قرآن عزیز آفریقا

قرآن‌های نفیس تاریخی در سراسر دنیا وجود دارند، اما یک قرآن در آفریقای جنوبی که داستان مفصل و نمادینی دارد و توسط یک عالم تبعیدی اندونزیایی نوشته شده، همچون یک جواهر بی‌بدیل نگهداری می‌شود.
این قرآن که در دهه 80میلادی به‌صورت اتفاقی در میان انبوهی از اسناد کتاب‌های قدیمی کشف شده، به فخر مسلمانان کیپ‌تاون تبدیل شده و در مسجدی در منطقه قدیمی بو کاپ نگهداری می‎‌شود.
این قرآن توسط کارگران در یک کیسه کاغذی در یک مسجد پیدا شده است. محققان می‌گویند این قرآن را
عبدالقادی عبدالسلام که با نام توان گورو یا همان «استاد معلم» شناخته می‌شود، کتابت کرده است. او در دوران استعمار هلند در آسیا، به‌عنوان یک زندانی سیاسی در سال1780 از اندونزی به آفریقای جنوبی تبعید شد و قرآن را  با کمک حافظه کتابت کرده است. جرم او عضویت در گروه مقاومت علیه استعمار هلند بوده است. علاوه بر این قرآن تاریخی، کارگران چند کتاب دینی و ادعیه هم پیدا کرده بودند. جوهر سیاه و قرمز استفاده شده برای کتابت این قرآن، همچنان در وضعیت خوبی قرار دارد و مشخص است که کاتب، با وسواس و دقت زیادی از آن استفاده کرده است. با این حال، چالش‌های زیادی برای نگهداری این قرآن نفیس و تاریخی وجود داشته و باید تمامی اوراق آن در فضایی نگهداری می‌شدند که وضعیت‌شان ثابت بماند. بعد از 3سال صرف زمان برای فراهم آوردن شرایط مناسب نگهداری این قرآن، این کتاب مقدس به نمایش عمومی درآمد و از آن زمان مسلمانان با افتخار از آن در «مسجد اول» که نخستین مسجد مسلمانان آفریقای جنوبی است، نگهداری ‌می‌کنند. این مسجد در سال1794میلادی احداث شده است.
این قرآن شهرتی جهانی دارد و 3تلاش برای ربودن آن ناکام مانده است. از 10سال پیش، علمای دینی در کیپ‌تاون تصمیم گرفتند تا از این قرآن، در داخل یک محفظه ضد‌آتش و ضدگلوله نگهداری کنند تا احتمال سرقت و آسیب دیدن آن کاهش پیدا کند. محققان می‌گویند توان گورو، کتابت 5 قرآن را وقتی که در زندان جزیره رابن بود، شروع کرد و آنها را بین 80 تا 90سالگی خطاطی کرده است. این زندان، همان جایی است که بعدها نلسون ماندلا، قهرمان مبارزات ضدآپارتاید هم نگهداری می‌شده است. یکی از زندگینامه‌نویسان توان گورو گفته است که علاوه بر انتقال مفاهیم قرآنی به مسلمانان دیگر، هدف او این بوده که روحیه دیگر زندانیان عموما مسلمان را با این کار بالا ببرد. مسلمانان با در اختیار داشتن قرآن و قرائت و توسل به آن بهتر می‌توانسته‌اند شرایط سخت زندان را تحمل کنند. توان گورو قلم خود را از گیاه بامبو درست می‌کرده و جوهر را از مقامات استعماری می‌گرفته است. کاری که توان گورو کرده بسیار در تاریخ اسلام در جنوب آفریقا مهم است. مبلغان مسیحی در آن دوران تلاش می‌کردند تا برده‌های مسلمان را متقاعد کنند دینشان را تغییر دهند، اما این عالم، با نوشتن قرآن و تعلیم آن به فرزندان برده‌های مسلمان، اسلام را در میان آنها زنده نگه‌داشت. توان گورو همچنین یک کتاب به نام معرفت‌الایمان‌والاسلام را از حافظه درباره عقاید اسلامی نوشته که برای 100سال مهم‌ترین منبع آموزشی مسلمانان در آفریقای جنوبی بوده است. این کتاب همچنان در وضعیت خوبی است و نزد یک خانواده مسلمان است. از 5قرآنی که او نوشته، به جز یکی که در مسجد اول نگهداری می‌شود، 2نسخه دیگر هم در وضعیت خوبی هستند و در نزد خانواده او قرار دارند.
استعمارگران هلندی که مخالف اندیشه‌های اسلامی توان گورو و ایده‌های او و همفکرانش برای مقاومت بوده‌اند، نادانسته با تبعید این مرد به آفریقای جنوبی، به گسترش اسلام در دیگر مستعمره خود در آن سوی دنیا کمک کرده‌اند. حالا اسلام، یکی از مذاهب شناخته شده در کیپ‌تاون است و حدود 5درصد جمعیت این شهر 5میلیون نفری مسلمان هستند. تلاش‌های توان گورو برای حفظ و گسترش اسلام مغتنم است قطعا اگر او در کتابت قرآن عزیز مسلمانان آفریقای جنوبی همت نمی‌کرد، چه بسا توطئه‌های دشمنان کارگر می‌افتاد.