یادداشت
چرا «افغانهراسی»؟
میثم مهدی‌پور؛ کارشناس مسائل افغانستان
موج تازه‌ای که در روزهای اخیر از سوی برخی جریان‌های معاند با محوریت «افغانستان‌هراسی» به راه افتاده، واجد نکات مهمی است که باید به بررسی دقیق آنها پرداخت. نخست باید اذعان کرد که از ابزارهای دشمن در جنگ شناختی که علیه این مرز و بوم به راه انداخته، فعال‌سازی گسل‌های اختلاف میان 2ملت ایران و افغانستان است؛ راهبردی که در سال‌های اخیر شاهد نمودهای مختلفی از آن بوده‌ایم. در حکومت سابق افغانستان روزانه حدود 2هزارنفر از برخی نهادها حقوق می‌گرفتند که 2 رویکرد را پیگیری کنند؛ «ترویج فرهنگ سکولاریسم» و «ایران‌هراسی» در میان مهاجران افغانستانی حاضر در ایران. این موضوع نشان می‌داد بهره‌گیری از ظرفیت مهاجران افعانستانی به منظور اختلاف‌افکنی برای دشمنان، هدفی راهبردی به‌حساب می‌آید و می‌کوشند از این طریق برای تخریب چهره جمهوری اسلامی استفاده کنند.
پس از سقوط حکومت پیشین در افغانستان، این موج مقداری کاهش پیدا کرد، با وجود این اما در روزهای اخیر شاهد شکل‌گیری موج تازه‌ای از نگرانی پیرامون حضور افغانستانی‌ها در ایران بوده‌ایم که آن را باید با 2نگاه محوری مورد بررسی قرار داد: نخست اینکه بخشی از موجی که در جامعه ایجاد شده، دغدغه مردم است و نمی‌توان آن را صرفا با شیطنت‌های رسانه‌ای مرتبط دانست. شرایط اقتصادی موجود در افغانستان طی 2سال گذشته میل بخشی از جامعه این کشور برای مهاجرت را افزایش داده است.
بر این اساس شاهد آغاز موج جدیدی از مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران بودیم و طی 2سال گذشته جمعیت قابل‌توجهی از مردم این کشور وارد ایران شدند. بسیاری از این مهاجران نیز با نگاه اقامت بلندمدت وارد کشورمان نشدند، اما در نهایت ماندگار شدند. بنابراین شکل‌گیری دغدغه‌هایی در جامعه در این زمینه واقعیتی است که باید به آن توجه داشت؛ موضوعی که صرفا مربوط به طالبان هم نیست و ریشه‌های متعددی را برای آن می‌توان برشمرد.
نکته بعدی، موضوع «افغانستان‌هراسی» سیستماتیک است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد بخش زیادی از محتوای تولید شده با محوریت «افغانستان‌هراسی» در ایران، محتوای صداگذاری شده مربوط به سال‌های گذشته است که با استفاده از تاکتیک‌های عملیات روانی، می‌کوشد افکار عمومی جامعه را ملتهب کند. برهمین اساس هم بود که در روزهای اخیر شاهد بودیم کوشیدند با انتشار وسیع این دست تصاویر، اینگونه القا کنند که مرزها مملو از مهاجران است؛ درحالی‌که مرزهای ایران و افغانستان روزهای عادی را پشت‌سر می‌گذارد و فضاسازی‌های انجام شده بسیار دور از واقعیت است.
از سوی دیگر جریان‌سازان تلاش می‌کنند با نسبت دادن انجام برخی جرائم به مهاجران افغانستانی، فضای جامعه را به جهت مورد دلخواه خود هدایت کنند. چنین رویکردی می‌کوشد فرهنگسازی‌های انجام شده با هدف تقویت پیوندهای همسایگی و دینی میان 2ملت ایران و افغانستان را بی‌اثر سازد تا در نهایت بستر برای ایجاد تنش میان 2کشور فراهم شود. تخریب فرهنگ دوستی میان 2 ملت، محوری‌ترین راهبرد اقدام‌های رسانه‌ای جریان‌های معاند در این حوزه است.
دشمنان این مرز و بوم از یک‌سو می‌کوشند احساسات ایرانیان را برانگیزانند. هرچه تبلیغات سوء درباره مهاجران افغانستانی ملموس‌تر به جامعه ایرانی القا شود، ناخواسته شاهد ایجاد بحران در این حوزه خواهیم بود. در ادامه چنین فرایندی، گام بعدی، بازتاب دادن چنین رفتاری در جامعه افغانستان و تحریک احساسات آنان است. چنین رویکردی ایجاد تنش میان 2ملت و درنهایت برافروختن آتش جنگ میان 2کشور را پیگیری می‌کند. هدف کلان چنین راهبردی ناامن‌سازی منطقه است.
حجم بالای تولید محتوای حساسیت‌برانگیز با محوریت «افغانستان‌هراسی» در حالی است که کشور برای ساماندهی وضعیت مهاجران افغانستانی برنامه دارد و طرح‌های متنوعی در این زمینه تدوین شده و در دست اجراست که می‌تواند در ساماندهی وضعیت مهاجران افغانستانی مؤثر باشد.
