گزارش
خانه‌سازی شهرداری برای مستأجران
همشهری جزئیات ورود مدیریت شهری به موضوع مسکن و راه‌اندازی سازمان اجاره‌داری را تشریح کرد
زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
حدود 50درصد از پایتخت‌نشینان مستأجر هستند و ماهانه 60درصد درآمد شهروندان برای مسکن هزینه می‌شود. اینها بخشی از صحبت‌های علیرضا زاکانی، شهردار تهران است که بارها در برنامه‌های مختلف عنوان شده و همین امر سبب شده مدیریت شهری به موضوع مسکن ورود کند. ساخت مسکن‌های استطاعت‌پذیر نخستین گامی بود که برداشته شد و اکنون هم شهرداری تهران قصد دارد با راه‌اندازی سازمان اجاره‌داری و تولید مسکن، به مستأجران کمک کند؛ البته این کار سبب ایجاد تعادل در قیمت مسکن هم می‌شود. مهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران به همشهری گفت: «در راستای این رویکرد جلسات متعددی با دولتمردان ازجمله احمد وحیدی، وزیر کشور و محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور داشته‌ایم و شهرداری تهران اعلام آمادگی کرده تا با ورود به مقوله اجاره‌داری مسکن، از طریق اعمال مدیریت یکپارچه در این حوزه، مبلغ اجاره‌ها در پایتخت عادلانه شود.»
مسکن‌های 2کاربردی
شهرداری برای مدیریت اجاره‌داری در پایتخت 2شرط دارد؛ اول اینکه در این حوزه اختیارات کاملی داشته باشد و از سوی دیگر این کار از ضمانت اجرایی برخوردار باشد. درواقع مدیریت شهری در گام اول نیاز به تصویب 2لایحه دارد؛ یکی مصوبه شورای شهر تهران برای تاسیس و راه‌اندازی سازمان اجاره‌داری و دیگری مصوبه دولت برای تفویض اختیارات وزارت راه و شهرسازی در این حوزه به شهرداری تهران. پس از این اقدامات شهرداری تهران متولی مدیریت اجاره مسکن در سازمان اجاره‌داری می‌شود. به‌گفته مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با این کار تولید مسکن در دستور کار شهرداری تهران قرار می‌گیرد و علاوه بر شهرداری، سازمان‌ها، ارگان‌ها، نهادها و حتی بانک‌ها می‌توانند اراضی تحت اختیار خود را برای تولید مسکن عرضه کنند. مهدی هدایت عنوان می‌کند: «تمهیداتی چون وام کم‌بهره و... پیش‌بینی شده است که از این طریق شهرداری تهران با مشارکت بخش خصوصی اقدام به تولید مسکن می‌کند. البته این مسکن‌ها صرفا برای اجاره نخواهند بود و در راستای ایجاد تنوع جمعیتی و فرهنگی بخشی از این مسکن‌ها اجاره‌ای و تعدادی هم برای فروش خواهند بود.» این کار گرچه در تهران برای نخستین‌بار توسط مدیریت شهری انجام می‌شود، اما به‌گفته هدایت در کشورهای توسعه‌یافته، شهرداری‌ها دارای معاونت اجاره‌داری هستند و این موضوع را مدیریت می‌کنند. همچنین شهرداری تهران در دوره 4ساله می‌تواند با تولید هزاران مسکن بر قیمت اجاره تأثیرگذار باشد.
شهرداری ابزار در اختیار دارد
علت ورود شهرداری تهران به حوزه مسکن برای بسیاری به محل پرسش تبدیل شده که مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران می‌گوید: «رسیدگی به وضعیت مسکن شهروندان وظیفه دولت است و شهرداری تهران قصد دارد در این حوزه به دولت کمک کند؛ چراکه ابزارها و امکاناتش بیش از وزارت راه و شهرسازی است و به‌صورت مویرگی در محلات حضور دارد و حتی با مجموعه‌ای دانش‌بنیان یک سامانه طراحی کرده‌اند تا مستأجران در آن سامانه خانه‌ای را که می‌خواهند با قیمت کارشناسی جست‌وجو و انتخاب کنند.»
توجیه اقتصادی طرح برای مشارکت
قیمت در حوزه مسکن، اهمیت زیادی دارد و اخیرا این حوزه دچار آشفتگی شده و به‌گفته هدایت قیمت‌ها ناعادلانه هستند. شهرداری تهران با ورود به این حوزه واسطه میان مستأجر و موجر می‌شود و با ابزارهایی که در اختیار دارد می‌تواند تعادلی در این بازار ایجاد کند. نکته مهم این است که فرایند تولید مسکن باید به‌گونه‌ای باشد که هم برای بخش خصوصی به‌عنوان تولیدکننده و هم برای مستأجران توجیه اقتصادی داشته باشد. رئیس سازمان نوسازی شهر تهران در تشریح بیشتر می‌گوید: «تولید مسکن با مدیریت شهری باید در چارچوب‌های خاصی انجام شود تا به لحاظ اقتصادی از یک سو بخش خصوصی را برای ساخت‌وساز ترغیب کند و از سوی دیگر مستأجران هم توانایی اجاره داشته باشند.» مشکل اصلی نبود مسکن برای عرضه است. هدایت با بیان این مطلب تأکید می‌کند: «آشفتگی کنونی مسکن به این دلیل است که دولت و شهرداری مسکن برای عرضه ندارند و از این‌رو در قیمت اجاره هم نقش ایفا نمی‌کنند. اگر این سازمان فعال شود، حتما نقش شهرداری و دولت در قیمت اجاره‌ها تأثیرگذار خواهد بود و این آشفتگی‌ها به پایان می‌رسد.»
مسکن‌های اجاره‌ای مشمول مالیات نمی‌شوند
حمیدرضا صارمی-معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران
تامین مسکن وظیفه اصلی دولت است اما با توجه به چالش‌های شکل‌گرفته در بخش مسکن و اینکه بیش از 50درصد از پایتخت‌نشینان اجاره‌نشین هستند و با مشکلات اقتصادی و اجتماعی مواجه‌اند، شهرداری به‌عنوان نهاد خدمت‌رسان به موضوع ورود کرده است. مدیریت شهری با استفاده از اسناد بالادست و قوانین و مصوبات شورای شهر مداخله می‌کند، تا بتواند از طریق مداخله تعریف‌شده حتی‌المقدور بازار مسکن را تحت‌تأثیر قرار دهد و ثبات ایجاد کند. هماهنگی با وزارت راه و شهرسازی انجام شده و تا پایان هفته لیست خانه‌های خالی که توسط شهرداری تهران تهیه شده است، در اختیار وزارتخانه قرار می‌گیرد. بنابراین مالکان خانه‌های خالی بهتر است از این فرصت استفاده کنند و خانه‌های خود را اجاره دهند؛ چراکه املاک زیر 150متر در صورتی که اجاره داده شوند، مشمول هیچ‌گونه مالیاتی نمی‌شوند.
در بحث نظام اجاره‌داری کارهای موقتی انجام شده و ما بیشتر روی تسهیل فرایند ساخت‌وساز متمرکز شده‌ایم. تهران سالانه حداقل 200هزار واحد مسکونی نیاز دارد و در سال‌های اخیر 50هزار مسکن ساخته شده و در این حوزه با عقب‌ماندگی مواجه هستیم. بنابراین سعی داریم پروژه ساخت 60 تا 70هزار مسکن استطاعت‌پذیر را که در مناطق کم‌برخوردار شروع کرده‌ایم با مصوبه شورا برای اجاره عرضه کنیم.
مکث
تسهیلات برای مشارکت
سازمان‌هایی که بخشی از واحدهای خود را به سازمان اجاره‌داری عرضه کنند از مالیات معاف هستند.
دولت زمین‌هایی که در شهر تهران دارد، به سازمان اجاره‌داری ارائه دهد.
ارائه وام 90درصد به انبوه‌سازان
