چرخ اقتصاد روستا می‌چرخد

راحله عبدالحسینی- محمود مولایی- روزنامه‌نگار

مصلای تهران به  محل گردهمایی اقوام تبدیل شده‌است. تولیدکنندگان روستایی و عشایری به مناسبت هفته «روستا و عشایر» دور هم جمع شده‌اند و محصولات خود را به نمایش گذاشته‌اند. غرفه‌داران که هر یک برای خود یک پا تولیدکننده هم هستند در فرصت چند روزه باقی‌مانده از نمایشگاه تا 18مهر سعی دارند علاوه بر معرفی محصول به مخاطبان، تولیدات خود را بی‌واسطه به مشتریان بفروشند و بازار کاری دست و پا کنند. در نمایشگاه از سیاه‌چادرهای عشایری تا خانه‌های روستایی هم برپا شده و با غذاهای محلی، موسیقی سنتی، نمایش‌ آیینی و بازی‌های بومی برای بچه‌ها از همه گروه‌های سنی میزبانی می‌شود. بیراه نیست اگر بگوییم بازدیدکنندگان به یک گردشگری تمام وکمال دعوت شده‌اند. بزرگ‌ترها با کیسه‌های خرید نمایشگاه را ترک می‌کنند و بچه‌ها نمی‌خواهند از بازی‌هایی که یاد گرفته‌اند دل بکنند.‌

تولیدات روستاییان در خانه شهری‌ها
همان اول کار دست‌تان می‌آید که به یک نمایشگاه متفاوت دعوت شده‌اید. چیدمان نمایشگاه براساس رسته‌های تولیدی است نه استانی؛ یعنی رسته گلیم و جاجیم همه استان‌ها در کنار هم است و رسته صنایع چوبی کنار هم. چیدمان به این شکل به مخاطب فرصت انتخاب می‌دهد و به راحتی می‌تواند تفاوت بین هنرهای دستی هر استان در یک رسته را با هم مقایسه و به ریزه‌کاری‌ها توجه کند. تولیدکنندگان روستایی، انواع فرش، پوشاک، مبلمان، صنایع غذایی، کشاورزی، خشکبار، ادویه، شیلات، گیاهان دارویی و زینتی و صنایع‌دستی را با کیفیت و قیمت مناسب در این نمایشگاه به خریداران عرضه می‌کنند. «فرحناز بیرقی» کارآفرینی که توانسته برای 100نفر اشتغالزایی کند در غرفه صنایع‌دستی جاجیم و گلیم از سمنان حضور دارد و به همشهری می‌گوید: «اهمیت صنایع‌دستی هر استان فقط این نیست که ورودی و خروجی هر شهر نمادی از صنایع‌دستی نصب شود. وقتی تولیدکننده روستایی می‌تواند روی پای خودش بایستد که حاصل کارش در خانه هر شهروند باشد؛ از گلیم و منسوجات بگیر تا خوراکی و غذا.»

تعامل تولیدکنندگان با یکدیگر
استان گلستان با برپایی خانه روستایی در محوطه باز مصلی حسابی پر مخاطب شده‌است. 2 بانوی ترکمنی با لباس محلی هم کنار خانه روستایی نشسته‌اند و نان محلی می‌پزند. عطر نان هم مزید بر علت می‌شود و راه بازدیدکنندگان را به این سو کج می‌کند. لباس و کلاه ترکمنی هم در اختیار مخاطبان است تا عکس یادگاری بگیرند. «رضا بیانی» یکی از تولیدکنندگان صنایع چوبی از گلستان به همشهری می‌گوید: «نمایشگاه در این ابعاد مردم را با آداب و رسوم و فرهنگ روستاها آشنا می‌کند. مثلا من از روستای شیرآباد هستم و با اینکه در تولیدات چوبی تخصص دارم اما خیلی موارد را درباره صنایع چوبی استان‌های دیگر نمی‌دانستم. این نمایشگاه باعث شد ما تولیدکنندگان هم با یکدیگر ارتباط بگیریم.»‌

چرا مردم کمتر خرید می‌کنند؟
به غیراز شرکت‌کنندگان، بازدیدکنندگان هم نظرات جالبی درباره این رویداد دارند. محمود 49ساله که به همراه فرزندش به یکی از ستون‌های محل برگزاری نمایشگاه ملی توانمندسازی‌های روستاییان و عشایر کشور تکیه داده، کارشناس ارشد گردشگری است که معتقد است فاصله غرفه‌ها کم و نوع چیدمان مشکلاتی را برای بازدیدکنندگان به‌وجود آورده: «با توجه به چیزی که من در نمایشگاه مشاهده می‌کنم، از نظر فنی چیدمان غرفه‌ها ضعیف است. در مورد فاصله بین غرفه‌ها استانداردهای لازم رعایت نشده است.»  او معتقد است که استقبال قابل توجهی از نمایشگاه ملی توانمندسازی روستاییان و عشایر کشور شده است و می‌گوید که از این استقبال شگفت‌زده شده. او می‌گوید: «با وجود اینکه جمعیت زیادی از نمایشگاه استقبال کرده‌اند، فضای مناسبی بین غرفه‌ها لحاظ نشده است. این باعث می‌شود که ترافیک به‌وجود بیاید و من می‌بینم برخی از افراد که قصد خرید دارند، به‌دلیل ازدحام جمعیت از غرفه‌ها عبور می‌کنند. البته در کل نمایشگاه خوبی به‌نظر می‌رسد.» 

آشنایی با سرمایه‌گذاران
نوای موسیقی محلی، لباس‌های گلابتون‌دوزی شده غرفه‌داران و نمایشی از حصیربافی و جهله‌سازی (نوعی کوزه سفالی) حال و هوای دریای جنوب و هرمزگان را تداعی می‌کند. اینجا غرفه صنایع‌دستی میناب است. «عاطفه ذاکری» تولیدکننده نوعی ترشی انبه که دستی در تولید خوراکی محلی دارد به همشهری می‌گوید: «خیلی از مردم فکر می‌کردند سبدبافی فقط برای شمال است. با دیدن این سبدبافی‌‌ها تعجب می‌کردند. از ما سؤال می‌پرسند و با تولیدات صنایع‌دستی و خوراکی استان آشنا می‌شوند که خوب است ولی امیدوارم تا روزهای باقیمانده از نمایشگاه بتوانم با سرمایه‌گذار برای فروش عمده تولیداتم قرارداد ببندم. خرده‌فروشی در این نمایشگاه با توجه به هزینه‌ای که ما برای غرفه و رفت‌وآمد کردیم، چیزی عایدمان نمی‌کند.»

مکث
صادرات؛ دغدغه تولیدکنندگان
«لیلا علیرضایی» کارآفرین نمونه کمیته امداد سنندج است که با تولیدات چوبی در نمایشگاه حضور دارد. او به همشهری می‌گوید: «نمایشگاه شلوغ است ولی بازدیدکنندگان خرید نمی‌کنند. به‌نظرم بیشتر ترجیح می‌دهند خوراکی خرید کنند تا صنایع‌دستی.» او درباره کارهایش می‌گوید: «صنایع چوبی اعم از ساعت و چراغ خواب تا گل‌سر و زیورآلات را با تکنیک نازک‌کاری و با چوب گردو انجام می‌دهم. در کردستان کار بسیار شناخته‌شده‌‌ای است ولی برای بسیاری از بازدیدکنندگان نمایشگاه کار جدیدی است. امیدوارم در این چند روز باقیمانده از نمایشگاه بتوانم با صادرکنندگان ارتباط بگیرم و صنایع‌دستی شهرم را به دنیا نشان دهم.»‌

هم بازدید و هم خرید

بانوی مسنی که همراه خانواده به نمایشگاه ملی توانمندسازی‌های روستاییان و عشایر آمده بود، برگزاری این نمایشگاه را مناسب توصیف می‌کند. عبدی به همشهری می‌گوید: «ما از نمایشگاه هم بازدید کردیم و هم خرید. به‌نظر من، نمایشگاه خوبی است و هر آنچه مدنظر داریم در غرفه‌ها می‌گردیم و پیدا می‌کنیم.»‌  یک خانم 34ساله هم می‌گوید: « از همه شهرها در اینجا حضور دارند و محصولات بسیاری را از مناطق مختلف کشور می‌بینیم.»  او بر این باور است که قیمت برخی از کالاها تفاوتی با محصولاتی که در شهر تهران عرضه می‌شود، ندارد: «فقط در برخی غرفه‌ها قیمت‌ها با محصولاتی که از شهرهای مختلف در تهران عرضه می‌شود، تفاوت چندانی نداشت. از آنجا‌ که غرفه‌داران اغلب از روستاها هستند و محصولات به‌طور مستقیم از روستا عرضه می‌شود و به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد، انتظار داشتیم برخی محصولات با قیمت کمتری به‌دست ما برسد.»
او اضافه می‌کند: «از استان خراسان، کرمان، آذربایجان، زنجان و تقریبا محصولات از تمامی استان‌ها در این نمایشگاه عرضه شده بود. با مادر و مادربزرگم به اینجا آمدم و علاوه بر بازدید از نمایشگاه، محصولات مدنظر خود را خریداری کردیم.»