احمد احمدی‌صدر*
حوزه آسیب‌های اجتماعی (زنان و مردان) نیازمند یک نهاد، سازمان و ارگان متولی است تا تصمیمات این حوزه توسط یک مدیر اتخاذ و با مشارکت سایر نهادها و سازمان‌ها اجرایی شوند؛ اما در حال حاضر تعدد و تکثر مدیران تصمیم‌گیر بزرگ‌ترین آسیب در موضوع تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در موضوعات اجتماعی است. به‌عبارت‌دیگر در چنین شرایطی نه‌تنها از بروز آسیب جلوگیری نمی‌شود بلکه شاهد افزایش آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود. در حوزه اجتماعی و موضوعات آن از این جهت که با محوریت انسان دنبال می‌شود، این موضوع بسیار پیچیده است، لذا ساده‌انگارانه است فکر کنیم می‌توان مسائل اجتماعی را به‌سادگی بررسی و پایش کرد. مسئله انسان چندبعدی و متنوع است، ازاین‌رو مسائل اجتماعی هم دارای تنوع زیادی است و اگر در موضوعات اجتماعی به این تنوع توجه نکنیم و ابعاد مختلف را مورد بررسی قرار ندهیم، قطعاً نمی‌توانیم موجبات سلامت اجتماعی و افزایش تاب‌آوری جامعه را داشته باشیم.
حرکت به سمت سلامت جامعه
موضوعات اجتماعی مثل بی‌خانمان‌ها و معتادان در خیابان‌ها مسائلی است که آسیب تلقی می‌شوند و این آسیب ها از آنجایی نشأت‌گرفته‌اند که از چگونگی مواجهه با موضوعات اجتماعی و پیچیدگی جوامع بشری غفلت کردیم. در حوزه اجتماعی حرکت به سمت سلامت جامعه و اجتماع یا به‌اصطلاح خوب شدن حال شهر و جامعه مستلزم توجه به دو نکته است:
اول اینکه سیاستگذاری و تصمیم‌گیری در این حوزه باید با مدیریت یکپارچه و منسجم انجام شود.
دوم آنکه اجتماع متکی بر انسان و مسائل اجتماعی با محوریت انسان و انسان پیچیده به ما حکم می‌کند به پیچیدگی‌های انسان توجه بیشتری کنیم، اگر می‌خواهیم مسائل و موضوعات اجتماع را حل و از آسیب جلوگیری کنیم اما از اصل و اساس انسان غافل شویم که آن توجه به ذات و عظمت انسان است، هرگز نمی‌توانیم برای موضوعات اجتماعی راه‌حل پیدا کنیم. اگر می‌خواهیم کاری برای اجتماع انجام دهیم و تحولی در جوامع بشری و شهر رخ دهد، باید به کرامت انسانی توجه ویژه کنیم و از این مسئله غفلت نکنیم. حتی کسانی که در جامعه آسیب دیدند و امروز از آنها به‌عنوان بی‌خانمان و معتاد یاد می‌کنیم هم انسان و خانواده ما هستند و اگر مسئولان و تصمیم‌گیران با این نگاه برخورد کنند حتماً شاهد حل آسیب‌های اجتماعی خواهیم بود.
اقدام بی‌سابقه شهرداری در احداث یاورشهر
شهرداری در این دوره در مدت کمتر از 8ماه 9مرکز یاورشهر با ظرفیت 5هزار نفر احداث کرده که یاور‌شهرهای 5 و 8متعلق به زنان معتاد متجاهر است. برای کمک به آسیب‌دیدگان اجتماعی که بخشی از آنها را زنان تشکیل می‌دهند، الگوی تربیتی، آموزشی و درمانی ۹گام پیش‌بینی‌شده است که مدلی تکامل‌یافته برای بهبود و بازگشت به جامعه محسوب می‌شود. برنامه‌های تربیتی، آموزشی و درمانی، سم‌زدایی، هویت‌بخشی، سلامت جسمانی و معنویت افزایی، مسائل روحی، روانی و انگیزشی در الگوی 9گام قرار دارند که علاوه بر یاور شهر 5، ضرورت دارد در همه یاور شهرها اجرایی شود. اصالت این طرح ویژه سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی، توجه به کرامت انسانی است. زیرا افرادی که در این مراکز هستند انسانند. در دوره‌ای از مدیریت‌های گذشته شهری بعضاً بودند کسانی که می‌گفتند این افراد زباله‌های اجتماعی هستند و باید حتی به دریا ریخته شوند اما تفکر مدیریت شهری جدید هرگز این نیست. باید تأکید کنم که ما تمامی این افراد را عضوی از خانواده خود می‌دانیم و همه آنها مثل خواهر و برادر ما هستند و باید به آنها توجه ویژه شود.
بازگشت به خانه از مراکز ماده 16
مراکز ماده 16(پذیرش معتادان اجباری و با دستور مقامات قضایی) نیاز به تجهیز مضاعف دارند که در دستور کار سازمان قرار دارد. تا‌کنون صدها مددجو در این مراکز بهبودیافته و به کانون خانواده بازگشته‌اند و فقط کمتر از ۱۰نفر، مجدداً بازگشته‌اند که به گواه تک‌تک مددکاران این آمار از بازگشت معتادان متجاهر به مراکز یاور شهر، کم‌سابقه بوده است. در سایر کشورهای به‌اصطلاح پیشرفته می‌گویند از هر 100معتاد، تنها ۳نفر بهبود می‌یابند؛ اما در مراکز یاورشهر شهرداری تهران ما شاهد نقض این آمار هستیم و می‌خواهیم به دنیا ثابت کنیم اگر فرهنگ حفظ کرامت و عزت‌نفس، بالای سر این افراد آسیب‌دیده باشد، شکستن رکوردها کار آسانی است.
کار ارزشمند مددکاران در بهبود آسیب‌دیدگان
کار مددکاران در این مراکز (یاور شهرها) بسیار ارزشمند است. خدا به مددکاران این فرصت را داده که دست کسانی که هیچ‌کسی دستشان را نمی‌گیرد، بگیرند. مددکاران رفتارهای بسیار تند نشأت‌گرفته از اعتیاد برخی از این معتادان را تحمل می‌کنند، اما به کارشان ادامه می‌دهند. خالصانه و صادقانه از مددکاران پر تلاش سازمان تشکر می‌کنم.
*مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران
تعدد مدیران تصمیم‌گیر بزرگ‌ترین آسیب حوزه اجتماعی
در همینه زمینه :
