گزارش
سهامداری آمریکا در جنگ‌های نیابتی
آمریکا در جنگ‌های نیابتی فراوانی مشارکت داشته که آخرین نمونه آن جنگ اوکراین است
بهاره محبی- روزنامه‌نگار
از زمان آغاز جنگ در اوکراین مسکو بارها اعلام کرده که غرب به‌ویژه آمریکا با جنگ نیابتی قصد داشته است تا کار روسیه را یک‌بار برای همیشه تمام کند؛ اتهامی که دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا، آن را تکذیب می‌کند اما اسناد، آمارها و اظهارات گاه‌وبی‌گاه غربی‌ها از صحت روایت روسیه در این غائله حکایت دارند.
در تازه‌ترین مورد، روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشته است که واشنگتن ارسال بمب‌های خوشه‌ای به اوکراین را بررسی می‌کند. این خبر در شرایطی منتشر شده که «لورا کوپر» معاون دستیار وزیر دفاع آمریکا در امور روسیه، اوکراین و اوراسیا پیش‌تر در واکنش به برخی نگرانی‌ها نسبت به کاربرد بمب‌های خوشه‌ای در جنگ اوکراین ادعا کرده بود که آمریکا با هدف عدم‌نقض «پیمان منع صادرات بمب‌های خوشه‌ای» هیچ‌گونه سلاح با کاربرد دوگانه به اوکراین تحویل نمی‌دهد. احتمال ارسال بمب‌های خوشه‌ای برای اوکراین در شرایطی قوت گرفته که در گزارش سال گذشته دیده‌بان حقوق بشر که تأثیر استفاده از بمب‌های خوشه‌ای توسط ارتش اوکراین در تابستان را بررسی کرده، آمده است که این تسلیحات باعث مرگ شمار زیادی از غیرنظامیان در شهر ایزیوم شده است. دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده که به‌رغم شواهد متقن مبنی بر استفاده اوکراینی‌ها از بمب‌های خوشه‌ای در زمانی که شهر در تصرف روس‌ها بوده، ارتش اوکراین با ارسال نامه‌ای به این سازمان هرگونه استفاده از این تسلیحات را انکار کرده است. بمب خوشه‌ای از تعداد بسیاری بمب‌های کوچک انفجاری تشکیل شده که برخی از آنها تا مدت‌ها پس از پایان جنگ عمل نمی‌کنند و مانند مین خطرات فراوانی برای غیرنظامیان دارند. بیش از 120کشور جهان کنوانسیون سازمان ملل مبنی بر ممنوعیت استفاده از این تسلیحات را در سال 2008امضا کرده‌اند ازجمله اوکراین، آمریکا و برخی متحدان اصلی واشنگتن مانند فرانسه و انگلیس.
فرصت جنگ اوکراین برای آمریکا
غربی‌ها به‌ویژه آمریکایی‌ها شاید هیچ‌گاه از واژه جنگ نیابتی برای رویکردی که در قبال روسیه در پیش گرفته‌اند استفاده نمی‌کنند اما در ماه‌های اخیر بارها به اشکال گوناگون اذعان کرده‌اند که از رهگذر جنگ اوکراین تلاش دارند تا به کرملین ضربه بزنند. همین هفته گذشته بود که پس از اظهارنظر جنجالی «ویلیام برنز» رئیس سازمان سیای آمریکا، مبنی بر اینکه واشنگتن به‌دنبال فرصت به‌دست‌آمده در روسیه پس از شورش گروه نظامی واگنر برای جذب جاسوس بوده است، روزنامه واشنگتن‌پست نیز در گزارشی با تأیید جنگ نیابتی واشنگتن علیه مسکو در اوکراین نوشت: «جنگ نیابتی یعنی شخص یا نهادی به نمایندگی از طرف سومی بجنگد. به‌عبارت رایج‌تر، فرستادن کسی برای انجام کار کثیفی که قصد دارید انجام شود؛ و بله باید بگوییم که آمریکا درگیر جنگ نیابتی در اوکراین است.» در جنگ نیابتی خلاف اتحادها و ائتلاف‌های بین‌المللی، بازیگر الف (بخوانید آمریکا) با پرهیز از درگیری مستقیم و هزینه‌هایش با استفاده از ارسال سلاح، حمایت اطلاعاتی و مالی و آموزش نیروهای بازیگر ب (در اینجا اوکراین) نقش پشتیبانی را برعهده می‌گیرد اما همزمان خطرات تاکتیکی ازجمله هزینه‌های سنگین جنگ را نیز به بازیگر ب تحمیل می‌کند. برای درک این مسئله کافی است به ویرانی زیرساخت‌ها و آمار تلفات اوکراینی‌ها در این جنگ نگاهی بیندازیم.
اعتیاد واشنگتن به جنگ‌های نیابتی
«کمک به اوکراین برای دفاع از خود» را می‌توان زیربنای استراتژی جنگ نیابتی آمریکا علیه روسیه برشمرد. وب‌سایت «استراتژی بریج» در این‌باره نوشته که ایده تکیه کشوری بر کشور دیگر در جنگ نیابتی ایده جدیدی نیست؛ به‌ویژه که واشنگتن سابقه طولانی در این کار دارد. کاخ سفید مدت‌هاست که از دولت اسرائیل برای حمایت از منافع خود در خاورمیانه استفاده می‌کند. آمریکایی‌ها پیش‌تر نیز برای مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران به دولت «صدام حسین» در عراق متوسل شدند و در طول جنگ عراق و ایران از بغداد حمایت کردند. سال گذشته نیز وب‌سایت اینترسپت فاش کرد به اسنادی دست یافته که نشان می‌دهد آمریکایی‌ها از سال 2017تا 2020تحت پوشش برنامه محرمانه‌ای با عنوان e127 حداقل در 23برنامه نظامی نیابتی مشارکت داشته‌اند. بنا بر این گزارش، تقریباً هیچ اطلاعاتی درباره عملیات مربوط به این جنگ‌ها با کنگره یا وزارت خارجه آمریکا به اشتراک گذاشته نشده و به‌طور کلی مکان و اهداف آنان همگی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با این حال آنچه این گزارش فاش کرده این بوده که این چند عملیات دست‌کم 310میلیون دلار برای مالیات‌دهندگان آمریکایی هزینه داشته است. «یو جینکوی» تحلیلگر ژئوپلیتیک و نظامی سابق نیروی دریایی آمریکا، با اشاره به تقویت رویکرد ضد‌روسی آمریکا در پوشش جنگ اوکراین به گلوبال‌تایمز می‌گوید که واشنگتن بزرگ‌ترین مانع پایان جنگ در اوکراین است چرا که می‌خواهد هزینه‌های روسیه را تا جایی که امکان دارد افزایش دهد و ضمن تضعیف توان اقتصادی و نظامی رقیب خود، این کشور را در جامعه جهانی منزوی کند.
