باید‌ها و نبایدهای پوشش در ژاپن

بهاره محبی-روزنامه‌نگار

ژاپن جزو کشورهایی است که با فرهنگ نسبتا محافظه‌کارانه اجتماعی، باید و نبایدهای خاصی درباره نوع پوشش افراد دارد؛ از دانش‌آموزان و دانشجویان گرفته تا کارمندان شرکت‌های بزرگ و کوچک. در هفته‌های اخیر، انتشار ویدئویی از تذکر پلیس به یک توریست خارجی که بلوز آستین حلقه‌ای پوشیده بود، واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخت. در این ویدئو مأمور پلیس به مردی که لباس بدون آستین بر تن دارد، بابت پوشش تذکر داده و به او یادآوری می‌کند که عرف اجتماعی پوشش او را برنمی‌تابد و چنین لباسی را می‌تواند در منطقه ساحلی استفاده کند، نه در خیابان‌های شهر.

نبایدهای اجتماعی پوشش روزانه
خالکوبی، پیرسینگ و رنگ مو: در فرهنگ ژاپنی ضرب‌المثلی معروف است ‌ اگر افرادی که تلاش کنند تا به‌طور زننده‌ای در جامعه متفاوت جلوه کنند، آسیب خواهند دید. برهمین اساس، استفاده از خالکوبی، پیرسینگ یا رنگ موهای نامتعارف در این کشور چندان رایج نیست. این نوع پوشش غیرمتعارف اغلب مختص افراد هنجارشکن و خلافکار مافیایی موسوم به «یاکوزا» است.
پوشیدن لباس‌های بدون آستین یا کوتاه: برای زنان ژاپنی پوشیدن شلوارک یا دامن کوتاه مرسوم نیست. همچنین لباس‌های یقه‌باز و بدن‌نما نیز برای زنان رایج نیست. عموما لباس بانوان در ژاپن به‌گونه‌ای است که شانه‌ها و کمر آنها پوشیده است.
لباس‌های ورزشی فقط در باشگاه: در ژاپن لباس ورزشی مختص ورزش کردن است. پوشیدن لباس یا ساق ورزشی بیرون از باشگاه و ورزشگاه چندان رایج نیست و به‌عنوان نشانه تنبل بودن افراد تعبیر می‌شود.

مراسم‌ ویژه
عروسی: مردان اغلب در مراسم عروسی از کت‌وشلوار ترجیحا مشکی یا خاکستری استفاده می‌کنند؛ در حالی‌که برای زنان تقریبا محدودیتی در رنگ لباس وجود ندارد. بااین حال خانم‌ها نباید فراموش کنند که لباس یقه باز و بدون آستین همچنان به نوعی تابو محسوب می‎شود.
ترحیم: در این مراسم مردان فقط باید کت و شلوار مشکی، پیراهن سفید و کراوات مشکی بپوشند. زنان نیز فقط می‌توانند لباس یا دامن مشکی بپوشند و بلندی دامن باید به اندازه‌ای باشد که زانو را بپوشاند. هیچ جواهرات، عطر، پارچه براق یا لباس پرزرق و برقی نباید در پوشش مراسم ترحیم استفاده شود.

بایدها و نبایدهای لباس محل کار
لباس‌های تیره رنگ: در فرهنگ ژاپنی، رنگ ایده‌آل برای محیط کار پوشش‌های تیره‌رنگ یا خنثی است. به‌عنوان مثال، برای آقایان کت و شلوار و پیراهن سفید و برای خانم‌ها، دامنی که خیلی کوتاه و تنگ نباشد. همچنین توصیه می‌شود که خانم‌ها از کفش‌های بدون پاشنه یا پاشنه کوتاه استفاده کنند. مطابقت رنگ کمربند با کفش ازجمله اصولی است که به آن توجه بسیاری می‎شود.
تمیز و آرایش حداقلی: همه باید از فرق سر تا نوک پا تمیز بوده و حداقل آرایش را داشته باشند. آقایان می‎توانند دکمه بالایی بلوز یا ژاکت خود را باز بگذارند اما خانم‌ها بهتر است که تمام دکمه‌ها را ببندند. بهتر است از عطرهای تند استفاده نشود و جواهرات مورد استفاده ساده باشد یا در بهترین حالت، اصلا استفاده نشود.
مدل مو: موها باید مرتب و ساده باشد و رنگ‌ موها همانطور که پیش تر اشاره شد، معمولی (تیره) باشد. البته برای خارجی‌ها و کسانی که موی طبیعی‌شان رنگ روشن است، این مورد استثناست؛ گرچه همچنان توجه زیادی را به ‌خود جلب می‌کنند.

اخراج از مدرسه در صورت رنگ کردن مو
موی مشکی و پیراهن سفید جزو پوشش اجباری دانش‌آموزان به شمار می‌رود. وب‌سایتprettybusinessworld.com نوشته که مسئولان مدارس از دانش‌آموزانی که موهای قهوه‌ای دارند هم می‌خواهند که موهایشان را مشکی رنگ کنند؛ چون اغلب ژاپنی‌ها موی مشکی دارند و این  رنگ طبیعی به شمار می‌رود. رنگ کردن مو (غیر از مشکی) نیز جزو موارد ممنوعه بوده و می‌تواند باعث اخراج دانش‌آموز شود. همچنین در برخی مدارس، دانش‌آموزان موظف هستند که از کیف‎های یک شکل استفاده کنند، دخترها از کیف‌های یک شکل قرمزرنگ و پسرها از کیف‌های متحدالشکل سیاه ‎رنگ. همچنین در مقطع راهنمایی استفاده از یونیفرم‌های خاص در مدارس اجباری است.