چقدر شادی به فضاهای شهری بدهکاریم؟

آزاده بهشتی | خبرنگار:

تهران از آن دست پایتخت‌هایی است که چهره چندان شادی ندارد، از آن دست پایتخت‌هایی که کمتر پیش می‌آید موقع عبور از خیابان یا کوچه‌ای نگاهت به گوشه‌ای بیفتد و لبخند بزنی. کمتر پیش می‌آید چند خانه پشت هم ردیف به ردیف تراس چشمنواز داشته ‌باشد، نوازنده‌هایی که گوشه و کنار پایتخت تکی یا چندتایی می‌ایستند و ساز می‌زنند آهنگ‌هایشان آنقدر غمگین است که کمتر پیش می‌آید تا ته یک اجرای خیابانی به آهنگ آنها گوش‌دهی؛ جمعه شب اما تهران چهره دیگری به‌خود گرفت. شادی با یک گل در دقیقه92 از روسیه به سمت تهران شوت شد. عقربه‌های ساعت هنوز به 9:20 نرسیده بود که از هر خانه‌ای از هر مغازه و مرکز خرید و سینما و... صدای جیغ و فریاد خوشحالی به گوش می‌رسید، شادی‌ای که تا نیمه‌های شب کش آمد. لبخندهایی که واقعی و از ته دل بود. شادی و لبخندی که فضای شهری از ساکنانش طلب داشت و بخشی از آن با یک برد دقیقه نودی پرداخت شد. تا قبل این خوشی تهران اما چهره‌ای عبوس، گرفته و عصبانی داشت. پخش شدن یا نشدن فوتبال در فضاهای عمومی دلیل کافی برای عصبانیت شهر و شهروندانش بود؛ آن‌هم برای شهری که بهانه‌های کوچک شادی در آن چندان فراهم نیست. «ظرفیت امیدواری و اعتماد عمومی در تهران وضعیت مناسبی ندارد»؛ این گفته‌های حجت نظری، عضو شورای اسلامی شهر تهران است که معتقد است نمایش بازی‌های ورزشی در فضاهای عمومی می‌تواند آنچه را که نشاط اجتماعی و اعتماد عمومی در جامعه می‌دانیم، افزایش دهد.

 براساس گزارش شبکه راه‌حل‌های توسعه پایدار (SDSN) - نهادی زیرنظر سازمان ملل متحد که از سال2012 آغاز به کارکرده‌ است - در سال2017 ایران ته جدول شادی و با رتبه105 جزو کشورهای غمگین دنیا قرار دارد. ما در جدول غمگین‌ها از پایین جدول، رتبه دوم را به‌دست آورده‌ایم و بعد از عراق دومین کشور غمگین جهان به‌حساب می‌آییم. جفری ساچز (Jeffrey Sachs) مدیر شبکه راه‌حل‌های توسعه پایدار و مشاور ویژه دبیرکل سازمان ملل در تعریف کشورهای شاد می‌گوید: «کشورهای شاد آنهایی هستند که از یک توازن سالم بین رفاه و سرمایه اجتماعی برخوردارند که به‌معنای درجه بالای اعتماد در جامعه، نابرابری‌های کم و اعتماد به دولت است.» اعتماد در جامعه در لابه‌لای گفته‌های مشاور دبیر کل سازمان ملل خودنمایی می‌کند؛ همان نکته‌ای که دلیل محکمی برای پخش بازی‌های فوتبال از زبان اعضای شورای شهر است. تجربه و زمان ثابت کرده هرآنچه در تهران اتفاق می‌افتد با یک الگوبرداری مشابه در سایر شهرها و استان‌ها رخ می‌دهد. با این تفسیر می‌توان امیدوار بود قدم‌‌های کوچک تهران برای فراهم کردن فضاهایی برای حضور عمومی شهروندان در کنار هم می‌تواند در سایر شهرها هم رخ دهد. ویلیام شکسپیر معتقد است: «لبخند و شادی می‌تواند جراحت اخمی را بهبود بخشد.» فردا ایران مقابل اسپانیا قرار می‌گیرد، فارغ از نتیجه بازی، تماشای فوتبال در فضای شهری و شور و حالش می‌تواند مقداری از شادی را که به فضاهای شهری بدهکاریم،  بپردازد.