سندرم جسارت به کتب آسمانی در غرب

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

نامش لیبرالیسم و ادعایش آزادی عقیده است، اما توهین به عقاید را بیش از خود عقاید قبول دارد. لیبرالیسم سال‌هاست که چارچوب فکری غالب در کشورهای غربی ازجمله کشورهای حوزه اسکاندیناوی است و لیبرال‌ها سال‌هاست به بهانه آزادی بیان سایر عقاید را مورد هجمه و توهین قرار می‌دهند. موج کتاب‌سوزی ادیان مختلف در غرب به‌ویژه در 3کشور سوئد، نروژ و دانمارک سال‌هاست که خشم میلیو‌ن‌ها نفر از پیروان ادیان و مذاهب مختلف را به همراه داشته، اما تاکنون هیچ‌گاه دولت‌های غربی اقدام بازدارنده‌ای در قبال این اقدامات موهن انجام نداده‌اند.
پس از آنکه یک مهاجر در سوئد 2هفته پیش در اقدامی نادرست دست به سوزاندن قرآن کریم در استکهلم سوئد زد، حداقل 2درخواست دیگر در همین زمان کوتاه برای سوزاندن قرآن و سایر کتب دینی و آسمانی در سوئد ثبت شد و روز جمعه نیز یک گروه راست‌افراطی در دانمارک نسخه‌ای از قرآن کریم را در مقابل سفارت عراق در «کپنهاگ» پایتخت این کشور سوزاند. این اقدام اهانت‌آمیز درست یک‌روز پس از آن رخ داد که ظهر روز پنجشنبه ۲۰جولای، برای سومین‌بار طی چند هفته اخیر، عاملان قرآن‌سوزی در سوئد، با چراغ سبز پلیس این کشور و پس از دریافت مجوز برای تجمع ضد‌اسلامی در استکهلم، به قرآن کریم اهانت کردند.


عادت کتاب‌سوزان
آنچه مشخص است  این است که سوزاندن کتاب در غرب  سابقه‌ای به درازای تاریخ دارد. فردریک کارمر، نویسنده انگلیسی در کتاب خود با عنوان «کتاب‌سوزی و سانسور در روم باستان» به کتاب‌سوزان در امپراتوری رم اشاره دارد و به نقل از فلاویوس ژوزفوس می‌نویسد که یک سرباز رومی در قرن اول میلادی طومار تورات را گرفت و با زبان توهین و تمسخر آن را در مقابل همگان سوزاند. در سراسر قرون وسطی و حتی دوران جدید نیز روایت‌های گوناگونی از کتاب‌سوزی به‌ویژه سوزاندن کتب مقدس وجود دارد. غربی‌ها حتی در جریان جنگ‌های جهانی نیز کتاب‌سوزی را از یاد نبردند و روزنامه تایم انگلیس در می‌1946 طی گزارشی از اقدام آلمانی‌ها برای تهیه فهرستی از بیش از 30هزار عنوان کتاب خبر داده که قرار بوده همه این کتاب‌ها نابود و سوزانده شوند. گفته شده در این فهرست همه نوع کتابی از کتاب‌های درسی مدرسه گرفته تا شعر و ادبیات وجود داشته است. پس از حمله آمریکا به عراق در سال2003 نیز کتابخانه ملی عراق که مملو از صدها نسخه از قرآن‌های خطی و تاریخی و سایر کتب بود به طرز مشکوکی در آتش سوخت و دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت آمریکا این رویداد را عادی و کم‌اهمیت عنوان کرد!

اهانت مکرر به قرآن
به‌نظر می‌رسد که در میان سایر کتب دینی، قرآن کریم در غرب بیشتر در معرض حمله و هتک حرمت قرار گرفته است. ردپای قرآن‌سوزی در غرب را حداقل از سال1530 در ایتالیا می‌توان پیدا کرد. در طول جنگ‌های صلیبی چندین‌بار مهاجمان دست به قرآن‌سوزی زدند و این رویه هتاکانه طی یک‌دهه گذشته بیش از قبل تشدید شده است.
سوزاندن قرآن توسط کشیش آمریکایی در سال2011 و سوزاندن سریالی قرآن در فرانسه، انگلیس و هلند در سال2015 مهم‌ترین اقدامات هتاکانه علیه قرآن در اروپاست. همچنین قرآن‌سوزی نیروهای آمریکایی در دوران اشغال در افغانستان طی سال‌های 2012 و 2015 جنجال گسترده‌ای را به‌پاکرد و با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شد.

تمرکز قرآن‌سوزی در اسکاندیناوی
از سال2019 تاکنون روند قرآن‌سوزی متمرکز در شمال اروپا بوده است. قرآن‌سوزی در سال2019 در نروژ و دانمارک، سال2020 در دانمارک و سال2023 در سوئد و دانمارک تکرار شده و نشان داده است که عمده روند قرآن‌سوزی‌های  سال‌های اخیر متمرکز در کشورهای حوزه اسکاندیناوی بوده است. از زمانی که لارس تورسن در سال2019 رهبر گروه تندروی «اسلامی‌سازی‌ نروژ را متوقف کنید» شد، این گروه نروژی به‌طور مکرر شروع به سوزاندن قرآن در راهپیمایی‌های خود در این کشور کرده است. همچنین از سال2020، حزب دانمارکی استرام کورس و رهبر حزب افراطی راسموس پالودان، قرآن‌سوزی را در چندین شهر سوئد برنامه‌ریزی یا سازماندهی کرده‌اند.

انجیل‌سوزی و تورات‌سوزی
افزون بر گفته‌های فوق، غرب ابایی از سوزانده شدن انجیل و تورات، کتاب‌های آسمانی مسیحیان و یهودیان ندارد.
سوزاندن نسخه خطی و تاریخی تورات در کانادا در سال2004 و سوزاندن انجیل در سال2009 در آمریکا از دیگر رویدادهای مهم هتک حرمت به کتب مقدس آسمانی است که تقریبا همگی در کشورهای غربی به‌وقوع پیوسته‌اند.
این در حالی است که تری جونز، کشیش آمریکایی‌ای که به‌علت دیدگاه‌های افراطی خود علیه اسلام مورد نکوهش جامعه مسیحیان قرار داشت، آتش زدن انجیل، توهین و هتک حرمت به دین مسیحیت و مقدسات مسیحیان را مجاز اعلام کرده بود. وی در مصاحبه با یکی از شبکه‌های خبری آمریکا هنگامی که مجری گفت فعالیت‌های ضد‌اسلامی علیه مسلمانان را با چه هدفی انجام می‌دهید و اگر گروهی نیز انجیل را بسوزانند چه می‌کنید، گفت: مانعی ندارد. این حق آنان است! این در حالی است که چند هفته پیش، احمد علوش، شهروند سوری – سوئدی برای سوزاندن تورات و انجیل مقابل سفارت رژیم صهیونیستی در استکهلم خواستار دریافت مجوز تظاهرات شد و گفت که قصد دارد این اقدام را در پاسخ به قرآن‌سوزی مهاجر عراقی در ‌ماه گذشته انجام دهد. وی به‌رغم اخذ مجوز از پلیس، اما از سوزاندن تورات و انجیل خودداری کرد و از همه خواست که کتاب‌های مقدس را به آتش نکشند.

دلایل جامعه‌شناختی
تکرار قرآن‌سوزی و اهانت به کتاب سایر ادیان آسمانی در کشورهای غربی بیش از هر چیز نشأت‌گرفته از تغییرات جامعه‌شناسی در این جوامع است. هولتو برنز، کارشناس مسائل بین‌الملل طی یادداشتی در وب‌سایت خبری تحلیلی نشنال می‌نویسد که فقط 9درصد از سوئدی‌ها به کلیسا می‌روند و مفهوم مقدس و تقدس‌گرایی در کشورشان و جوامع مشابه معنای خود را کاملا از دست داده است. از سوی دیگر دینداری و مفاهیم دینی هنوز در میان مهاجران در غرب پررنگ است. از این‌رو، نقش پررنگ مذهب در میان مهاجران در غرب، در برابر کمرنگ شدن مفاهیم مذهبی جوامع غربی قرار می‌گیرد و این وضعیت باعث تعارض میان جوامع مهاجر با کشورهای میزبان در غرب می‌شود. در عین حال، این کارشناس، تکرار قرآن‌سوزی در غرب به بهانه آزادی بیان را مورد نقد قرار داده و معتقد است که آزادی اعطا‌شده به افرادی همچون راسموس پالودان دانمارکی که در چند نوبت اقدام به هتک حرمت اسلام و البته قرآن‌سوزی کرده است، یک آزادی بی‌ارزش و بی‌هدف است.
به اعتقاد هولتو برنز، توهین به ادیان به بهانه آزادی بیان غیراز نفرت‌پراکنی نتیجه‌ای دربرنخواهد داشت و اکنون زمان آن است که کشورهای غربی مانند سوئد و دانمارک به فکر تصویب قوانینی برای محدود کردن اینگونه اقدامات باشند.