چین علیه منیریه

محمد تقی حاجی‌موسی/ خبرنگار
 منطقه منیریه تهران پر‌است از مغازه‌های فروش پوشاک و لوازم ورزشی؛ محصولاتی که اکثرا وارداتی هستند و خیلی‌هایشان در چین تولید می‌شوند. اما در پس این مغازه‌ها و فروشگاه‌های شیک تولیدی‌هایی هستند که بعضا 50سال سابقه دارند. برندهایی مثل نهنگی، عقیلی، شکاری و حصاری را افرادی به همین نام تاسیس کرده‌اند و محصولاتشان در این کارگاه‌ها تولید می‌شوند؛ برندهایی که در روزهای نه‌چندان دور وظیفه تولید لباس برای تیم‌های مختلف ورزشی ایران را برعهده داشتند و خیلی از خاطرات ما با آنها گره خورده است. اما سال‌های اخیر دوران افت و نزول این برندها بوده و حالا بعضی‌هایشان در آستانه تعطیلی هستند و بقیه هم اوضاع چندان خوبی ندارند. ظاهرا برگزاری جام جهانی فوتبال هم نتوانسته به آنها کمکی کند و این لباس‌های چینی و برندهای تقلبی است که بازار را قبضه کرده است.

قاچاق محصولات خارجی، نبود حمایت از تولید داخلی، مشکلات و موانع بر سر راه تولید‌کننده و... همان داستان همیشگی است. این‌بار تولید‌کنندگان لوازم ورزشی از روزهای سختی می‌گویند که در این سال‌ها پشت سر گذاشته‌اند. کاهش تولید و تعدیل نیرو سرنوشتی است که بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان لوازم ورزشی داخلی به آن دچار شده‌اند. «بازار کساد است» جمله‌ای است که تقریبا همه تولیدکنندگان ورزشی روی آن اتفاق نظر دارند. این فعالان اقتصادی به گفته خودشان نسبت به 10سال پیش، 80درصد کاهش فروش داشته‌اند. برخی تولیدکنندگان لوازم ورزشی گرانی و نوسان دلار را عامل زمین خوردن تولیدی‌ها می‌دانند و از برخی باشگاه‌هایی که خود ایرانی‌اند اما دنبال جنس خارجی می‌گردند، گلایه دارند. فعالانی که معتقدند اگر با سرمایه خود دلالی کرده بودند، این روزها حال و روز بهتری داشتند.



ماجرای یک سقوط

سعید عقیلی 3دهه در تولید پوشاک ورزشی سابقه دارد و یکی از باسابقه‌ترین افراد این حوزه به‌حساب می‌آید. لباس‌های برند عقیلی را برای مدت‌ها ملی‌پوشان و بازیکنان باشگاه‌های مختلف ورزشی به تن می‌کردند. بسیاری از مصرف‌کنندگان عادی هم اگر می‌خواستند لباس ورزشی بخرند، سراغ عقیلی می‌رفتند. اما حالا اوضاع برای این تولیدی اصلا خوب نیست و برند عقیلی در سراشیبی تندی قرار دارد. «اگرچه جام جهانی اندکی موجب رونق کار ما به‌صورت موضعی شده اما چندین دلیل دیگر دست به‌دست هم داده و می‌دهد که تولید‌کننده‌های بزرگ این حوزه زمین بخورند.» او یکی از دلایل را پایین بودن سرانه ورزش در کشور می‌داند و می‌گوید: « اگرچه روی کاغذ همه اداره‌ها 3درصد سرانه ورزش دارند اما در عمل هیچ‌کس به این موضوع پایبند نیست.» عقیلی تأکید می‌کند نسبت به 10سال پیش، 80درصد کاهش فروش را تجربه می‌کند و توضیح می‌دهد: «‌10سال پیش من سالی 150هزار دست لباس به یکی از سازمان‌ها می‌فروختم امسال 1500دست هم فروش نداشته‌ام. ماجرا هم فقط به پوشاک ورزشی خلاصه نمی‌شود و گریبان همه لوازم ورزشی را گرفته است.»



وارداتی که تمامی ندارد

او دلیل بعدی را افزایش بی‌رویه کالاهای وارداتی می‌داند و می‌گوید:‌ «تولید داخلی ما 10درصد اختلاف کیفیت با نمونه خارجی دارد اما یک‌دهم قیمت‌اش را. با این حال باشگاه‌های خودمان دلشان می‌خواهد سراغ نمونه‌های خارجی بروند.» از دل همین ماجرا دلیل دیگری هم به‌وجود می‌آید؛ دلال خارجی. عقیلی معتقد است که دلال‌های خارجی برای باشگاه‌ها سودآور‌ترند.

درحالی‌که باشگاه‌ها و کارفرماها گاهی بدترین نوع قرارداد را با تولیدکننده داخلی می‌بندند و آنها برای سرپا نگه داشتن خود با باشگاه‌ها راه می‌آیند. این تولیدکننده قدیمی پوشاک و لوازم ورزشی می‌گوید خیلی سال است که نه فقط او بلکه همه تولیدکنندگان داخلی رو به افولند. «نهنگی تولید خود را به 10درصد رسانده و دایی بساطش را جمع کرده. شکاری هم روزگار خوشی ندارد؛ رویه‌ای که 10سال است شروع شده است.»

 این تولید‌کننده معتقد است طلایی‌ترین دوره این صنف، در دوران اصلاحات بوده است. «‌خود من یک زمان 90پرسنل پویا داشتم که امروز به 15نفر رسیده. زمانی در یک شعبه، برای 40کارگر بیمه رد می‌کردم که امروز به 4نفر رسیده.» او نقش دولت در این میان را مهم دانسته و توضیح می‌دهد: «اختلاف ارز یکی دیگر از مواردی است که نه‌تنها دست ما بلکه دست همه تولید‌کنندگان را بسته است. عمده‌فروش‌ها چطور می‌توانند با این دلار معامله کنند؟ نوسان‌های ارز بازار را راکد و چرخ تولید را متوقف کرده است.» سعید عقیلی بعد از این همه مدت کار و تولید معتقد است اگر دلال بود که با سرمایه خود دلار می‌خرید، امروز قطعا روزگار بهتری‌داشت.

   امان از چینی‌ها

تولیدی حصاری، از سال 42 مشغول به کار شده و خود حاج حسین حصاری آن را تاسیس کرده است؛ کسی که خودش زمانی تیم والیبال هم داشته و در کارگاهش 80نفر مشغول به کار بوده‌اند. اما حالا 90درصد کارگاه تعطیل است و فقط چهار، پنج کارگر در آن کار می‌کنند. دهه60 جنگ بود و کسی به فکر واردات لباس چینی به کشور نبود. در ایران 4 باشگاه داریم که این 4باشگاه از همه بیشتر هوادار دارند. بازیکنان این 4باشگاه الان لباس چینی می‎پوشند و هوادار آن تیم فوتبال هم مجبور است که لباس همان برند را بخرد.» پرسپولیس، استقلال، سپاهان و تراکتور 4 تیم بزرگی هستند که هوادارانشان لباس آنها را تهیه می‎کنند. حصاری مسئولیت استفاده از برندهای خارجی برای تیم‌های باشگاهی و تیم ملی را تنها متوجه مسئولان می‎داند: «مدیران باشگاه و دولتی‌ها مسئول هستند. از عید تا به حال که مقام معظم رهبری درباره حمایت از کالای داخلی صحبت کرده‌‎اند، شما در اخبار کجا می‌بینید که وزیر ورزش از صحبت‌های ایشان دفاع کرده باشد؟ در یک جا وزیر ورزش به مدیران باشگاهی گفته باشد که شما حق ندارید که لباس خارجی بپوشید؟ چه کسی باید از ما دفاع کند؟» حصاری تاکید می‎کند بازار لوازم ورزشی ایرانی به جای اینکه در دست تولیدکننده ایرانی باشد، در دست چین است: «هم‌اکنون چینی‌ها بازار ایران را گرفته‌اند. باشگاه‌ها دیگر از ما خرید نمی‎کنند. اگر بخرند هم ما به آنها نمی‌فروشیم. وضع مالی باشگاه‌ها آنچنان خوب نیست. برای دریافت پولمان باید دوندگی کنیم. باشگاه ابومسلم، چند سال پیش از من لباس خرید، هنوز پول آن را نداده و باشگاه هم ورشکسته شده است. باشگاه برق شیراز از من لباس خریده اما پولی به من پرداخت نکرده و باشگاهش هم ورشکسته شده است.» حسین حصاری توضیح می‌دهد سه چهار سال است دیگر تیمی برای سفارش به سراغشان نمی‌آید: «سال گذشته 11کارخانه لباس ورزشی با کلی امکانات و کارگر با 50سال سابقه تعطیل شدند. قبلا ما چند رقیب هم بودیم. ما، امینی و شکاری‌ها که متأسفانه شکاری‌ها تعطیل شده‌اند.» او درباره افتخاراتی که بازیکنان تیم‌های مختلف با لباسی که آنها تولید کرده‌اند هم می‌گوید: «شما در آرشیو تیم کشتی نگاه کنید، همه آنها لباس‌های ما تنشان است. همه آنها هم مقام آورده‌اند. قهرمان جهان شده‌اند. علیرضا سلیمانی، سوسنی و ترکان با گرمکن‌های ما مدال را دریافت کرده‌اند. آن زمان مسابقات آسیایی در هند بود؛ سالی که سلیمانی و ترکان قهرمان شدند.» اینها اما تنها افتخاراتی نیست که با لباس حصاری رقم خورده است: «تیم پاس با لباس ما قهرمان آسیا شد.»