گزارش
نشست عربی درباره بحران اقتصادی اردن
بن‌سلمان نشست چهارجانبه‌ای با حضور کویت، امارات و اردن در مکه تشکیل می‌دهد
عربستان سعودی امروز میزبان نشستی چهارجانبه با حضور رهبران اردن، کویت و امارات برای بررسی وضعیت اخیر اردن و راه‌های کمک به حل بحران اقتصادی این کشور است. پایگاه اینترنتی دیوان پادشاهی عربستان صبح روز شنبه با انتشار این خبر نوشت: ملک سلمان شخصا در تماس‌های تلفنی جداگانه از ملک عبدالله دوم، شیخ صباح الاحمد الصباح و محمد بن‌زاید خواسته است برای بررسی وضعیت اردن در نشست چهارجانبه مکه شرکت کنند.
اعتراضات اردن از کجا شروع شد؟
نقطه آغاز اعتراضات گسترده مردم اردن به خیز دولت این کشور برای افزایش بی‌سابقه مالیات بر درآمد و همچنین قیمت حامل‌های انرژی بر می‌گردد، آن هم در شرایطی که شهروندان اردنی از آغاز سال2018 فشارهای اقتصادی قابل‌توجهی را در نتیجه موج شدید گرانی در کالاهای اساسی خود، ازجمله نان متحمل شده‌اند.به این ترتیب، تقدیم لایحه افزایش مالیات و قیمت حامل‌های انرژی از سوی دولت به پارلمان، بلافاصله با واکنش تند اصناف و اتحادیه‌های تجاری روبه‌رو شد، به‌گونه‌ای که از مردم درخواست شد در اعتراض به این تصمیم دولت دست به اعتصاب بزنند؛ اعتصابی که خیلی سریع از دایره محدود واحدهای تجاری پایتخت اردن فراتر رفت و ظرف کمتر از 48ساعت بخش قابل‌توجهی از مردم این کشور را روانه خیابان‌ها کرد. طی یک هفته گذشته، خیابان‌های شهرهای مختلف اردن یکی بعد از دیگری صحنه تجمعات آرام و گسترده مردمی بودند که ضمن اعتراض شدید به وضعیت معیشتی و فساد اقتصادی در اردن، خواهان عقب‌نشینی دولت بودند.
با گذشت چند روز از اعتراضات، پادشاه اردن مستقیما وارد ماجرا شد و فرمان داد افزایش قیمت حامل‌های انرژی از لایحه جدید دولت حذف شود، اما موج اعتراضات به حدی بود که به عقب‌نشینی محدود پادشاه، بدون کنار گذاشتن طرح افزایش مالیات بر درآمد نیز راضی نشد. در نتیجه ادامه اعتراضات، هانی الملقی، نخست‌وزیر اردن روز دوشنبه هفته گذشته بعد از رایزنی با پادشاه از سمت خود استعفا داده و عمر الرزاز از سوی ملک عبدالله دوم مأمور به تشکیل دولت جدید این کشور شد. اگرچه تا اینجا، مواضع اولیه نخست‌وزیر جدید مبنی بر پس گرفتن لایحه دولت از پارلمان با رضایت نسبی مردم و آرام شدن خیابان‌ها مواجه شده، اما به‌نظر می‌رسد بحران اقتصادی دولت اردن به این سادگی حل شدنی نباشد؛ بحرانی که یکی از نشانه‌های آن، کسری بودجه نزدیک به 2میلیارد دلاری دولت این کشور در سال جدید است.
بحران اقتصادی یا توطئه خارجی؟
همزمان با آغاز اعتراضات خیابانی در اردن، رسانه‌ها از نقش برخی کشورهای عربی در بحران اقتصادی اخیر و فشار بر دولت این کشور سخن گفتند. براساس گزارش‌ها و مقالاتی که طی روزهای گذشته در رسانه‌های معتبری ازجمله شبکه الجزیره، پایگاه العربی الجدید و روزنامه رأی الیوم منتشر شد، سیاست‌های پادشاهی اردن در قبال پرونده قدس و مخالفت علنی این کشور با «توافق قرن»، منجر به اعمال فشارهای اقتصادی عربستان و امارات بر امان شده است. این اخبار غیررسمی با سخنان اخیر ملک عبدالله دوم در دیدار دوستانه با خبرنگاران به نوعی رسمیت یافت. او در بخشی از این دیدار، در تشریح بحران اقتصادی اخیر گفت: پیغام‌هایی به ما داده شده که در موضوع قدس همراهی کنید تا فشارهای اقتصادی را بر اردن کاهش دهیم.
این گزارش‌ها در کنار نزدیکی قابل توجه پادشاه اردن به رئیس‌جمهور ترکیه طی ماه‌های گذشته و حتی دیدار وی با رئیس‌جمهور ایران بعد از 15سال، تصویری از بحران در روابط اردن با متحدان سنتی این کشور در جهان عرب برای افکار عمومی ایجاد کرده است.
اگرچه بسیاری از تحلیل‌گران، تغییر سیاست‌های مالی عربستان و امارات را در قبال اردن در سایه سیاست‌های این کشور در پرونده قدس امری بعید به‌شمار می‌آورند، با این حال برخی رسانه‌های اردنی نسبت به نتایج این نشست برای اقتصاد اردن امیدوارند. تلاش عربستان برای ایفای نقش در بحران اخیر اردن در حالی صورت می‌گیرد که روز گذشته رجب طیب اردوغان در تماس تلفنی با ملک عبدالله دوم بر اهمیت اقتصاد، ثبات و یکپارچگی اردن برای ترکیه تأکید کرده است.
