جهش قیمت نفت با توافق اوپک

صد و هفتاد و چهارمین نشست اوپک گرچه با جو سنگین پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا برای تولید نفت از سوی روسیه و عربستان آغاز شده بود، اما عاقبت با اعلام پایبندی ۱۰۰درصدی اعضا به توافق فریز نفتی به پایان رسید و این مسئله به هیجان بازار نفت دامن زد.

به گزارش همشهری، کارشناسان پیش‌بینی کردند نشست اخیر اوپک به‌واسطه سخنان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و درخواست او از روسیه و عربستان برای افزایش تولید نفت به یکی از پرچالش‌ترین نشست‌های این سازمان در سال‌های اخیر تبدیل شود و حواشی آن حتی از حواشی نشست‌های اوپک در چند سال گذشته نیز که حول محور اجرای طرح فریز نفتی و مستثنا کردن ایران از کاهش تولید برگزار می‌شد بیشتر باشد.

از سوی دیگر درخواست دونالد ترامپ با استقبال عربستان و روسیه مواجه شد تا به‌منظور جبران کاهش صادرات نفت ایران و ونزوئلا تحت‌تأثیر تحریم‌های آمریکا، وارد عمل شده و با افزایش 500هزار تا یک‌میلیون و 500هزار بشکه نفت، جای خالی نفت این دو کشور را در بازار پر کنند. البته براساس اساسنامه اوپک، تصویب هرگونه پیشنهادی در نشست‌های این سازمان نیازمند توافق همه اعضاست و بر همین‌اساس بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز پیش از برگزاری نشست گفت: توافقی در کار نخواهد بود. در این میان وزیر نفت روسیه به‌عنوان یکی از حامیان غیراوپکی پیشنهاد ترامپ، افزایش تقاضای نفت در 3‌ماه سوم سال میلادی را توجیه‌کننده افزایش تولید نفت عنوان کرده بود تا با جبران کاهش تولید نفت برخی کشورها، از رشد شدید قیمت‌ها در این بازار جلوگیری کند.

در مقابل اما، زنگنه ترامپ را عامل اصلی اختلال احتمالی در بازار نفت معرفی کرده بود که با تحریم صادرات نفت ایران و ونزوئلا، به‌عنوان 2عضو مؤسس و مهم اوپک بازار را به تنش نزدیک کرده و حالا با وقاحت انتظار دارد سازمان اوپک وضعیت را به خواست او تغییر دهد؛ درحالی‌که برای ایران و برخی دیگر از اعضای اوپک، غیرسیاسی بودن بازار نفت اهمیت دارد. در نهایت، اعضای اوپک تصمیم گرفتند بر همان اتحاد قبلی برای حفظ ثبات بازار نفت استوار بمانند و حتی عربستان نیز از این توافق خارج نشد؛ درنتیجه احتمال افزایش تولید نفت رفع شد و قیمت جهانی نفت در واکنش به این اتفاق 3درصد رشد کرد.

براساس این گزارش، در پی اعلام موضع سازمان اوپک در قضیه افزایش تولید، قیمت هر بشکه نفت برنت (به‌عنوان نفت شاخص بازار) ۲.۱۹دلار معادل ۳درصد رشد کرد و به ۷۵.۲۴ دلار در هر بشکه رسید. همچنین قیمت هر بشکه نفت سبک آمریکا ۱.۸دلار رشد کرد و به ۶۷.۳۴دلار در هر بشکه رسید.  اعضای اوپک به افزایش تولید نفت رأی نداده‌اند و همچنان از طرح کنترل تولید نفت موسوم به طرح فریز نفتی حمایت می‌کنند. البته کشورهای عضو اوپک قادرند بدون موافقت دیگر اعضای سازمان نیز نسبت به افزایش تولید نفت خود اقدام کنند و در این میان هیچ‌چیزی به‌جز اعتبار خود در اوپک را از دست نمی‌دهند چراکه تصمیمات اوپک هیچ‌گونه ضمانت اجرایی ندارد و فقط منافع مشترک اعضا در بازار نفت باعث می‌شود توافق‌ها معتبر باشند.

در این میان برخی از کارشناسان اعتقاد دارند حتی درصورت تمایل اعضای اوپک به افزایش تولید خود خارج از توافق سازمانی نیز افزایش قابل‌توجه تولید در زمان طولانی قابل‌اجرا نیست. رئیس دفتر مطالعات انرژی وین تأکید کرد: کشورهای دارای ظرفیت مازاد قابل‌دوام به‌سختی به 5،4عضو می‌رسند و بقیه در بهترین شرایط فقط می‌توانند ظرفیت اختصاص یافته آوریل۲۰۱۵ به بعد را تولید کنند. فریدون برکشلی درباره توافق دیروز اوپک به مهر گفت: در ماه‌های مارس و مه سال۲۰۱۸ از میان ۲۴کشور عضو اوپک و خارج از اوپک، ۱۷کشور کمتر از سهمیه تعیین شده خود تولید می‌کردند و هرچند برخی کشورها مانند لیبی، 3،2‌ماه سطح تولید خود را افزایش دادند، اما چند‌ماه متوالی با فاصله نسبتا زیاد از سهمیه خود فاصله گرفتند.

به گفته او از میان کلیه کشورها، روسیه دارای توان تولید اضافی تا سطح یک و نیم میلیون بشکه در روز را داشته و امارات و کویت نیز به‌ترتیب تا حدود سطح ۱.۵میلیون و ۲میلیون بشکه در روز امکان افزایش تولید داشته‌ا‌ند؛ در مورد عربستان سعودی نیز ادعای رسمی افزایش تولید تا بیش از ۱۲‌میلیون بشکه در روز اعلام شده، اما تابه‌حال چنین ظرفیتی عملیاتی نشده و تولید این کشور فعلا ۱۱میلیون بشکه در روز بوده است؛ بنابراین کشورهای دارای ظرفیت مازاد قابل‌دوام، به‌سختی به 4 ،۵ عضو می‌رسند و مابقی در بهترین شرایط فقط می‌توانند ظرفیت اختصاص یافته آوریل‌۲۰۱۵ به بعد را تولید کنند. برکشلی تأکید کرد: از سوی دیگر نکته اساسی اینجاست که هنوز تقاضای چنگ و دندان خود را نشان نداده است؛ درحالی‌که تقاضای جهانی نفت، سالانه 5میلیون بشکه در روز افزوده می‌شود. این یعنی دنیا سالانه به یک کویت و یک امارات متحده عربی جدید نیاز دارد آن‌هم در شرایطی که سال‌ها صنعت نفت به‌دلیل افت قیمت، از سرمایه‌گذاری جدید غفلت کرده است و افزایش تقاضا می‌تواند با چالش کمبود تولید نفت مواجه شود.