حرارتسنج جنگلی
مهتاب خسروشاهی
در بسیاری از پارکها بهویژه پارکهای جنگلی، مکانهایی برای روشنکردن آتش تعبیه شده است، اما بعضی دوستدارند خلاف قانون عمل کنند و در هر مکانی که دوستدارند، آتش به پا کنند، اما غیر از مداخله انسانی، بالارفتن حرارت جنگلها نیز دلیل دیگری برای آتشسوزی است. کشور آلمان با تمهیدی تلاش کرده تا با روشن شدن نخستین شعلههای آتش بتوان آن را مهار کرد. از چند روز پیش، 400عدد حسگر تشخیص زودهنگام آتشسوزی در جنگل Eberswalde در براندنبورگ، یکی از مناطق جنگلیای که عموما آتشسوزی در آن اتفاق میافتد، نصب شده است. این حسگرهای خورشیدی به درختان متصل میشوند و دما، رطوبت و فشار هوا را کنترل میکنند.
شرکت سازنده این حسگرها درباره عملکرد آنها میگوید: این حسگرها مانند دماغ الکترونیکی عمل کرده و میتوانند گازهای ساطع شده از آتشسوزی را شناسایی کرده و هشدار لازم را اعلام کنند. به این ترتیب امکان مداخله سریع و مؤثر برای مهار آتشسوزی جنگل فراهم میشود.
نکته مهم درباره این حسگرها، استفاده از هوش مصنوعی در ساختار آنهاست. به این ترتیب حسگرها میتوانند آتشسوزی درحال شروع را با دود کامیون دیزلی تشخیص دهند. درواقع برای این حسگرها بوی ناشی از سوختن درخت کاج، راش و... تعریف شده است. این حسگرها در معرض تراشههای مختلف چوب و دود ناشی از آنها قرار گرفتهاند. بنابراین به گونهای طراحی شدهاند که میان بوی دود جنگل کاج و راش تفاوت قائل شوند.
براساس این فناوری امکان تشخیص شروع آتشسوزی، 10تا15دقیقه زودتر از آغاز آن با نخستین بوی دود امکانپذیر است. این در مقایسه با سیستمهای نوری که پیش از این برای تشخیص آتشسوزی در جنگلها استفاده میشد، فناوری بسیار کاملتری است. علاوه بر حسگرها، دوربینهای چرخشی 360درجه از بالای 105برج، تمام جنگل را زیرنظر دارند. این تصاویر برای نظارت دقیق بر مرکز آتشسوزی جنگل در رونسدورف در جنوب برلین ارسال میشود.
درحال حاضر 10کشور ازجمله ایالات متحده، یونان و اسپانیا درحال آزمایش این حسگرها هستند. طی سال گذشته میلادی (2022) حدود 10هزار عدد از این دستگاهها به فروش رفت. این شرکت قصد دارد تا سال 2030میلادی، 120میلیون عدد از این حسگرها را در سراسر جهان نصب کرده و جنگلها را از خطر آتشسوزی و ویرانی نجات دهد. براساس سیستم اطلاعات آتشسوزی جنگلها در اروپا(EFFIS)، بیش از 119هزار هکتار از جنگلهای این قاره تا تاریخ 18ژوئن 2023میلادی در سراسر اتحادیه اروپا سوخته و خاکستر شده که این میزان بسیار بالاتر از میانگین 80هزار هکتاری ثبت شده در فاصله سالهای 2003تا2023میلادی است.