از آسیب به DNA تا خطر سرطان با مصرف الکل

زهرا خلجی- روزنامه‌نگار

شما هم حتما بارها حرف‌هایی با مضمون «نوشیدن کمی الکل برای سلامتی شما مفید است» شنیده‌اید. حالا پس از دهه‌ها تحقیق و چالش، تصویری واضح‌تر از آنچه نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند بر سر بدن انسان بیاورد نمایان شده است: حتی مقدار بسیار کمی الکل هم می‌تواند عواقب خطرناکی برای سلامت بدن داشته باشد.

مرگ‌های الکلی
در فاصله سال‌های 2015 تا 2019 تحقیقاتی منتشر شد که در آن مصرف بیش از حد الکل سالانه منجر به مرگ حدود 140هزار نفر در آمریکا شده بود. حدود 40درصد از این مرگ‌‌ها علل حادی مانند تصادفات در اثر مستی، مسمومیت در اثر مصرف الکل و قتل در حالت مستی داشت. اما اکثریت این مرگ‌ها ناشی از شرایط مزمن منتسب به الکل، مانند بیماری کبد، سرطان و بیماری قلبی است. وقتی متخصصان در مورد عواقب وخیم سلامتی مرتبط با مصرف بیش از حد الکل صحبت می‌کنند، مردم اغلب تصور می‌کنند که این عواقب متوجه افرادی است که دائم‌الخمر هستند. اما این تصور درستی نیست، چون حتی با کمترین میزان مصرف هم این اتفاق می‌افتد. دکتر تیم نعیمی، مدیر مؤسسه تحقیقاتی مصرف مواد در دانشگاه ویکتوریای کانادا، گفت: خطر مسمومیت الکلی بسیار نزدیک‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. ضرر الکل برای سلامتی از سطوح بسیار پایین شروع می‌شود.

چرا الکل مضر است؟
به‌گفته دانشمندان راه اصلی ایجاد مشکلات سلامتی الکل از طریق آسیب رساندن به DNA است. پس از مصرف، بدن الکل را به استالدئید، ماده‌ای شیمیایی که برای سلول‌ها سمی است، متابولیزه می‌کند. ماریسا اسر که مطالعه الکل را در مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری رهبری می‌کند توضیح داد که استالدئید هم به DNA شما آسیب می‌رساند و هم بدن شما را از ترمیم آسیب، باز می‌دارد. هنگامی که DNA شما آسیب می‌بیند، یک سلول می‌تواند خارج از کنترل رشد کند و به یک تومور سرطانی تبدیل شود. الکل همچنین استرس اکسیداتیو ایجاد می‌کند، شکل دیگری از آسیب DNA که می‌تواند به‌ویژه برای سلول‌هایی که رگ‌های خونی را پوشانده‌اند مضر باشد. استرس اکسیداتیو می‌تواند منجر به سفت شدن شریان‌ها و در نتیجه افزایش فشار خون و بیماری عروق کرونر شود. دکتر نعیمی گفت: این مشکل روی DNA تأثیر می‌گذارد و به همین دلیل بسیاری از اندام آنها از آن متاثر می‌شوند. مصرف مزمن الکل نیز به مرور زمان به بافت‌ها آسیب می‌رساند.

آیا الکل برای قلب مفید است؟
برخی تحقیقات مدعی شدند که مصرف مشروبات الکلی برای قلب مفید است. این ایده که دوز پایین الکل باعث سلامت قلب می‌شود، احتمالا  ناشی از این مسئله است که در کشورهای دیگر برخی افرادی که مقدار کمی الکل مصرف می‌کنند، عادت‌های سالم دیگری مانند ورزش‌کردن، خوردن میوه‌ها و سبزیجات فراوان و سیگارنکشیدن هم دارند. مطالعات مشاهده‌‌ای نشان می‌دهد، فواید قلبی این رفتارها ممکن است به اشتباه به الکل نسبت داده شود. تحقیقات جدیدتر نشان داده است که حتی سطوح پایین مصرف الکل کمی خطر ابتلا به فشار خون بالا و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد و این خطر برای افرادی که بیش از حد الکل مصرف می‌کنند به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. اما خبر خوب این است که وقتی فرد نوشیدن الکل را قطع می‌کند یا فقط کاهش می‌دهد، فشار خون پایین می‌آید. الکل همچنین با ریتم غیرطبیعی قلب، معروف به فیبریلاسیون دهلیزی یا آریتمی مرتبط است که خطر لخته شدن خون و سکته را افزایش می‌دهد.

کدام سرطان‌ها با مصرف الکل مرتبط است؟
تقریبا همه در مورد ارتباط بین سیگار و سرطان می‌دانند، اما تعداد کمی از مردم از اینکه الکل یک سرطان زای قوی است اطلاع دارند. براساس تحقیقات انجمن سرطان آمریکا، الکل باعث بیش از 75هزار مورد سرطان در سال و نزدیک به 19هزار مرگ ناشی از سرطان می‌شود. الکل به‌عنوان عامل مستقیم 7سرطان مختلف شناخته شده است: سرطان سر و گردن شامل حفره دهان، حلق و حنجره، سرطان مری، سرطان کبد، سرطان سینه و سرطان روده بزرگ. تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است بین الکل و سایر سرطان‌‌ها ازجمله سرطان پروستات و پانکراس نیز ارتباط وجود داشته باشد. برای برخی از سرطان‌ها، مانند کبد و روده بزرگ، خطر تنها زمانی شروع می‌شود که افراد بیش از حد الکل مصرف کنند. اما برای سرطان سینه و مری، با مصرف الکل، خطر افزایش می‌‌یابد. هرچه فرد بیشتر مشروب بنوشد، خطرات ابتلا به سرطان بیشتر افزایش می‌یابد. دکتر فرهاد اسلامی، مدیر ارشد علمی در انجمن سرطان آمریکا، گفت: اگر کسی کمتر الکل بنوشد، در مقایسه با فردی که زیاد الکل مصرف می‌کند، در معرض خطر کمتری قرار دارد. اما به هر حال خطر همیشه در کمین افرادی است که حتی در سطوح کم الکل می‌نوشند.