عرقیات گیاهی فارس در حسرت آن سوی مرزها

مرجان دشتی| شیراز - خبرنگار:

استان فارس به دلیل برخورداری از باغ‌های فراوان و انواع گل‌های معطر، یکی از مراکز مهم تولید عرقیات سنتی در کشور به شمار می‌رود. اعتدال آب و هوا و حاصلخیز بودن خاک در صنعت گلاب گیری و تولید عرقیات، پیشینه‌ای 2 هزار ساله را برای فارس رقم زده است. این استان طی سال‌های اخیر در صادرات انواع عرقیات به کشورهای حوزه خلیج فارس عملکرد قابل ملاحظه‌ای داشته است؛ اما در حال حاضر به دلیل مشکلات اقتصادی و سیاسی این صنعت نیز رو به رکود رفته است و به دلیل ضعف‌های متعدد تا امروز شاهد برند‌سازی در این زمینه نبوده‌ایم.


مشکلات تهیه مواد اولیه

مدیر عامل یکی از شرکت‌های تعاونی تولید عرقیات در شهرک صنعتی شیراز، بزرگ‌ترین معضل کارخانجات صادرکننده را نبود ثبات در قیمت مواد اولیه می‌داند و می‌گوید: عمده‌ترین مشکل این کارخانه‌ها افزایش بی وقفه قیمت مواد اولیه تولید است. «محمد کوه شکن» می‌افزاید: هر ماه حدود 20 تا 30 درصد به قیمت مواد اولیه چون انواع گل‌ها، بطری، درب بطری، برچسب‌های چاپ و.... اضافه می‌شود که تنها دلیل بروز چنین مشکلاتی نوسانات قیمت دلار است و این مسأله باعث می‌شود که نتوانیم با خریداران قرارداد فصلی ببندیم.  وی ادامه می‌دهد: نوسانات بازار صادرات هیچگونه ثباتی برای برنامه ریزی اقتصادی ندارد، به همین دلیل برای ماه‌های آینده هیچگونه برنامه ریزی قابل اتکایی نمی‌توانیم داشته باشیم.


صادرات در سال 95-96

این مدیر عامل در خصوص وضعیت صادرات کارخانه در 2 سال گذشته می‌گوید: در سال 95 قیمت‌ها تا حدودی ثابت بود، بنابراین با مشکلات کمتری مواجه بودیم و در 6 ماه اول سال 96 صادرات رو به رشدی داشتیم؛ اما به دلیل افزایش نرخ ارز صادرات در 6 ماه دوم سال 96 حدود یک سوم کاهش یافت.
کوه شکن یکی از دلایل دیگر کاهش صادرات را معاملات فصلی می‌داند و ادامه می‌دهد: عرقیات استان بیشتر به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می‌شود و درخواست عرقیاتی چون گلاب در ماه‌های گرم سال نسبت به ماه‌های سرد سال بیشتر است؛ در نتیجه فروش در 6 ماه اول هر سال افزایش پیدا می‌کند.


ناتوانی در برند سازی

این فعال اقتصادی ناتوانی در برند سازی را یکی از مشکلات مهم این عرصه توصیف می‌کند و می‌گوید: برند سازی به سابقه زیادی برای ایجاد اعتماد نیاز دارد، همچنین تداوم تولید و کیفیت، مهم‌ترین عوامل در ایجاد یک برند محسوب می‌شود، اما در حال حاضر مهم‌ترین مشکل این صنعت نداشتن توانایی در تهیه مداوم مواد اولیه است.
کوه شکن می‌افزاید: رقابت در بازار نیز یکی دیگر از عوامل مهم برند سازی است و برای رقابت با بقیه کشورهای صادرکننده باید ثبات قیمت وجود داشته باشد. وی به خلاء حمایت دولتی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: با وجود مشکلات اقتصادی موجود، تنها با حمایت دولتی توانایی برندسازی را پیدا می‌کنیم، زیرا تسهیلات و سرمایه برای خرید مواد اولیه مسأله بسیار حائز اهمیتی در راستای تولید مداوم محصول است و در غیر این صورت برند سازی ممکن نیست. وی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته از سوی وزارتخانه‌های مربوطه در راستای حمایت از تولید می‌گوید: وزارت صنعت و معدن، تجارت، جهاد کشاورزی، معاونت علوم پزشکی و سازمان غذا و دارو با حرفه ما با سیاست‌های دوگانه‌ای برخورد می‌کنند.

کوه شکن با تاکید بر اینکه حرفه تولید عرقیات ملزم به داشتن پروانه ساخت برای تولید محصولات بهداشتی و استاندارد است، می‌افزاید: بسیاری از واحدها به صورت سنتی عرقیات تولید می‌کنند که دارای جواز رسمی نیستند و سازمان غذا و دارو نظارت‌های لازم را برای برخورد با این واحدها اجرایی نکرده است. وی در خصوص ناشناخته ماندن شرکت‌های مهم در این عرصه می‌گوید: انتظار می‌رود که دولت و اتاق‌های بازرگانی ایران و کشورهای مختلف از شرکت‌های معتبری که دارای تمامی مجوزهای لازم هستند حمایت کنند.
کوه شکن اضافه می‌کند: شرکت‌های مهم بسیاری در این زمینه فعالیت می‌کنند که احتیاج به حمایت بیشتر برای شناخته شدن دارند؛ زیرا در فارس بازار وسیعی برای رقابت وجود دارد که با شناخته شدن چنین شرکت‌های معتبری آینده صادرات کشور ایران به خصوص فارس روشن‌تر و جدی‌تر خواهد شد.


کاهش صادرات گلاب

مدیرعامل یکی دیگر از شرکت‌هایی که در عرصه تولید و فروش عرقیات فعال است نیز در خصوص مقدار صادرات گلاب در سال 96 می‌گوید: در سال 96 برای کشورهای عمان، امارات و کویت 45 هزار کارتن گلاب صادر کرده‌ایم، اما در 6 ماه دوم سال 96 حدود 25 هزار کارتن بسته بندی و ارسال شد.
«علی رشیدی» اضافه می‌کند: اولین دلیلی که در کاهش صادرات 6 ماه دوم نقش مهمی داشت، قرار گرفتن در ماه مبارک رمضان بود و دلیل دوم افزایش قیمت دلار و مشکلات گمرکی است.
وی به دلیل دیگری نیز که در کاهش صادرات نقش دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: قطع صادرات و واردات با کشور عربستان یکی از عوامل کاهش صادرات عرقیات فارس است.


اعتصاب کامیون داران

این فعال اقتصادی اعتصاب کامیون داران را نیز در رکود بازار عرقیات مؤثر می‌داند و می‌گوید: با اینکه روزها از اعتصاب کامیون داران گذشته است، اما هنوز ضرر و زیان‌های آن را در کارخانجات شاهد هستیم. رشیدی ادامه می‌دهد: برای 5 کانتینر گلاب تولید شده گواهی صادرات گرفته‌ایم، اما به دلیل اعتصاب کامیون‌داران فعلاً بارگیری و صادرات به طور کلی متوقف شده است.


توان رقابت نداریم

 این مدیر عامل نیز ناتوانی در برندسازی را نیازمند بررسی‌های گسترده می‌داند و می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل کارخانجات تولید عرقیات برای برندسازی ثبات نداشتن قیمت است و این امر باعث ناتوانی در رقابت با دیگر کشورهای صادر کننده چون لبنان، ترکیه و هند می‌شود.
رشیدی اضافه می‌کند: تولید عرقیات در این کشورها به دلیل ثبات قیمت مواد اولیه بر خلاف کشورمان هزینه بسیار کمی دارد و در حال حاضر ایران به هیچ وجه نمی‌تواند در این عرصه با آنها رقابت کند. وی در خصوص ورشکستگی کارخانه‌های تولید و فروش عرقیات نیز می‌گوید: به دلیل نبود حمایت دولت بیشتر این کارخانه‌ها رو به ورشکستگی هستند.

رشیدی که اعتقاد دارد سیاست‌های دولت باعث ورشکستگی کارخانه‌ها شده است، می‌افزاید: به عنوان مثال بیمه‌ای که سال گذشته 2 میلیون و 600 هزار تومان بود، امسال به 3 میلیون و 200 هزار تومان افزایش یافته است. البته افزایش قیمت تمامی مواد اولیه و نبود نقدینگی نیز روز به روز بر مشکلات کارخانه ها می‌افزاید.