پشت پرده افغان‌هراسی

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

مهاجران افغانستانی از رمان حمله شوروی به کشورشان میهمان ایران بودند و وقتی آمریکا در مهرماه1381 در واکنش به حملات 11سپتامبر به افغانستان حمله کرد، بسیاری از کوچه‌ها و معابر ایران شاهد حضور مهاجران نو‌رسیده‌ای بود‌ند که از جنگ جدید در کشورشان به ایران پناه آورده بودند. در آن زمان شاه‌بیت بسیاری از رسانه‌های ایران و حتی در تاکسی‌ها و اماکن عمومی ایران ترانه معروفی بود که پشت سر هم تکرار می‌کرد: «سرزمین من خسته خسته از جفایی...». «سرزمین من» از ماندگارترین ترانه‌هایی بود که در وصف افغانستان سروده شد، از دردهای این سرزمین دردمند و از خانه‌به‌دوشی و آوارگی مردمانش گفت و در میان ایرانیان ماندگار شد.اما این روزها هشتگ‌هایی مانند # اخراج _ افغان‌ها و... ایجاد شده‌اند؛ هشتگ‌هایی که در موارد متعددی حتی با اعتراضات زیادی از جانب شهروندان ایرانی روبه‌رو شده است.

آتش‌تهیه شبکه‌های ضدایرانی
بخشی از مسئولیت آتش‌بیاری در معرکه قومیتی و نژادپرستانه در دوسوی مرز ایران و افغانستان این روزها برعهده رسانه‌‎های غیرایرانی در لندن است. در این میان شبکه‌های تلویزیونی «بی‌بی‌سی فارسی» و «من‌و‌تو» و «رادیو فردا»، نقش پررنگی در برجسته‌سازی‌ خبرها و گزارش‌های جهت‌دار با اهداف قومیتی و نژادپرستانه دارند.


بی‌بی‌سی فارسی
این شبکه متعلق به وزارت خارجه انگلیس است و در گزارش‌های متعددی تلاش دارد تا به مشکلات افغانستانی‌های ساکن ایران دامن بزند و یا شهروندان افغانستانی را مقابل ایرانیان قرار دهد.

تحریک ایرانیان علیه افغانستانی‌ها
1-غیرعادی جلوه‌دادن حضور 6هزار زندانی افغانستانی در ایران: حدود یک ‌ماه پیش، مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه ایران به ارائه آماری از وضعیت شهروندان خارجی محبوس در ایران پرداخت و در این میان از آنجا که بیشترین شهروندان خارجی ساکن ایران، اهالی افغانستان هستند، به‌صورت طبیعی نیز بیشترین حجم زندانیان خارجی در ایران متعلق به شهروندان افغانستانی است. بی‌بی‌سی تیتر خبر خود درباره حضور 6هزار زندانی افغانستانی در ایران را به‌گونه‌ای تحریک‌آمیز منتشر کرد که در نگاه اولیه آمار غیرطبیعی و عجیب به‌نظر می‌رسید.

2-تلاش برای القای نگرانی به ایرانیان: بی‌بی‌سی همچنین میزگردی را با عنوان «حضور گسترده افغان‌ها در ایران؛ فرصت یا تهدید؟» تهیه و در آن برنامه مجری تلاش کرد تا حضور مهاجران افغانستانی را تهدیدی برای ایران توصیف کند. درحالی‌که در هر کشوری، مهاجران از همه کشورها هم می‌توانند ‌دارای فرصت و هم تهدیدات خاص خود باشند.


تحریک افغانستانی‌ها علیه ایرانیان
1- القای عدم‌انجام امور اداری مهاجران افغانستانی در ایران: بی‌بی‌سی همچنین در گزارش‌هایی تلاش داشته تا نارضایتی مهاجران افغانستانی در ایران را برجسته کند. ازجمله در گزارشی به مراجعه بی‌نتیجه مهاجران افغانستانی به ورزشگاهی جهت دریافت کارت سرشماری اشاره کرده و ناراحتی مهاجران افغانستانی از این موضوع در جنوب تهران را پررنگ کرده است. این در حالی است که به‌طور کلی سرشماری و ساماندهی مهاجران در هر کشوری کاری زمان‌بر است و نمی‌توان انتظار داشت این کار در یک روز انجام شود.

2- برجسته‌کردن نارضایتی مهاجران افغانستانی از امور بانکی در ایران: با وجود آنکه طی یک سال گذشته برخی امکانات بانکی در اختیار مهاجران افغانستانی قرار گرفته، اما بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی هیچ اشاره‌ای به این امکانات نکرده و گلایه مهاجر افغانستانی از عدم‌انجام امور بانکی‌اش را بازنشر کرده است.

3- اخراج مهاجران افغانستانی از ایران: اگرچه جلوگیری از فعالیت و عبور از مرز برای مهاجران غیرقانونی در همه کشورها امری مرسوم است، اما بی‌بی‌سی در خبری با عنوان «اخراج 7500مهاجر در 6روز» تلاش داشته این موضوع را غیرعادی جلوه دهد. این در حالی است که این خبر بخشی از نقل‌قول رسمی فرمانده مرزبانی استان خراسان رضوی به خبرنگاران بوده است.

4- دستگیری مهاجران افغانستانی در ایران: در همه دنیا ساماندهی منطقه‌ای اتباع مهاجر کاری طبیعی و قانونی است، اما بی‌بی‌سی فارسی در گزارش خود بدون اشاره به برنامه‌ریزی وزارت کشور ایران برای ساماندهی اتباع خارجی در استان‌های مختلف به ممنوعیت اقامت اتباع افغانستانی در کرمانشاه اشاره کرده و تلاش داشته تا دستگیری اتباع توسط پلیس در کرمانشاه را پررنگ  و نوعی هراس‌افکنی برای مهاجران افغانستانی ایجاد کند.


شبکه من‌وتو
شبکه لندن‌نشین «من‌و‌تو» در چند سال گذشته تلاش داشته تا نوعی افغانستان‌هراسی را در میان ایرانیان ترویج دهد. این شبکه به براندازان منتسب به خانواده پادشاهی سابق ایران وابسته است.

تحریک ایرانیان علیه افغانستانی‌ها
تأکید چند‌باره به تابعیت افغانستانی متهمان حادثه تروریستی شاهچراغ(ع): تلویزیون «من‌و‌تو» در خبری جهت‌دار به اعدام 2تروریست حادثه اول شاهچراغ در ملأعام با تابعیت افغانستانی اشاره می‌کند، درحالی‌که اعدام در ملأعام برای مجرمان بزرگ در ایران صرف‌نظر از ملیت ایرانی‌ یا غیرایرانی، بارها انجام شده و اجرای این مجازات‌ها ارتباطی با ملیت مجرمان ندارد. این شبکه در گزارش خود چندبار تأکید دارد که مجرمان حادثه شاهچراغ از اتباع افغانستان بوده و سعی بر پررنگ‌کردن تابعیت مجرمان دارد؛ موضوعی که القای نوعی نگاه منفی در جامعه ایرانی نسبت به مهاجران افغانستانی را به همراه خواهد داشت.

تحریک افغانستانی‌ها علیه ایرانیان
1-دستگیری مهاجران بی‌حجاب: در ایران قانون حجاب صرف‌نظر از ملیت افراد برای همه الزامی است، ولی شبکه من‌و‌تو در خبری جنجالی به نقل از مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری قم به دستگیری اتباع بی‌حجاب و اخراج آنان اشاره کرده است. این در حالی است که اجرای قانون حجاب در ایران ارتباطی با ملیت افراد ندارد.

2- محدودیت ورود مهاجران افغانستانی به اماکن تفریحی: اعمال محدودیت برای ورود شهروندان غیرایرانی و مهاجران به اماکن تفریحی اقدامی غیرقانونی است که چندی پیش از سوی یک پیمانکار خصوصی در یک مجموعه تفریحی شمال تهران اعمال شده بود. همان زمان این اقدام با واکنش منفی مقامات مسئول مواجه و محدودیت ورود برای مهاجران افغانستانی پس از چند روز برداشته شد. با این حال، شبکه من‌و‌تو همان چند شب محدودیت را مانند یک محدودیت همیشگی برای مهاجران افغانستانی ساکن در ایران به تصویر کشیده است.


رادیو فردا
رادیو فردا به‌عنوان یک ایستگاه رادیویی فارسی‌زبان، شاخه ایرانی رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی به شمار می‎رود و بودجه آن توسط دولت آمریکا پرداخت می‌شود. این رسانه شنیداری که چند‌سالی است شبکه تلویزیونی نیز راه‌اندازی کرده، همسو با دیگر رسانه‌های غیرایرانی گزارش‌های جهت‌داری را درباره مهاجران افغانستانی در ایران تهیه کرده است.

1-برجسته‌سازی‌ واکنش نژادپرستانه به مهاجران افغانستانی: رادیو فردا در جریان نماز عیدقربان امسال تلاش کرد تا واکنش‌های منفی برخی کاربران درباره این آیین مذهبی را برجسته سازد ولی در عین حال، هیچ اشاره‌ای نکرد که نماز عیدقربان یک آیین دینی و مذهبی مشترک میان ایرانیان و مهاجران افغانستانی است.

2- پررنگ‌کردن محدودیت برای مهاجران افغانستانی در کرمانشاه:  مانند شبکه بی‌بی‌سی، رادیو فردا نیز بدون اشاره به برنامه‌ریزی کارشناسی برای آمایش سرزمینی مهاجران افغانستانی، در خبری تلاش کرد تا ممنوعیت حضور مهاجران افغانستانی در کرمانشاه را نوعی بدعت و رفتار فراقانونی نشان دهد.


کاربران بی‌هویت با دستور کار ایجاد شکاف در جامعه ایرانی
صرف‌نظر از رسانه‌های بیگانه، به نظر می‌‎رسد افرادی که بر آتش خصومت نژادپرستانه در دو سوی مرز افغانستان و ایران می‌دمند، برخلاف ادعاها چندان دل در گرو ی تاریخ و جغرافیای ایران ندارند، وگرنه کدام منطق و عقلی می‌‍‌‌‌پذیرد که یک پارسی‌زبان دیگر پارسی‌زبانان را بیگانه بنامد؟ نگاهی به برخی کاربران فضای مجازی که هشتگ‌های قومیتی را ترویج می‌دهند، حکایت از آن دارد که اغلب آنان دارای گرایش‌های براندازانه هستند و در موارد متعددی حتی فاقد هویت مشخص هستند و در واقع بی‌هویتند. برخی از آنان خود را افغان‌زاده جا می‌زنند و بعضی دیگر، با ماسک کاربران انقلابی - مذهبی به افغان‌هراسی دامن می‌زنند. با این حساب می‌توان ترویج شعارهای نژادپرستانه ضدایرانی و ضدافغانستانی را «دستور کار جدید پیاده‌نظام قدرت‌های خارجی»‌ برشمرد که تجزیه و تضعیف هر دو کشور ایران و افغانستان هدف نهایی‌شان است. تردیدی نیست که اگر امروز اینگونه کاربران در فضای مجازی با نوشته‌های نژادپرستانه علیه افغانستانی‌ها می‌نویسند، فردا همین دستور کار را علیه دیگر قومیت‌های ایرانی مانند آذری‌، عرب، لر و فارس به‌کار خواهند گرفت. آنان دستور کارشان نه برای ملت ایران، بلکه برای نابودی هویت ایران است.