حذف طبقه مازاد در بافت فرسوده

فاطمه میرزایی| گرگان ـ خبرنگار :


دوم اردیبهشت 1397 در جلسه کمیسیون ماده استانداری گلستان، مصوبه‌ای برای بافت فرسوده گرگان به تصویب رسید که به موجب آن، ساخت یک طبقه مازاد در محدوده بافت فرسوده گرگان را برای سرمایه‌گذاران و سازندگان در این محدوده به‌عنوان تشویق لحاظ کرده بود. 
بلافاصله این مصوبه با نامه‌ای از سوی دفتر نظارت وزارت راه و شهرسازی که به امضای استان رسیده بود، باطل اعلام شد. اگرچه این وزارتخانه مواضع مشابهی هم درباره سایر مصوبات کمیسیون ماده 5 اتخاذ کرده بود و مصوبه‌ها را با تعداد زیاد در این کمیسیون بدون توجیه خوانده بود، از استان خواسته بود تا همه مشخصات بافت فرسوده گرگان را برای این وزارتخانه ارسال کند. 

درست چند روز بعد از رسیدن نامه «مسعود حمزه‌ای»، مدیر کل دفتر نظارت وزارت راه و شهرسازی به استان، «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی هم مهمان گلستان شد تا برخی از طرح‌ها مانند طرح‌های راه‌آهن را در استان پیگیری کند. 
استاندار در جلسه بازآفرینی شهری با حضور آخوندی از ابطال مصوبات کمیسیون ماده 5 توسط شورای عالی معماری و شهرسازی و نامه ارسالی از وزارتخانه گلایه کرد. «سیدمناف هاشمی» عنوان کرد که مصوبه یک طبقه مازاد در ساخت‌وسازهای بافت فرسوده به دلیل تشویق فعالیت در بافت فرسوده و به منظور بازآفرینی شهری در راستای سیاست‌های دولت انجام شده است. 

آخوندی اما بازآفرینی موفق شهری و همچنین طرح‌های توسعه را در شهرها براساس ارتقای کیفیت زندگی شهروندان اعلام کرد که الزاما با افزایش طبقات و تراکم اتفاق نمی‌افتد. 
او گفت: تمرکز در تنظیم طرح‌های بازآفرینی شهری باید سبب ارتقای کیفیت زندگی شهروندان شود. به همین دلیل وزارتخانه طرح محله‌محوری را در دستور کار قرار داد تا به جای استفاده از الگوهای یکسان، الگوهای ویژه و متناسب با ویژگی‌های زیست در هر منطقه شهری، برای آن لحاظ شود. 
آخوندی همچنین ادامه داد: قرار نیست کسی بیاید و در بافت فرسوده سرمایه‌گذاری کند، بلکه قرار است با مشارکت خود مردم در هر منطقه، طرح‌ها اجرا شود و ارزش افزوده تولیدشده به صورت مشارکتی به افراد برسد. اگر قرار بر ورود سرمایه‌گذار بدون مشارکت ساکنان باشد، عملا نفع افراد ساکن در این محلات از بین می‌رود و مردم دیگر پیشگام همراهی در طرح‌های بازآفرینی نخواهند بود. 


بازگرداندن مصوبه

با وجود این برخی از اعضای شورای شهر گرگان علاقه‌مندند که مصوبه مازاد طبقات را در بافت فرسوده گرگان یک بار دیگر بازگردانند. 
«سیدمحمد مرتضوی» رئیس کمیسیون خدمات و زیست شهری گرگان یکی از این افراد است که تأکید می‌کند به هر عنوانی این مصوبه را بر‌می‌گردانند. او به همشهری می‌گوید: ما باید بتوانیم برای سرمایه‌گذاران و سازندگان در محدوده بافت فرسوده شهر، طرح‌های تشویقی تعیین کنیم تا ساخت‌وساز کار در این محدوده سودآور باشد. 

مرتضوی در مورد امکان افزایش جمعیت در بافت فرسوده با ساخت یک طبقه مازاد می‌گوید: قرار نیست جمعیتی اضافه شود و این فقط یک حدس و گمان و حرف غیرکارشناسی است. 
او اما در این مورد که اگر قرار نیست جمعیتی در واحدهای ساخته‌شده ساکن شوند، دلیل ساخت آنها چیست پاسخی نمی‌دهد. 


بار اضافی بر دوش شهر

کارشناسان شهری هم بر این باورند که آنچه چنین مصوباتی می‌توانند به بارآورند، بارگذاری اضافی بر نقاطی از شهر است که از نظر ساختاری و زیرساختی قابلیت ارائه خدمات به شهروندان را ندارد. 
«ابراهیم خسروجردی» کارشناس ارشد شهرسازی معتقد است که اساسا سیاست‌های دولت بر نقطه درستی تمرکز کرده است، اما اجرای آن در استان با سوءتفاهم مواجه شده است. 
خسروجردی می‌گوید: نخستین موضوعی که باید بر آن تأکید شود این است که دولت تمرکز را بر مشارکت گذاشته است اما به نظر تا این لحظه در استان، تمرکز بر ورود سرمایه‌گذار و طرح‌ها با توجه به نفع سرمایه‌گذار بوده است. 

او ادامه می‌دهد: اصرار دولت بر بازآفرینی شهری علاوه بر ارتقای سطح زندگی شهروندان، کاهش هزینه‌های احتمالی بعدی است که دولت و مردم باید در کنار هم بپردازند. باید با مثال‌های ملموسی این موضوع را روشن کرد. شما در طرح بازآفرینی باید سرانه‌های خدماتی، بهداشتی، تحصیلی و بسیاری دیگر را بسنجید. نکته جالب اینجاست که استاندار در نشست با وزیر راه و شهرسازی به تأمین زمین برای نیل اهداف در استان‌های شمالی اشاره کرد. 

این کارشناس شهری می‌گوید: همین موضوع یعنی نبود زمین برای ارائه بسیاری از خدمات، خودش تدوین طرح‌های بازآفرینی شهری در استان‌هایی مانند گلستان مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. حال شما تصور کنید وقتی امکان خدمات‌رسانی به مثلا هزار نفر را ندارید، چطور می‌خواهید با افزایش بارگذاری به 2 هزار نفر خدمات‌رسانی کنید. 

خسروجردی اظهار می‌کند: موضوع بعدی زیرساخت‌هاست. زیرساخت‌هایی مانند آبرسانی، خدمات مهمی مانند آتش‌نشانی و غیره. موضوع مهم دیگری هم که وزیر به آن اشاره کرد مسأله تشخص محلات است. این موضوع حقیقتا با دیدگاه‌های صرف عمرانی قابل تحقق نیست، بلکه پشتوانه طرح‌های بازآفرینی شهری باید مطالعات اجتماعی باشد، موضوعی که به نظر استان از آن غافل است. 

خسروجردی می‌گوید: آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر در استان مشکل تأمین مسکن به عنوان کمبود واحدهای سکونتی وجود ندارد. بنابراین ضرورتی برای افزایش بی‌مطالعه واحدها نیست. خوشبختانه ابلاغ‌های شورای عالی معماری و شهرسازی به استان و همچنین رویکرد وزارت راه و شهرسازی، بر استانداردهای جهانی زندگی و زیست شهری استوار است. مطمئنا اگر استان بر روال سیاست‌های کشور و دولت پیش برود، موفق خواهد بود.