سیاست تهران را بزرگ کرد!

کاظم اخوان| نویسنده کودک و نوجوان:

تهران پایتخت است اما بسیاری از شاخص‌های اصلی پایتخت بودن را ندارد. در واقع شهر بزرگی نبوده و شهری در اطراف ری به شمار می‌رفته که اتفاقاً همین ری شهریت بیشتری داشته است. آقامحمدخان قاجار این شهر را به‌عنوان پایتخت انتخاب کرد و انتخاب او هم بیشتر به دلایل سیاسی بود نه چیز دیگر. تهران شهری نبود که به لحاظ فرهنگی شهریت لازم را پیدا کرده باشد و طی سالیان و قرون متمادی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای ما باشد. این شهر از ابتدا آنچه را لازمه یک شهر بزرگ است، از لحاظ تأسیسات شهری، خیابان‌ها، راه‌ها، فضای سبز، پارک و مؤسساتی که بتوانند در زمینه‌های مختلف به شهروندان خدمات فرهنگی و رفاهی و اجتماعی ارائه دهند، نداشت.

در حقیقت تهران باید شهری می‌بود که از ابتدا نهادهایی در آن وجود می‌داشت که چنین خدماتی را ارائه دهند و به خودی خود پاسخگوی بخشی از نیازهای طبیعی شهروندانش باشد. در تهران اگر امروز مشکلی هست و می‌بینیم که مدیریت شهری مختل است و بخشی از آن کارآمد نیست شاید به همین دلیل باشد که شهرنشینی و در مجموع شهر ما تناسبی با خدمات شهری و از سوی دیگر تناسبی با بزرگ شدن بی‌رویه شهر ندارد. تنها جنبه‌ای که تهران را روزبه‌روز بزرگ‌تر کرده همین جنبه سیاسی بوده است. هرچه پیش رفته‌ایم سیاست به قدری مهم شده که سویه‌های دیگر زندگی شهری را تحت‌الشعاع قرار داده است.

در حقیقت نهادهای مدنی در تهران رشدی معکوس داشته است. مرکزیت سیاسی تهران باعث رشد این رابطه معکوس شده و اصل و فلسفه وجودی این رابطه معکوس همین جنبه سیاسی شهر و تمرکز مراکز حکومتی در تهران است. هرچه از عمر تهران می‌گذرد مرکزیت این نهادهای سیاسی به قدری زیادتر و پررنگ می‌شود که روی ساختارهای مدنی و جنبه‌های فرهنگی شهر تأثیر می‌گذارد. شاید به همین دلیل باشد که همه چیز در تهران به نوعی سیاسی شده و نوعی سیاست‌زدگی هم در این شهر دیده می‌شود.