آمار دودآلود

درپی پایان یافتن بهار امسال، مشخص شد هوای تهران یکی از بهترین کیفیت‌ها طی 5سال اخیر را داشته است. در عین حال برخی پایگاه‌های خبری در مقایسه هوای خرداد تهران با 5سال اخیر چنین تیتر زدند؛ «ماه بدون هوای پاک»!
در متن این خبر آمد: «بررسی کیفیت هوای تهران در خرداد 5 سال اخیر نشان می‌دهد که وضعیت امسال، تقریبا مشابه سال‌های اخیر بوده است، اما سال گذشته هوای پایتخت اوضاع بدتری را تجربه کرده بود و بین خرداد سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲، سومین ‌ماه بهار پارسال، بدترین وضعیت را داشته است. البته وضعیت بازه‌های مورد اشاره در 5 سال اخیر تقریبا یکسان بوده است؛ به‌طوری‌که در همه این 5 خردادِ مورد بررسی، هیچ روزی هوای تهران «ناسالم» و «خطرناک» نبوده، اما هیچ روزی هم برخوردار از هوای «پاک» نبوده است.»
این در حالی است که نویسنده مطلب، کمترین اطلاعی از روند آلودگی هوای دهه اخیر تهران نداشته و ندارد. از سال 72که آلودگی هوای تهران اندازه‌گیری شده، تاکنون همواره تجمع روزهای پاک در فروردینی رخ داده که به واسطه عدم‌حضور میلیونی وسایل نقلیه کمتر آلوده شده است. بررسی‌های همشهری با استناد به آمار شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد نه در 5سال اخیر که حتی در 10سال اخیر نیز هیچ روز پاکی در خرداد تهران ثبت نشده است.
از سویی از سال 98، دقت اندازه‌گیری آلاینده تابستانی «ازن» در تهران افزایش پیدا کرد و مشخص شد این آلاینده که حاصل پراکنش گازهای سمی است، به تنهایی می‌تواند هوای تهران را آلوده کند. بدین‌ترتیب در کنار ذرات معلق کمتر از 10میکرون(ریزگردها) و ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون(ناشی از احتراق وسایل نقلیه و صنایع) آلاینده سومی نیز وجود دارد که در ماه‌های گرم سال بر اثر شدت تابش بر آسمان آلوده تهران به‌صورت ثانویه شکل می‌گیرد که همان ازن است. در چنین شرایطی اگرچه باید آمار روزهای آلوده به ازن از سال 98نسبت به سال‌های گذشته افزایش یابد، اما شباهت تعداد روزهای آلوده به قبل از سال 98، روندی مثبت ارزیابی می‌شود. همچنین با وجود افزایش تحریم‌ها علیه جریان سوخت کشور، بنزین و گازوئیل تولید داخلی با کیفیت یورو4 و نزدیک به آن عرضه شده که آلودگی، افزایش چشمگیری نداشته است.
بدین‌ترتیب بد نیست اگر همه آنها که درباره آلودگی هوای تهران می‌نویسند، هم آمار دوره 30ساله هوای این شهر را بدانند و هم آنکه از اصول نخستین محیط‌زیست انسانی درباره آلاینده‌های اولیه و ثانویه آگاه شوند تا اخبار غلط به شهروندان مخابره نشود.