حریم شهر تعریف جهانی ندارد

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

حریم شهر‌ها، تعریف متفاوتی دارد. در نظام حقوقی کشور‌های مختلف، بخشی از اراضی اطراف شهر‌های بزرگ در محدوده مدیریتی آنها قرار می‌گیرد اما این مرزبندی از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد. وقتی جمعیت یک شهر اعلام می‌شود ممکن است فقط بخش مرکزی آن یا تمام شهر و حاشیه‌هایش محاسبه شده باشد. با این شیوه محاسبه جمعیت شهر توکیو حدود 13میلیون نفر است اما جمعیت آن به اضافه حریم شهری و مناطق ویژه توکیو از 40میلیون نفر هم بیشتر می‌شود. از آنجا که هیچ اجباری برای تطبیق معیار‌ها بین کشور‌ها وجود ندارد، انبوهی از دستور‌العمل‌های مختلف را می‌توان یافت که هریک حریم شهر را به شکل متفاوتی تعریف می‌کند. برای اداره یک شهر مرکزی و روستا‌ها و شهرک‌های نزدیک به آن، اغلب از روش شرکت - شهرداری (Municipal Corporation) استفاده می‌شود. مهم‌ترین مزیت این روش تغییر نکردن محدوده تعریف‌شده برای شهر اصلی است. شرکت – شهرداری، هم می‌تواند یک نهاد حکومت‌کننده و هم شامل همکاری‌های تجاری باشد اما اصل مهم، خودگردانی آن براساس توافق رسمی ثبت شده است. «شرکت چنای» در هندوستان که شهر چنای و نزدیک 200منطقه پیوسته به آن با جمعیت 6/4میلیون نفر را اداره می‌کند از این نمونه‌ است. هسته اصلی شرکت چنای از شهردار و شورای شهر چنای قدیم (شهر مدرس) تشکیل شده است. گاهی اوقات نیز حریم و تعریف شهر‌ها با هدف کاهش مشکلات آنها تغییر می‌کند. شهر لاگوس سال‌ها یک بندر استعماری پررونق در آفریقا  بود و از سال1960 که کشور نیجریه از انگلیس مستقل شد مهاجرت به آن شدت گرفت. تا سال1976 شهر به‌شدت بزرگ شد. در سال1991 پایتخت به شهر ابوجا منتقل و شهرداری لاگوس منحل شد. اکنون این شهر شامل 16منطقه جداگانه درون یک ایالت با دولت محلی کوچک است که به نام متروپولیتن لاگوس با 15میلیون نفر جمعیت شناخته می‌شود.

انگلیس

محدوده شهرهای انگلیس براساس قوانین قدیمی از قرن‌های گذشته ثبت شده است. این محدوده‌ها براساس املاک کشاورزی و دامداری بود که با تأیید حکومت مرکزی به اشراف تعلق داشت.اکنون  برای اداره حریم اطراف یک شهر، شورا‌های شهر می‌توانند حوزه کاری آن را تعیین کنند که در تعامل با دیگر سازمان‌ها مشخص می‌شود. از زمانی که جمعیت افزایش پیدا کرد و روستا‌های اطراف مسکونی یا صنعتی شدند، قسمت‌های مختلف به هم ملحق شدند و ادارات بزرگی شکل گرفتند. لندن یکی از این نمونه‌هاست که شامل بیش از 30منطقه است. حمل‌ونقل، جمع‌آوری زباله‌ها، حمل‌ونقل و... هرکدام به شیوه خود اداره می‌شود.

آمریکا

محدوده شهر‌های آمریکا بیشتر با شبکه جاده‌ها معین شده است. شهرداری‌ها هم این حوزه را با شریان‌های رفت‌وآمد معین می‌کنند. در گذشته نقشه‌های اداره پست و پس از آن خطوط تلفن هم کارکرد مشابهی داشت که هنوز هم باقی است اما اکنون جاده‌ها و علائم کنار آنها مانند نشانه‌گذاری عمل می‌کنند و ملاک اعمال قوانین هستند. مهم‌ترین قانون در این زمینه مقدار مالیات است که درون شهر و بیرون آن تفاوت دارد و این فاصله ممکن است به اندازه عرض یک جاده باشد. برخی شهر‌ها براساس تصمیم شورای شهر و قوانین ایالتی حریم وسیعی دارند و مدیریت شهری می‌تواند در این حریم قانونگذاری کند. عملکرد پلیس و اورژانس که وابسته به شهرداری است هم در این حریم معین می‌شود. خارج از حریم شهر باید براساس قوانین ایالتی عمل کرد.