وثوق‌الدوله با همدستی خواهران عَلَم زمین‌های افسریه را فروخت
محله مهاجران
ثریا روزبهانی
قصه و هویت محله افسریه از کوچه‌های باریک و خانه‌های کوچکی که پشت سر هم ردیف شده‌اند، شروع می‌شود. از وسط خیابان‌هایی که همیشه پُر از خودرو است و مغازه‌های قدیمی که تنگ هم کسب‌وکار پر رونقی دارند.
150خانه با 2نانوایی
سال‌های پایانی دهه 50 بود که کم‌کم در این محدوده خانه‌های کوچک و بزرگی قد علم کردند. البته هیچ نوع کسب‌وکاری وجود نداشت و اهالی برای کار به نقاط دیگر شهر می‌رفتند. پای صحبت‌های قدیمی‌های محله که بنشینی از روزهای سختی صحبت می‌کنند که خیابان‌های محله آسفالت نشده و دسترسی دشوار بود. عباس خاکسار تعریف می‌کند:« در محدوده میدان کلاهدوز کارخانه یخی بود که برخی از اهالی ازجمله من آنجا کار می‌کردیم. کنار این کارخانه جاده باریکی بود که اهالی با پرداخت 5ریال با مینی‌بوس به خانه‌هایشان در افسریه برمی‌گشتند.» به‌گفته اهالی شاید اگر حساب می‌کردند، صد تا150خانه در افسریه نبود و 2نانوایی هم برای اهالی نان می‌پختند. البته اغلب یکی از آنها تعطیل بود. اما از دهه60به بعد کم‌کم خانه‌ها به شکل فشرده در کنار هم ساخته شد و بعدها در زمین‌های خالی که باقی مانده بود، نیروی هوایی هم برای کارکنانش ساختمان‌های قصرفیروزه یک را ساخت که اکنون به نام شهید شجاعی شناخته می‌شود.
محله‌ای خارج از محدوده شهری
محمد قنبری از اهالی قدیمی محله افسریه درباره هویت تاریخی این محله می‌گوید:«طبق اسناد سال 1350، حکومت وقت، افسریه را خارج از محدوده شهر تهران اعلام کرده بود. برای همین هرچند وقت یک‌بار شهرداری به اینجا می‌آمد و خانه‌هایی که مردم ساخته بودند را خراب می‌کرد. ساکنان اولیه اغلب مهاجر بودند و هرکسی می‌آمد شبانه یک آلونکی می‌ساخت و چند روز بعد خراب می‌شد.» به‌گفته قنبری حتی برخی از اهالی با کانکس خانه درست می‌کردند، اما شهرداری همه را خراب می‌کرد. تا اینکه از سال 59به بعد کم کم شهرداری برای ساخت خانه در این محله جواز داد.»
میدان مشق نظامی
تاریخ محله افسریه را که ورق بزنید حوالی دهه 50این محدوده بیابان برهوت بود و سربازانی که مشق نظامی می‌کردند. اهالی وقتی این محله را برای سکونت انتخاب کردند هنوز سربازان پادگان قصرفیروزه در این محدوده حضور داشتند و بیابان پر بود از سنگرهای کوچک و بزرگی که برای سربازان و تانک‌ها درست شده بود. در واقع پادگانی که اکنون به‌عنوان نیروی مقاومت بسیج فعال است، مرکز آموزش و پادگان گارد شاهنشاهی بوده و سربازان در این محدوده همه نوع مانوری می‌دادند؛ از چتربازی گرفته تا جنگ‌های فرضی.
موتور آب و میراب
در محله افسریه از هر شهر و قومیتی سکونت دارند. از خراسان گرفته تا سمنان و سبزوار و شهرهای شمالی از ترک، کرد تا لر.خلاصه هرکدام از اهالی قدیمی افسریه اهل یک جایی هستند، آنها دست به‌دست هم دادند و خیابان‌ها و کوچه‌هایشان را ساختند. در گذشته آب مصرفی محله از موتور آب که در قسمت شمالی محله و کنار پادگان قرار داشت، تأمین می‌شد. میراب محله، آب را نوبتی و شبانه در جوی‌ها می‌انداخت و آب به سمت کوچه‌ها هدایت و نوبت هرخانه که بود، راه آب‌انبارش را باز و آن را پُر می‌کرد. اکنون شهرداری از این آب برای آبیاری درختان و فضای سبز استفاده می‌کند.
در محدوده میدان کلاهدوز کارخانه یخی بود که برخی از اهالی آنجا کار می‌کردند. کنار این کارخانه جاده باریکی بود که اهالی با پرداخت 5ریال با مینی‌بوس به خانه‌هایشان در افسریه برمی‌گشتند
ردپای قاجار در محله افسریه
اما چرا نام این محله را افسریه گذاشتند. گویا هویت این محله یک جورهایی به فردی به نام افسرالملوک علم گره خورده است. منوچهر والی‌زاده، صداپیشه پیشکسوت از قصه نام این محله برایمان تعریف می‌کند: «زمان قاجار این زمین‌ها را وثوق‌الدوله نخست‌وزیر اواخر دوره قاجار، به نام خودش کرده بود. بعد هم در سال‌های 47و 48برای اینکه بتواند آنها را بفروشد با خواهران علم که از درباریان بودند، شریک شد. آنها زمین‌ها را به قطعات 125متری تقسیم کردند و فروختند. سردسته خواهران علم، اسمش افسرالملوک بود و برای همین اسم این زمین‌ها را گذاشتند افسریه.»
دومین استادیوم مهم تهران
استاد یوم 113هکتاری تختی، دومین استادیوم مهم تهران است. این ورزشگاه در گذشته به نام «فرح‌آباد» شهرت داشت و زمین فوتبال آن برای مسابقات مهم و تیم‌های فوتبال مطرح کشور آماده بود. زمین چمن استادیوم تختی فوتبالیست‌های مهمی را به‌خودش دیده و میزبان طرفداران 2 تیم استقلال و پرسپولیس هم بوده است. استادیوم فوتبال این مجموعه گنجایش حدود30 هزارنفر تماشاچی را دارد.
هر قومیت، یک حسینیه
کوچه پسکوچه‌های محله پُر از مسجد و حسینیه است؛ مثل مسجد امام جعفرصادق(ع) و حسینیه حضرت ابوالفضل(ع). جالب است که هرکدام از قومیت‌های این محله، یک حسینیه برای خودشان دارند. مثل حسینیه میانداری‌ها، اما مسجد جامع مهم‌ترین مسجد محله افسریه است. در روزهای پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس این مسجد یکی از پاتوق‌های اصلی مبارزه و اعزام رزمنده‌ها به جبهه‌های نبرد بود و خیلی از شهدای محله افسریه از این مسجد به جبهه اعزام شدند.
320شهید از محله افسریه تقدیم انقلاب شدند که تصاویر برخی از این غیورمردان را می‌توانید روی دیوارهای محله ببینید.
130000 نفر در محله افسریه زندگی می‌کنند و مراکز آموزشی این محله مانند مدرسه متناسب با جمعیت است.
