سیر تا پیاز ماجرای منطقه آزاد قصرشیرین

سجاد محمدی| کرمانشاه- خبرنگار:

برخورداری از مناطق آزاد تجاری، سهم بسیار زیادی در توسعه و رونق اقتصادی دارد، مناطقی که روزنه امید برای فعالان اقتصادی، تجار و بازرگانان به‌ویژه در شهرهای مرزنشین به شمار می‌آید.
جذب سرمایه‌های خارجی و داخلی، رونق و افزایش صادرات کالا، ایجاد بسترهای جدید شغلی و تجربه فرصت‌های اقتصادی نو و پویا از دلایلی است که  امید به آینده‌ای بهتر را در مناطق آزاد تجاری ایجاد می‌کند. موضوع ایجاد ۷ منطقه جاسک، بوشهر، مهران، بانه و مریوان، اردبیل، اینچه برون و زابل از پیش به عنوان مناطق آزاد جدید به مجلس پیشنهاد شده بود که در مطالعات بعدی منطقه آزاد قصر شیرین به این ۷ منطقه پیشنهادی اضافه شد.

مرکزیت غرب کشور، عملکردهای فراملی، امکان صادرات به عراق و حتی تا مرزهای مدیترانه، قرار گرفتن در کریدور شرق به غرب و مسیر ترانزیت کالا به کشور عراق، داشتن بیش از 300 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق از مزیت‌ها ارزشمندی است که استان کرمانشاه را مستعد برخورداری از مناطق ویژه و آزاد اقتصادی و تجاری کرده است.


انتشار خبر نادرست

اخیراً در برخی از رسانه‌ها خبری  با این مضمون که «قصرشیرین از لیست مناطق آزاد تجاری خط خورد»، منتشر شد. در حقیقت ماجرا از این قرار است که مهر 1395  استاندار وقت کرمانشاه اعلام کرد؛ وعده‌ای که رئیس جمهوری در سفر تیرماه95 به کرمانشاه، در زمینه تصویب منطقه آزاد تجاری مطرح کرد با جدیت در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور طرح شد و در کارگروه تخصصی این مجموعه مورد بررسی قرار گرفت و مدیریت ارشد استان طی این مدت جلسات متعددی در این زمینه برگزار کرد و در نهایت موافقت دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد به معاون اول رئیس جمهوری ارسال و درخواست ارائه طرح در شورای عالی مناطق آزاد موافقت شد. این طرح در شورای عالی مناطق آزاد مطرح و پس از بحث و بررسی مورد تأیید قرار گرفت و برای تأیید در هیأت دولت به دبیرخانه این مجموعه ارسال شد.روال معمول این طرح 2 هفته پس از تأیید در هیأت دولت برای تأیید نهایی مطرح می‌شود و معاون اول رئیس جمهوری در نشست شورای عالی مناطق آزاد عنوان کرد با توجه به وعده رئیس جمهوری در زمینه تصویب این طرح، نظر مساعد هیأت دولت نیز اخذ خواهد شد. طی تصویب طرح توسط هیأت دولت، این طرح همراه با دیگر مناطق پیشنهاد شده، برای تایید نهایی به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود.

 اما کمی بعد  «اسدالله رازانی» استاندار وقت کرمانشاه پیام تبریکی خطاب به مردم استان صادر کرد که «با نظر مساعد ریاست محترم جمهوری اسلامی جناب آقای دکتر روحانی و اعضای محترم دولت «تدبیر و امید» و به‌ویژه با مساعدت دکتر جهانگیری معاون اول و دکتر امیری، معاون امور مجلس ریاست جمهوری لایحه «ایجاد منطقه آزاد تجاری قصرشیرین» در جلسه یکشنبه بیست و چهارم بهمن ماه ١٣٩٥ به تصویب رسید و بدین ترتیب وعده ریاست جمهوری محترم در سفر به استان کرمانشاه، در این زمینه تحقق یافت.»
پس از این اتفاق، لایحه به مجلس شورای اسلامی رفت ، تا نمایندگان رأی نهایی خود را ارائه دهند. اما طی روزهای گذشته خبری اعلام شد مبنی بر این‌که در مصوبه13/3/97، دولت، استانداران برخی استان‌های کشور را مکلف کرده که تعدادی از مناطق ویژه اقتصادی از جمله مناطق ویژه اقتصادی قصرشیرین و اسلام آبادغرب را فعال کنند.

در این مصوبه آمده است: «استانداران کردستان، کرمانشاه و سیستان و بلوچستان مکلفند ظرف یک سال با همکاری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری - صنعتی و ویژه اقتصادی و در اجرای قانون ایجاد یک منطقه آزاد تجاری - صنعتی و 23 منطقه ویژه اقتصادی (مصوب 1389) و قانون ایجاد مناطق جدید ویژه اقتصادی (مصوب 1389) و قانون ایجاد مناطق ویژه اقتصادی سهند مراغه، آستارا و سهلان (مصوب 1389 ) نسبت به عملیاتی کردن و فعال سازی مناطق ویژه اقتصادی مصوب و دارای مجوز شامل مناطق ویژه اقتصادی بانه و مریوان در استان کردستان، قصرشیرین و اسلام آبادغرب در استان کرمانشاه و سیستان و میرجاوه - زاهدان در استان سیستان و بلوچستان اقدام کنند.»
حال عده‌ای بر این عقیده هستند که با توجه به اظهارات ضد و نقیض برخی از مسئولان ممکن است سرنوشتی ناخوشایند در انتظار لایحه منطقه آزاد قصرشیرین باشد؛ چراکه این گونه به نظر می رسد که، با توجه به این‌که دولت در مصوبه اخیر خود در تاریخ ۱۳ خرداد امسال استاندار کرمانشاه را مکلف به فعال‌سازی مناطق ویژه اقتصادی اسلام آباد غرب و قصرشیرین کرده است، آرام آرام زمینه برای فعال سازی این منطقه ویژه فراهم شود و دیگر خبری از منطقه آزاد نیست، چراکه ایجاد همزمان 2 منطقه آزاد تجاری و ویژه در یک شهرستان توجیه ندارد.


پاسخ استاندار

«هوشنگ بازوند» استاندار ضمن اشاره به صحیح نبودن موضوع حذف سهمیه منطقه آزادقصرشیرین توضیحاتی ارائه داد و گفت:  بحث فعال شدن مناطق ویژه اقتصادی مورد تاکید قرار گرفته و هیچ گونه بحثی در باره منطقه آزاد تجاری نشده است. لایحه منطقه آزاد تجاری قصرشیرین نیز قبلاً در هیات دولت به تصویب رسیده و هم اکنون برای تصویب نهایی در اختیار مجلس شورای اسلامی است.
استاندار تاکید کرد: منطقه آزاد قصرشیرین جزو 7 منطقه‌ای است که در دستور کار مجلس شورای اسلامی است و با جدیت دنبال این اتفاق هستیم . همچنین مجمع نمایندگان نیز به‌صورت ویژه پیگیر این موضوع هستند. بازوند از فراهم کردن زیرساخت‌ها برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی اسلام‌آباد غرب و قصرشیرین خبر داد و افزود: مصوبه 13 خردادماه هیأت دولت تاکید بر فعال کردن منطقه ویژه اقتصادی اسلام‌آباد غرب و قصرشیرین دارد.


تفاوت منطقه ویژه با منطقه آزاد

یک فعال اقتصادی هم معتقد است که منطقه ویژه با منطقه آزاد در قوانین کشور ما تفاوت‌ دارد و مناطق تجاری و به‌ویژه آزاد به شکلی طراحی شده‌اند که عمدتاً سرمایه گذارهای خارجی را به سرمایه گذاری در این مناطق ترغیب می‌کند که در آن بخش عمده‌ای از قوانین سرزمین اصلی صادق نیست تا با آزادی و سهولت بیشتری در آن فعالیت کنند.
«کیوان کاشفی» ادامه داد: رسالت مناطق آزاد و ویژه این است که بر روی صادرات و سرمایه‌گذاری خارجی تاثیرگذار باشند، همچنین بحث‌های اشتغال هم مهم است، زیرا در مناطق آزاد قوانینی که در سرزمین اصلی به دلیل تنگناهای مختلفی که وجود دارد، نداریم.
وی گفت: ما در کشور قانون کار و حقوق اجتماعی، حق کارگرها و... را داریم اما این قوانین در مناطق آزاد صدق نمی‌‌کند و آن‌جا مشمول قوانین خود و آزادتر است و استخدام نیروی کار برای سرمایه‌گذارها سهولت بیشتری دارد در بحث تامین اجتماعی و پرداخت حق بیمه و همچنین حقوق گمرگی معافیت های بیشتری وجود دارد.کاشفی ادامه داد: معمولا در مناطق آزاد و ویژه هیچ گونه حقوق گمرکی را دریافت نمی‌کنیم، مگر این‌که کالایی که وارد منطقه می‌شود تبدیل به محصول شود که اگر بخواهد به سرزمین اصلی منتقل شود باید حقوق گمرکی بپردازد و اگر صادر شود هیچ حقوق گمرگی پرداخت نمی شود.

وی افزود: این مناطق با توجه به سهولت قانون کار از نرخ به‌کارگیری و بیمه کمتری برخوردار هستند معمولا در قانون مناطق آزاد کلا واحدها از مالیات، چه مالیات بر ارزش افزوده و چه مالیات تکلیفی معاف هستند اما در مناطق ویژه باید بخشی را پرداخت کنند. جمع این قوانین باعث شده جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد به وجود آید. 
کاشفی با بیان این‌که ایجاد همزمان 2 منطقه آزاد تجاری و ویژه در یک شهرستان توجیه ندارد، گفت: معمولا در یک منطقه ابتدا برای شروع کار مناطق را به صورت ویژه راه اندازی می کنند، جز در برخی مناطق خاص بندری مثل کیش که به‌طورمستقیم منطقه آزاد ایجاد شد. بعضی ابتدا در قالب منطقه ویژه فعالیت کرده و بعد بسته به ظرفیت‌ها تبدیل به منطقه آزاد می‌شوند.

وی گفت: یکی از ایراداتی که در کشور ما گرفته می شود این است که الگویی که بین کشورهای توسعه یافته مطرح بوده و رونق و اشتغال‌زایی را ایجاد کرده درایران پدیدنیامده و اگرهم بوده در بخش محدودی مطرح شده است.
 این فعال اقتصادی در پاسخ به این‌که با وجود این‌که تاکنون منطقه ویژه در قصرشیرین راه اندازی نشده آیا می‌توان به تصویب منطقه تجاری امیدوار بود؟ گفت: این 2 مطلب مجزاست، آن دستورالعمل دولت و خواستار فعال شدن منطقه ویژه مربوط است به 3 استان که از لحاظ اشتغال و مسائل درآمد عمومی مشکل‌دارهستند که شامل استان‌های کرمانشاه، کردستان و سیستان و بلوچستان می‌شود.
کاشفی گفت: عمده مطلب دولت این بود که این مناطق می‌توانند محلی برای ایجاد اقتصاد و توسعه اقتصادی باشند و تاکید کرده باید به آن‌ها توجه بیشتری شود و این ربطی به منطقه آزاد قصرشیرین ندارد، چون آن لایحه‌ای است که در مجلس در دست کار است و باید دید سرانجام آن چه می‌شود. اگر رأی آورد تبدیل به منطقه آزاد می شود وگر‌نه به همین روال منطقه ویژه به کار خود ادامه می‌دهد.