تفکیک زباله از مبدأ و مشکلات آن

علیرضا خلیلی| کارشناس کشاورزی:

در میان تلی از زباله به دنبال روزی خود می‌گردد و بی‌توجه به اطراف، سطل بزرگ زباله را بالا و پایین می‌کند و این تکرار زندگی روزانه تمام کسانی است که به اسم «بازیافتی» در خیابان‌ها روانه‌اند تا لقمه نان خود را از میان انبوه زباله‌ها پیدا کنند. 
در کشور ما از دیر‌باز نان را از زباله‌ها تفکیک می‌کردند‌ و‌ در زمینه تفکیک زباله‌های تر و خشک و دیگر زباله‌ها نیز در یک دهه اخیر اقداماتی صورت گرفته که البته هنوز جای کار بیشتری دارد. یکی از فواید بازیافت، صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. البته برای بازیافت مواد زاید هم به مقداری انرژی نیاز است اما انرژی لازم برای بازیافت زباله خیلی کمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید از مواد خام است. 

قزوین از استان‌هایی است که سال‌هاست در آن به تفکیک زباله و جدا کردن آن از مبدا‌‌‌ توجه می‌شود و تفکیک زباله، هرچند به‌صورت ناقص، اما اجرا می‌شود. 
نکته قابل توجه تفکیک زباله‌ها دراستان این ‌‌است که  اگر تفکیک و جدا‌سازی زباله‌ها از مقصد لازم است چرا در تمام نقاط شهر و یا روستاها انجام نمی‌گیرد و اگر تفکیک زباله ساماندهی شده و لازم‌الاجراست، چه مانعی برای تفکیک غیر‌اصولی دوره‌گردان یا به اصطلاح نان خشکی‌ها گذاشته شده است. این شغل چند سالی است نان عده زیادی از خانواده‌ها را در حاشیه شهرها و روستاها تأمین می‌کند و ‌به‌صورت کاملاً غیر‌بهداشتی و غیر‌اصولی انجام می‌شود. 

در این میان، علاوه برجمع‌آوری ناقص پسماند در شهر و استان که نیاز به رسیدگی و ساماندهی اساسی دارد، در برخی از محله‌های شهر مانند «دانشگاه» و «نوروزیان» این زباله‌های تفکیک‌شده نیز با سلیقه شخصی جدا می‌شودو باقی آن دوباره به سطل زباله برمی‌گردد که خود تبدیل به مشکلی جدید شده است و این روزها عده زیادی از همسایه‌ها در مورد آن صحبت می‌کنند و شاید سازمان بازیافت که طبق برنامه‌ای مدون و اصولی و با صرف هزینه‌های بسیار این پروژه را انجام داده است، از این کار باخبر 
نباشد. 

از دیگر معضلات جمع‌آوری زباله در استان مدیریت‌ نشدن جداسازی زباله‌ها در ادارات و مراکز صنعتی و آموزشی است. روزانه میلیون‌ها تن زباله تفکیک نشده از ادارات و سازمان‌ها وارد چرخه ‌‌زباله می‌شود و هدر می‌رود و این تفکیک باید جای خود را در ادارات و سازمان‌ها و مدارس نیز باز کند و به اهدای یک ظرف مخصوص کاغذ باطله که متصدی‌ای هم برای جمع‌آوری آن وجود ندارد، بسنده نشود. 
اگر این زباله‌ها و پسماندها قبل از اینکه روی هم انباشته شوند، ازهم تفکیک شوند عملیات بازیافت موفقیت‌آمیز‌تر صورت خواهد گرفت. پس باید برای جمع‌آوری و دفع آنها گام‌های اساسی و مؤثری در زمینه کنترل پسماندها برداشت. 

مشکل تفکیک نکردن زباله‌های قزوین تنها به مناطق مسکونی و شهری ختم نمی‌شود و شهرک‌ها و مناطق صنعتی که کارگران و کارخانه‌های زیادی دارند خود از تولید‌کنندگان زباله هستند.
از طرفی کنترل نکردن پسماند و زباله‌ها در مناطق صنعتی، شرکت‌ها و مناطق شهری باعث زیان‌های ‌‌روز افزون بهداشتی و اقتصادی شده است. روزانه بر حجم انباشت‌ این زباله‌ها و پسماند‌ها افزوده می‌شود و متأسفانه هزینه‌های گزافی را برای جمع‌آوری و دفع آنها روی دست شهرداری‌ها می‌گذارد.