گرمی و سردی در روایت‌ها
غذای نامناسب با مزاج می‌تواند موجب تغییرات در خواب، حالات عصبی، اختلال حافظه، اختلال هضم و دفع، عوارض پوستی، کبد و قلب و... شود؛ حال اگر بخواهیم به سبک زندگی سالم و مطلوب دست یابیم بهتر است متناسب با مزاج خود تغذیه‌مان را تنظیم کنیم. از این رو، داشتن زندگی سالم و طبیعی، وزن مناسب و آرامش روحی، همه نیازمند شناخت مزاج یا طبیعت بدن است که به‌خودشناسی نیاز دارد. امام صادق(ع) نیز در این‌باره می‌فرمایند: خودشناسی انسان به این است که خویشتن را به چهار طبع و چهار ستون و چهار رکن بشناسد. چهار طبعش خون و صفرا و باد و بلغم است و چهارستونش از خرد فهم و حافظه مایه می‌گیرد و ارکانش نور و آتش و روح و آب است [تحف العقول: 354]. درواقع چهار طبع انسان از دیدگاه امام صادق(ع) همان مزاج‌ها و چهار رکن یا چهار عنصر نور، روح، آب و آتش ذکر می‌شود که انسان با نور می‌بیند، با آتش می‌خورد و می‌آشامد، با روح آمیزش و حرکت می‌کند و با آب طعم غذا را می‌چشد.
امام رضا(ع) به‌جز اینکه طبایع چهارگانه را برای انسان درنظر گرفته‌اند، غذاها را نیز دارای طبایع مختلف می‌دانند. ایشان در رساله «ذهبیه»، با اشاره به غذاهای مختلف، طبایع غذایی را اینطور بیان می‌کنند:
«غذاهای با طبع سرد را در فصل تابستان (هنگام بروز گرما) و غذاهای معتدل را در فصول بهار و پاییز به میزان تحمل و اشتها تناول کن. در ابتدا از مواد غذایی سهل‌الهضم و سبک که مورد نیاز بدنت است مانند سوپ، شوربا و آش برحسب عادات غذایی خود و شرایط اقلیمی محلی که در آن زندگی می‌کنی و براساس تلاش و نیاز بدن و زمان، استفاده کن.»
امام صادق(ع) در کتاب «توحید مفضل»، هنگام رسیدن میوه‌ها را با زمان احتیاج بدن هماهنگ و خوردن میوه‌های غیرفصلی را مضر می‌داند، چون فصول سال نیز طبع سرد و گرم دارند (بهار و تابستان: گرم، پاییز و زمستان: سرد).
در همینه زمینه :
یادداشت
معرفی کتاب
