نقش فعال مساجد تهران در قیام ۱۵خرداد

مسجد ارک

مسجد ارک از موقعیتی برخوردار بود که از طرفی به‌خاطر وجود ادارات مختلف، محل رجوع افراد مختلفی از عموم مردم بود و از سوی دیگر بازاریان تهران با سابقه در مبارزات ضد‌استبدادی ازجمله در انقلاب مشروطه رفت‌وآمد بسیاری به آنجا داشتند؛ همین مسئله باعث شده بود که حکومت پهلوی کنترل بیشتری بر آن داشته باشد. به‌طور نمونه حکومت از ترس اینکه مبادا بعد از مجلس روضه‌خوانی روز عاشورا در مسجد ارک، مردم تظاهرات کرده و علیه‌ شاه شعار بدهند، به ساواک، شهربانی و گارد شاهنشاهی دستور داده بود تدابیر لازم جهت جلوگیری از تظاهرات را انجام دهند.

مسجد حاج‌ابوالفتح

به‌دنبال دستور امام خمینی(ره) از اول محرم، مجامع و محافل کثیری در سراسر کشور برای روشنگری و افشای رژیم وابسته به استکبار پهلوی برگزار شد و در دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی شعارهای انقلابی مطرح شد. از جالب‌ترین این برنامه‌ها تظاهرات روز عاشورای (۱۳خرداد) تهران بود که از مسجد حاج ابوالفتح واقع در میدان شاه سابق آغاز شد.

مسجد سیدعزیزالله

مساجد سیدعزیزالله، شیخ علی، امین‌الدوله و آذربایجانی‌ها نیز به‌عنوان محل شکل‌گیری هسته‌های مبارزاتی اهمیت ویژه‌‌ای داشتند و مرکز ارتباط روحانیان و بازاریان بودند. نقطه عطف این مبارزات با روی کار آمدن اسدالله عَلَم و اجرای طرح انجمن‌های ایالتی و ولایتی آغاز شد و به مبارزه علنی علما، بازاریان و سایر طبقات با رژیم پهلوی مبدل شد. به‌دنبال سخنرانی امام خمینی(ره) در خرداد۱۳۴۲ در مسجد سیدعزیزالله مراسم دعا و نیایش برگزار شد.

مسجد آذربایجانی‌‌ها

مسجد شیخ عبدالحسین که در بازار تهران واقع شد به مسجد ترک‌ها یا آذربایجانی‌ها موسوم است. این مسجد نیز مرکز فعالیت‌های مذهبی و تبلیغی و سیاسی بود. مرحوم فلسفی در شب عاشورای سال۱۳۸۳هـ .ق (۱۳۴۲ش) در این مکان بحث‌هایی را آغاز کرد که گزارش‌هایی از منبرهای ایشان در اسناد ساواک و شهربانی آمده است. جالب آنکه اسداللّه علم، نخست‌وزیر وقت و نصیری (رئیس ساواک)، برخی امرای ارتش و عده‌‌ای ساواکی، مستمع سخنان وی بودند.