حاشیه خبر
ماجرای دنباله‌دار تخمه‌های دردسرساز پلیس راهور
هجدهم مهر‌ماه بود که سردار عباسعلی بهدانی‌فرد، فرمانده انتظامی استان یزد اعلام کرد که امسال با هدف کاهش سوانح رانندگی در جاده‌های برون‌شهری این استان که اغلب به‌دلیل خواب‌آلودگی رخ می‌دهد، ۲تن تخمه شور در میان رانندگان این مسیرها توزیع شده است. این ابتکار مورد توجه فرماندهی انتظامی مرکز قرار گرفت و مقرر شد در دیگر استان‌ها نیز اجرایی شود. البته به محض رسانه‌ای‌شدن این خبر، موضع‌گیری‌های مثبت و منفی و حتی طنزآمیز زیادی نسبت به آن صورت گرفت. عده‌ای بلافاصله گفتند مگر خوردن و آشامیدن هنگام رانندگی تخلف نیست؟ گروهی دیگر هم گفتند به هر حال، تخمه خوردن در این جاده‌های نه‌چندان درست و حسابی، بهتر از از آن است که تصادف‌های وحشتناک به واسطه خواب‌آلودگی اتفاق بیفتد. خلاصه اینکه بحث‌های تخمه‌ای همینطور دنبال شد تا اینکه اخیرا، یک اظهارنظر دیگر، این بحث را سر زبان‌ها انداخت؛ اظهارنظری از سوی یکی از مدیران وزارت بهداشت.
وزارت بهداشت حدود ۳ هفته پس از رسانه‌ای شدن اقدام پلیس یزد در توزیع تخمه شور بین رانندگان برون‌شهری با هدف کاهش تلفات جاده‌ای می‌گوید که این افراد نباید تخمه شور بخورند. این خبر و ابتکار بازتاب بسیاری در رسانه‌ها داشت زیرا یکی از عوامل اصلی سوانح رانندگی که منجر به مصدومیت یا فوت راننده و سرنشین خودروهای برون‌شهری می‌شود، واژگونی ناشی از خستگی یا خواب آلودگی راننده است.
احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز سه‌شنبه نهم آبان به رانندگان برون‌شهری توصیه کرد، تخمه شور را برای پیشگیری از خواب‌آلودگی در زمان رانندگی نخورند، اما چرا؟ آن هم درحالی‌که همین الان کلی از راننده‌ها درحال رانندگی تخمه می‌شکنند.
اسماعیل‌زاده در این زمینه توضیح داد: تخمه شور یکی از تنقلات مصرفی است که در حد کم برای افراد سالم ضرری ندارد، اما مصرف زیاد آن برای افراد به‌خصوص مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشار خون بسیار مضر است و اصلا برای پیشگیری از خواب‌آلودگی در زمان رانندگی توصیه نمی‌شود.
وی با بیان اینکه تخمه آفتابگردان یکی از مغزدانه‌هاست و در هرم راهنمای غذایی ایران در گروه حبوبات و مغزها قرار می‌گیرد، اظهار داشت: مغز انواع تخمه دارای مواد مغذی مختلفی ازجمله پروتئین، چربی، کربوهیدرات، مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم، مس، روی، منگنز، کروم و آهن و برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های گروه B ویتامین A و ویتامین E است. همچنین مغز تخمه مقادیر قابل توجهی فیبر و چربی امگا ۳ دارد.
اسماعیل‌زاده ادامه داد: با توجه به ترکیبات تخمه، مصرف انواع سالم و خام آن در حد متعادل (در حد یک سوم لیوان در روز) مناسب است و مشکل خاصی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند، اما مصرف زیاد تخمه به‌خصوص شور و بوداده مضرر بوده و چون اغلب به‌صورت تفننی و برای سرگرمی استفاده می‌شود معمولا افراد در مقدار آن دقت ندارند و زیاد استفاده می‌کنند.
به گفته وی، باید توجه داشته باشیم که در ۱۰۰گرم تخمه آفتابگردان ۵۸۰کالری انرژی نهفته و درصورت زیاده‌روی به علت کالری بالایی که دارد، باعث اضافه‌وزن و چاقی می‌شود، درحالی‌که امروز شیوع اضافه‌وزن و چاقی در جامعه بسیار بالاست و این مسئله یکی از مشکلات سلامت جامعه محسوب می‌شود.
اسماعیل‌زاده تأکید کرد: دانه‌های آفتابگردان به‌طور طبیعی سدیم کمی دارند، اما در فرایند بو دادن و
نمک زدن ، تخمه دارای مقادیر فراوانی از نمک می‌شود، مصرف زیاد آن می‌تواند فشارخون را افزایش دهد و خطر ابتلا به سکته، بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان، سرطان معده و بیماری‌های کلیوی را افزایش می‌دهد. این در حالی است که امروزه فشار خون بالا در جامعه شیوع بالایی دارد. بنابراین در مصرف انواع تخمه‌ها باید احتیاط کرد؛ چرا که مصرف زیاد آن به دلیل چربی و کالری بالا منجر به اضافه وزن و چاقی می‌شود.
وی اظهار داشت: استفاده از حرارت زیاد در بو دادن می‌تواند منجر به کاهش مواد مغذی در تخمه شود، ویتامین‌هایی را که در برابر حرارت ناپایدار هستند تخریب کند و تغییرات نامطلوب (تبدیل روغن مفید به نامطلوب) در چربی تخمه به‌وجود آورد.مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ادامه داد: برخی افراد برای بودادن و شورکردن تخمه انواع باکیفیت پایین و ناسالم را انتخاب می‌کنند که این هم می‌تواند یک تهدید بالقوه برای سلامتی باشد.خلاصه بعد از این، باید منتظر نشست و دید که ماجرای تخمه‌های شور به کجا می‌رسد؛ نگاه سلامت‌محور وزارت بهداشت کار را پیش می‌برد یا نگاه پیشگیری از تصادف‌های سنگین پلیس راهور؛ ماجرایی که البته جدا از این بحث، خود مردم نیز آن را دنبال می‌کنند و در مسیرهای طولانی، ترجیح می‌دهند با مصرف تخمه‌های شور، به مبارزه با خواب‌آلودگی بروند.
