طرح ساختاری راهکار نجات حریم از نابودی

زینب زینال‌زاده؛ روزنامه‌نگار

کلانشهری چون تهران علاوه بر 615کیلومترمربع مساحت داخل محدوده شهری، حدود 5هزارو918کیلومترمربع هم فضای خارج محدوده شهری دارد که از آن با عنوان حریم یاد می‌شود. محدوده‌ای که باتوجه ‌به ظرفیت‌های موجود می‌تواند به‌عنوان تفرجگاه، مکان‌های گردشگری و توریستی و حتی فضاهای کسب‌وکار و... مورداستفاده قرار گیرد. همچنین مدیریت شهری می‌تواند از محدوده حریم برای تأمین سرانه‌های خدماتی و... بهره‌برداری کند. بی‌توجهی به محدوده حریم در ادوار گذشته سبب بروز آشفتگی و نابسامانی در آن شده است. به‌گونه‌ای که امروز شاهد ساخت‌وسازهای غیرمجاز، تخریب باغات، راه‌اندازی کسب‌وکارهای آلاینده و... هستیم. نبود نظارت و مدیریت یکپارچه هم یکی از ضعف‌های محدوده حریم است. اگر این محدوده همچون شهرها یک متولی داشته باشد چه‌بسا بروز تخلفات در آن به حداقل و حتی صفر برسد. علی‌اکبر فسایی، مدیرکل حریم شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری به قانون تقسیمات کشوری اشاره و عنوان می‌کند: «در برخی از نقاط، قانون تقسیمات کشوری سبب بروز تداخلاتی میان شهر تهران با شهرستان‌های اطراف مانند شهر قدس، ری، اسلامشهر، قیام‌دشت و... شده است و به همین دلیل ارگان‌هایی چون شهرداری، فرمانداری، استانداری و... نمی‌توانند به‌درستی عمل کنند.» ادامه گفت‌وگو با این مقام مسئول را بخوانید.

یکی از معضلاتی که امروز در محدوده حریم با آن مواجه هستیم، چیست؟
یکی از معضلات حریم عدم‌برنامه‌ریزی صحیح و بارگذاری مناسب است. اگر از گذشته برای این محدوده برنامه‌ریزی مناسبی می‌شد و با توجه به پتانسیل‌های هر نقطه بارگذاری صورت می‌گرفت قطعاً امروز شاهد دست‌اندازی سودجویان و فرصت‌طلبان به این محدوده و تخریب آن نبودیم.

منظورتان چه نوع بارگذاری است؟
به این پرسش با اشاره به 2نمونه پاسخ می‌دهم. شهر ورکانه در همدان یا ابیانه کاشان مصداق همین بارگذاری‌های درست هستند که امروز به شهرهای توریستی و گردشگری تبدیل شده‌اند. در شهر تهران هم‌ پتانسیل‌های اینچنینی در روستاهای دامنه البرز مانند واریش، وردیج، سنگان و... وجود دارد که اگر بارگذاری گردشگری روی آنها انجام می‌شد، امروز این روستاها مقصد گردشگران می‌بود.

مدیریت شهری برای بارگذاری مناسب چه برنامه و طرحی دارد؟
حتما برای استفاده بهینه از پتانسیل‌های محدوده حریم، طرح و برنامه داریم. نخستین طرح درخصوص کوهسار است که جلسات متعددی با سرمایه‌گذاری بخش خصوص برگزار شده است و به‌زودی می‌توان از ظرفیت‌های این مکان برای رونق گردشگری و تفرجگاهی تهران استفاده کرد. مورد دیگر زمین‌های کشاورزی جنوب تهران است. در این نقطه جهادکشاورزی به‌صورت قانونی اقدام به صدور مجوز گلخانه‌های متعدد کرده که به لحاظ سیما و منظر شهری مناسب نیستند؛ بنابراین پیشنهاد دادیم تا در مناطق، زمین‌هایی را با قطعات قابل‌توجه انتخاب و در آنها مجموعه کشت و صنعت شهر تهران راه‌اندازی شود. این اقدام سبب تمرکز کسب‌وکارها، عرضه مستقیم محصولات در بازارها و میادین تره‌بار، حذف واسطه‌ها و رساندن میوه‌‌وتره‌بار ارزان به‌دست مصرف‌کننده می‌شود. درواقع این نمونه اقداماتی است که باید در گذشته انجام می‌شد، اما بنا به دلایلی مغفول مانده و انجام نشده‌اند.

مشخصاً شهرداری تهران امسال برای حریم چه برنامه‌ای دارد؟
مهم‌ترین اقدام رفع معارضات تقسیمات کشوری و مستثنی کردن کلانشهر تهران از قانون تقسیمات کشوری و ایجاد مدیریت یکپارچه برای حریم تهران است. جلسات متعددی با حضور مسئولان وزارت کشور، استانداری و نمایندگان مجلس برگزار شده و در حال پیگیری هستیم. پس از ابلاغ طرح راهبردی که به‌نوعی طرح جامع حریم محسوب می‌شود، طرح ساختاری حریم پایتخت را پیگیری می‌کنیم که از آن به‌عنوان طرح تفصیلی حریم یاد می‌شود. طرح ساختاری در راستای مولدسازی املاک و صیانت از اراضی حریم و استفاده از کاربری‌های تعریف‌شده برای محدوده‌های حریم، خواهد بود. در این طرح لکه‌گذاری بخش‌های مختلف حریم مشخص شده‌است و با توجه ‌به آن می‌توان در حریم، پهنه‌های مختلف اعم از خدماتی، کشاورزی و... ایجاد کرد. قطعا این طرح سبب رهایی حریم از آشفتگی خواهد شد.

این طرح در چه مرحله‌ای است؟
طرح اولیه ارائه شده است، اما نقاط ضعف و نواقصی داشته که مشاوران در حال بررسی و رفع ایرادات هستند و شهرداری وظیفه‌اش در قبال این طرح را تا آخر سال انجام خواهد داد. ولی اجرایی شدن این طرح منوط به ابلاغ طرح راهبردی توسط استانداری است.

آیا طرح راهبردی مدیریت حریم تهران تعیین تکلیف شده است؟
در طرح جامع شهر تهران که سال86 ابلاغ شده‌است محدوده حریم تهران حدود 5هزارو918کیلومتر تعیین شده که از جنوب تا محدوده فرودگاه امام(ره) را شامل می‌شود. سال92 این طرح در شورای‌عالی شهرسازی و معماری تصویب و سال95 توسط این شورا به شهرداری و وزارت کشور ابلاغ شد. پس از 2سال پیگیری، وزارت کشور به استانداری ابلاغ کرد ولی تاکنون استانداری این طرح را به فرمانداری‌ها ابلاغ نکرده است. دراین‌خصوص سلسله جلساتی با استاندار تهران داشته‌ایم و امیدواریم به‌زودی این موضوع حل شود. با اجرایی‌شدن این طرح می‌توان شاهد مدیریت یکپارچه در محدوده حریم تهران بود.