شمشاد هیرکانی منقرض نمی‌شود

مجید جباری-روزنامه‌نگار

طغیان چندباره آفت‌ها در رویشگاه‌های شمشاد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پوشش‌های گیاهی در جنگل‌های هیرکانی حدود 40میلیون اصله شمشاد 200تا 300ساله را از بین برد و این‌گونه همیشه سبز جنگل‌های شمال را با خطر انقراض مواجه کرد. با اینکه برخی کارشناسان معتقدند که خطر انقراض، ‌هنوز هم می‌تواند در کمین باشد و شمشاد روی لبه تیغ انقراض قرار دارد، اما عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با تشریح اقداماتی که برای مبارزه با طغیان آفت‌ها صورت گرفته، از نجات این‌گونه در معرض تهدید جنگل‌های هیرکانی از خطر انقراض می‌گوید.

شمشادهای هیرکانی چگونه احیا می‌شوند
عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری
 پس از شیوع و طغیان آفت «بلایت» در سال‌های 89 و 90، ذخیره‌گاه سوادکوه از بین رفت. با این حال طبیعت توانست در مقابل این بیماری مقاومت کند و به سمت انقراض نرود، اما در سال ۹۵ برخی نشانه‌ها از ظهور نوع دیگری از آفت شمشاد(شب‌پره) حکایت داشت. این آفت از شمشاد تغذیه می‌کرد و طی 20روز از نخستین گزارش‌، مناطق وسیعی ‌(۴۰۰کیلومتر به سمت غرب در تالش و ۴۰۰کیلومتر به سمت شرق در چشمه بلبل گلستان) را درگیر کرد‌ و بخش‌های زیادی نابود شد. کنترل آفت دشوار بود اما از محلول کم‌خطر «بی‌تی» برای مبارزه با آن استفاده و طغیان آفت به‌سختی کنترل شد. حالا مدتی است که بذر و قلمه‌های شمشاد برای حفظ این‌گونه در معرض انقراض، در نهالستان لاجیم نگهداری می‌شود. در نهالستان کلوده نیز در ۳۱هکتار زمین، شمشادهای هر اداره کل با مرزهای مشخص آنجا کاشته شده تا از نظر ژنتیک، ژنوم‌گونه حفظ شود. در لاجیم البته آفت شب‌پره دیده شد، اما اطمینان داریم از انقراض شمشاد جلوگیری شده است.

بیوتروریسم یا فرار از مسئولیت؟
هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی
در سال‌های اخیر چندین‌بار (انتشار عمدی عوامل سمی یا بیولوژیکی) برای از بین بردن شمشادهای هیرکانی از واژه بیوتروریسم استفاده شده است. من بیوتروریسم را نه رد می‌کنم و نه تأیید. البته اینکه 2آفت تخصصی در مدت کوتاه به یک گونه‌ گیاهی حمله می‌کند و این‌گونه گیاهی را لبه تیغ قرار می‌دهد، جای سؤال دارد؛ ضمن اینکه برخی کانون‌های پروانه برگ‌خوار، اطراف مناطق گردشگری خارج از کشور بوده است. کوتاهی‌ها و بی‌برنامگی‌ها هم در این زمینه مؤثر بود. باید درباره آفت‌ها و احتمال سرایت آن از کانون‌های مختلف و کشورهای همسایه آگاهی داشته باشیم، چون در زمان بروز حوادث یا طغیان آفت‌ها به‌دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی، کنترل جنگل‌ها بسیار سخت است.