نگاه
توصیه‌هایی برای وزارتخانه مستقل بازرگانی
وحید شقاقی شهری؛ اقتصاددان
بحث جدایی وزارت بازرگانی از صنعت و معدن از سوی دولت گذشته و فعلی دنبال شده است. لایحه تشکیل وزارت بازرگانی اردیبهشت‌ماه امسال با قید دو فوریت راهی بهارستان شد و دیروز نمایندگان مجلس پس از 12سال از تشکیل وزارت صنعت، معدن و تجارت با مصوبه مجلس به تشکیل وزارت بازرگانی و جدایی آن از صنعت و معدن رأی دادند.
جدا از استدلال موافقین و مخالفین این انتزاع، باید توجه کنیم که تشکیل وزارت بازرگانی مستقل با این رویکرد از سوی دولت دنبال شده است که یک وزارتخانه تخصصی در حوزه‌های ساماندهی بازار داخل، روان‌سازی نظام توزیع و بحث صادرات کالاو خدمات اعم از کارخانه‌ای، معدنی و کشاورزی و دانش‌بنیان به‌صورت تخصصی متمرکز شود و با همین نگرش واردات را هم مدیریت کند تا پاسخگویی در این بخش‌ها بیشتر شود. بیان چند توصیه به‌صورت ویژه می‌تواند وزارتخانه جدید را یاری کند تا نسبت به وزارت بازرگانی گذشته عملکرد بهتری داشته باشد:
1- ارتباط این وزارتخانه با وزارت امور خارجه باید بسیار منسجم‌تر و هماهنگ‌تر شود. بخشی از بازرگانی ما خارجی است و ما در حوزه شناسایی بازارهای هدف و ارتباط بین تولیدکنندگان داخل با این بازارها ضعف بنیادین داریم. ارتباط هماهنگ‌تر بین وزارت بازرگانی و وزارت امور خارجه به‌ویژه در معرفی رایزن‌های باتجربه و کارآزموده با هدف شناساندن بازارهای هدف به تولیدکنندگان داخلی و افزایش ارتباط بین بازار هدف با تجار و تولیدکنندگان داخلی در این حوزه بسیار مفید است.
2- ارتباط هماهنگ وزارت بازرگانی با وزارت صنعت و معدن باید ادامه داشته باشد. همچنین داشتن ارتباط تنگاتنگ با وزارت کشاورزی و معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور نیز بسیار مهم است چرا که توسعه صادرات غیرنفتی از مسیر ارتباط بین وزارتخانه‌های تولیدی با وزارت بازرگانی می‌گذرد.
3- باید 3 استراتژی توسعه صادرات صنعتی، کشاورزی و دانش‌بنیان داشته باشیم. در این صورت ممکن است فایده این تفکیک، خود را بیشتر نشان دهد چون در وزارت صمت فعلی بحث دانش‌بنیان و کشاورزی وجود ندارد.
4- در مورد تنظیم بازار داخلی هم هماهنگی وزارت بازرگانی با وزارت کشاورزی و صنعت و معدن بسیار مهم است. بخش عمده و کلیدی نیاز کشور، محصولات کشاورزی است چرا که نیاز روزانه خانوارهاست. وزارت بازرگانی می‌تواند در تنظیم بازار اقلام اساسی با توجه به تولید و واردات آنها و با همکاری این دو وزارتخانه متمرکزتر شود. البته وزارتخانه‌ها و مراکز دیگر هم باید در تولید محصولات کارخانه‌ای و کشاورزی و دانش‌بنیان اصلاحات لازم را انجام دهند چرا که رویکرد هماهنگ‌کننده برعهده وزارت بازرگانی است و از این منظر راهبری این وزارتخانه هم کار سختی خواهد بود.