پرواز گاو بالدار

حمیدرضا محمدی

وقتی در تابستان 9سال پیش، داعش که خود را دولت اسلامی عراق و شام می‌خواند و سرمست از باده قدرت پوک و پوچ خود بود، مسجد حضرت یونس نبی(ع) در مجاورت آرامگاه این پیامبر الهی در شمال عراق را منهدم کرد و فکر می‌کرد در جنگ با تاریخ پیروز شده است، هیچ گمان نمی‌برد زیر «تل توبه» -که آن‌را جایی نوشته‌اند که وقتی عذاب الهی بر قوم یونس(ع) نازل شد، آنها در این تپه گردآمدند و توبه کردند و خداوند نیز عذاب خود را از آنان رفع کرد، و به تل یونس نیز شهرت دارد محوطه‌ای از نینوای باستان در میان باشد؛ محل و مقر اصلی و پایتخت آشوریان.
اما روز سه‌شنبه(‌دوم آبان، 24اکتبر) خبر رسید در همان محوطه‌ای که داعش هم مسجدش را با خاک یکسان کرد و هم کاخ آشوری‌اش را، باستان‌شناسان فرانسوی در خُرساباد (Khorsabad) که روستایی در ۱۲ کیلومتری شمال موصل است و حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد، پایتخت امپراتوری آشوری نو در زمان سارگُن دوم و صاحب قلعه سارگن یا دورشاروکین (Dur-Sharrukin)بوده، مجسمه غول‌پیکری از گاوِ بالدار (lamassu) که خدای محافظ در اساطیر کهن ایرانی بوده و با بدن گاو نر یا شیر، بال عقاب و سر انسان نشان داده می‌شده‌، یافته‌اند.
تندیسی که 30سال پیش، تنها سرِ آن، از دل خاک بیرون آمده بود – و اکنون در موزه ملی عراق در بغداد محفوظ است _ و پرسش‌های گوناگونی را برای باستان‌پژوهان درباره سرنوشت تنه این تندیس مطرح کرده بود اما اکنون این کاوش همه ابهام‌ها را پاسخ گفت. مجسمه‌ای که در محوطه اصلی کاخ سلطنتی سارگن دوم نصب بوده؛ ارتفاعش 3متر است، 10تُن وزن دارد و از سنگ آهک سفید ساخته شده است و گزارش‌ها نشان می‌دهد خوشبختانه در وضعیت مناسبی به‌سر می‌برد و حتی رنگ اصلی خود را نیز حفظ کرده است.
بر این کشف، باید آجرهای لعا‌ب‌دار، آجرهایی منقش به خط میخی و همچنین ورقه‌های فلزی را هم اضافه کرد که باستان‌شناسان آلمانی در ضلع شرقی مسجد حضرت یونس(ع) یعنی در تالاری متعلق به سناخریب (Sennacherib)، جانشین سارگن دوم به‌دست آوردند؛ همان جایی که ورودی آن با یک‌جفت گاو بالدار در مجاورت کاخ این پادشاه آشوری تزئین شده بوده و اکنون در موزه لوور پاریس نگاه‌داری می‌شوند.
این یافته، جهان باستان‌شناسی و همچنین مطالعات آشورپژوهی را تکان خواهد داد و نشان می‌دهد تاریخ هنوز رازهای مگوی فراوان و غافلگیری‌های بسیاری برای انسان امروز دارد که دشمنانش از تداوم آن غافلند.