بازسازی یک پایانه افتتاح نشده

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

پایانه جدید شرق آنقدر بی‌استفاده مانده که کم‌کم به‌صورت بخشی از حیات‌وحش پارک سرخه‌حصار درآمده است. سال‌هاست که این ساختمان بزرگ با نمای شیشه‌‌ای و تابلوی نارنجی، پشت نرده‌های زنگ‌زده رها شده است. یک طرف، تپه‌های پارک جنگلی است و یک طرف بزرگراه یاسینی. در این ‌سال‌ها تنها اتفاقی که افتاده، بارش باران است که از تپه‌ها سرازیر می‌شود یا از سقف نفوذ کرده و درون و بیرون ساختمان را خیس می‌کند و همینطور رویش علف‌ها و سگ‌های ولگرد سرخه‌حصار که در محوطه و درون ساختمان پرسه می‌زنند. اینجا قرار بود پایانه شرق جدید باشد. تمام راه‌های ورود خودرو به محوطه کاملا بسته شده و تنها درب نگهبانی از سمت شرق محوطه باز است. یک ساختمان مدیریتی کوچک نماآجری با فاصله زیادی از بنای اصلی وجود دارد که از 30سال قبل در آنجا ساخته شده است. از اینجا باید چند دقیقه راه برویم تا به ساختمان اصلی در گود‌ترین قسمت زمین برسیم. آسفالت در همه جهت ترک خورده است و علف‌های هرز سبز شده‌اند. جابه‌جا پشته‌های ماسه جمع شده که از زمان ساخت ‌و ساز باقی مانده است. سگ‌های ولگرد همه جا هستند. پروژه در ابتدای سال‌های‌90  شروع و در سال96 متوقف شد. درگیری حقوقی میان پیمانکار و شهرداری تهران از آن زمان تاکنون پروژه را به سمت عقب رانده است. به شکلی که پایانه جدید شرق حدود 20- 15 درصد «پیشرفت منفی» داشته است. روی تابلوی زردرنگی نام بخش‌های مختلف کارگاه از کمپ کارگری تا آزمایشگاه نوشته شده است. اما هیچ‌کدام از این قسمت‌ها فعال نیستند و سیلو‌های سیمان بی‌استفاده مانده‌اند.
یک پارکینگ 2 طبقه تمام بتنی با ستون‌های بزرگ در شرق ساختمان اصلی قرار دارد. آب از طبقه ‌بالا نشت کرده ولی بنا هنوز سرپاست و اگر عایق‌بندی ترمیم شود قابل استفاده خواهد بود. درون پارکینگ تاریک است. اینجا قرار بود محل پارک 485خودروی‌ سواری و روی آن محل استقرار 85اتوبوس باشد.

فرسودگی بدون استفاده
ساخت این پایانه در ابتدای سال‌های 70شمسی طراحی شده بود. پس از 10سال مطالعه، عملیات محوطه‌سازی شروع می‌شود و در سال‌های 90کار سرعت می‌گیرد، اما 6سال قبل که پروژه نزدیک به 90درصد پیشرفت داشته، متوقف می‌شود.
با نزدیک شدن به ساختمان اصلی «پیشرفت منفی» مشخص می‌شود. بیشتر شیشه‌های بزرگ چند‌لایه خارجی سر جای خود هستند، اما چند شیشه که جدا شده و روی زمین افتاده‌اند، راه ورود باد و باران را به درون سالن باز کرده‌اند. بعضی از سنگ‌های سنگفرش بیرون ساختمان هم از جای خود درآمده‌اند. دکل بلند پروژکتور‌ محکم ایستاده ولی به‌نظر نمی‌آید جریان برق وجود داشته باشد. تابلو‌های برق، کابل و فیوز‌‌ها بدون حفاظ هستند. وقتی از درب ورود عبور می‌کنیم و وارد سالن می‌شویم اهمیت پروژه مشخص می‌شود.  همین مقدار نیمه‌کاره از پایانه جدید شرق هم یک سازه عظیم است که ظرفیت آن اصلا با پایانه قدیمی قابل مقایسه نیست، اما حالا که برخی از تاسیسات نیمه‌کاره هستند یا آسیب دیده‌اند باید با قیمت روز دلار خریداری یا تعمیر شوند.
به طبقه بالا می‌رویم، تنها راه رسیدن به طبقه دوم، پله‌های بدون نرده هستند. در طبقه دوم هم آثار سگ‌های ولگرد و کبوتر‌ها دیده می‌شود و باز هم اثر جریان آب، اما این سازه‌ها در طول 6سال رها‌شدگی خراب نشده‌اند.

مستحکم اما رها شده
رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران مدتی پیش، از این ساختمان بازدید کرد. سیدجعفر تشکری‌هاشمی درباره جزئیات این پروژه به همشهری می‌گوید: «در استحکام بنای اصلی تردیدی نیست، ولی در نگهداری آن کوتاهی شده است تا جایی که چند کامیون خاک از درون ساختمان تخلیه شد.» او درباره ساخت سالن در بخش گود زمین و شایعاتی درباره رانش خاک هم می‌افزاید: «پروژه با آزمایش‌های لازم مانند مکانیک خاک، مکان‌یابی و ساخته شده است تا با شرایط محیطی منطبق باشد.» بخشی از دیوار‌های کوتاه پشت ساختمان که مجاور تپه‌های سرخه‌حصار است در اثر جریان آب و شاید حرکت سطحی خاک در حال تخریب است که باید بازسازی شود. آسفالت ترک‌خورده هم نیاز به لکه‌گیری دارد. روی تپه پشت پایانه، جایگاه سوخت‌گیری و تعمیر اتوبوس‌های بی‌آرتی‌ است. پروژه پایانه شرق در صورت تکمیل‌شدن شامل محدوده وسیعی است و خدماتی فراتر از تعاونی‌های اتوبوس‌رانی ارائه می‌کند. اینجا امکاناتی برای ساخت بارانداز هم دارد. بخشی از محوطه به اتوبوس‌ها و خطوط تاکسی درون‌شهری اختصاص پیدا می‌کند و محلی برای خروجی ایستگاه مترو پیشنهاد شده است. به ‌گفته جلال بهرامی، معاون حمل ‌و نقل و ترافیک شهرداری تهران باید مشکل حقوقی پیمانکار قبلی پایانه جدید شرق، تعیین‌تکلیف می‌شد تا طرح به‌روز شود و اکنون که این اتفاق افتاده است، فاز اول این پایانه تا زمستان امسال به بهره‌برداری می‌رسد و استفاده از پایانه قدیم به حداقل خواهد رسید.