حیات وحش
روایت همشهری از صدور مجوز شکار برای خارجی‌ها
مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست: همه مجوزها براساس کار کارشناسی صادر شده است
اسدالله افلاکی/ دبیر گروه زیست‌بوم
صدور مجوز شکار 100 رأس آهو، کل و قوچ در 5 استان کشور به یکی از خبرسازترین موضوعات روزهای اخیر تبدیل شد تا آنجا که برخی خوانندگان صفحه زیست‌بوم در تماس‌های تلفنی با همشهری خواستار روشنگری در این زمینه شدند.
ماجرا از انتشار خبری در یکی از پایگاه‌های خبری مرتبط با محیط‌زیست آغاز شد. در این خبر که هشتم خردادماه جاری منتشر شد، آمده بود: «سازمان حفاظت محیط‌زیست در اقدامی عجیب به صدور پروانه ویژه شکار چهارپا برای شکارچیان خارجی و داخلی در داخل مناطق تحت مدیریت (مناطق چهارگانه) و مناطق آزاد و همزمان با فصل زاد و ولد حیات‌وحش اقدام کرده است. متأسفانه صدور پروانه‌ها و انجام شکارها به‌صورت کاملا غیرکارشناسی از تاریخ پنجم خردادماه سال‌جاری درست همزمان با فصل زاد و ولد حیات‌وحش آغاز شده است. در حالی که هنوز بسیاری از پستانداران وحشی علفخوار و گوشتخوار آبستن هستند یا در کنار بچه‌های تازه متولد شده به آرامش و امنیت در زیستگاه خود نیاز دارند و شکارچیان خارجی برخی از بهترین عرصه‌های طبیعی کشور را به جولانگاه و میدان تیر تبدیل کرده‌اند.»
این خبر در کمتر از 24ساعت، صدرنشین اخبار محیط‌زیستی در فضای مجازی به‌ویژه گروه‌های مرتبط با محیط‌زیست شد و فراتر از مباحثی که حول این خبر مطرح می‌شد، گاه تا مرز مناقشه و جدل هم پیش می‌رفت و مسائل غیرمرتبط را نیز دربرمی‌گرفت. سازمان حفاظت محیط‌زیست هم در واکنش به این اخبار، جوابیه‌ای صادر کرد و طی آن ضمن دفاع از صدور پروانه شکار برای خارجی‌ها اعلام کرد: «برابر سیاست‌های جاری در معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان، هرگونه اتخاذ تصمیم درخصوص بهره‌برداری از حیات‌وحش ازجمله صدور مجوزهای شکار، موکول به بررسی‌های دقیق کارشناسی و فنی و بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و متخصصان و نیز اطلاعات و داده‌های اخذ شده از ادارات کل حفاظت محیط‌زیست استان‌هاست.»
صدور پروانه شکار، خردمندانه نیست
اسماعیل کهرم، استاد حیات‌وحش که در دولت یازدهم، مشاور محیط طبیعی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بود، در این‌باره به همشهری گفت: آنطور که مسئولان ذیربط سازمان محیط‌زیست به من اطلاع داده‌اند، 20درصد از مجوزهای صادر شده با قیمت بسیار اندک با هدف جلب رضایت شکارچیان محلی به شکارچیان حاشیه زیستگاه‌های مورد نظر اختصاص یافته است. نکته‌ای که وجود دارد این است که چرا سازمان محیط‌زیست که حدود 7هزار کارمند دارد و هزینه مصرف آب و برق و کاغذ آن بسیار بیشتر از کل مبلغی می‌شود که در قبال صدور مجوز شکار از خارجیان دریافت می‌کند، باید در قبال دریافت پول، مجوز شکار برای خارجی‌ها صادر کند.
این استاد دانشگاه افزود: اگر مبالغی که از فروش جواز شکار به‌دست می‌آید صرف ارتقای حفاظت از حیات‌وحش منطقه شود، باز هم صدور مجوز در قبال دریافت پول قابل توجیه بود اما در ایران بخش عمده این پول به خزانه دولت واریز می‌شود.
کهرم جمعیت کل چهارپایان علفخوار حیات‌وحش قابل شکار کشور (غیر از گراز) را 110هزار رأس اعلام کرد و گفت: مجوز شکاری که صادر شده یک هزارم کل جمعیت علفخواران حیات‌وحش است ولی با صدور این مجوزها، حرمت منطقه حفاظت‌شده و پارک ملی شکسته می‌شود. وقتی در این مناطق تیر شلیک شود، علاوه بر آنکه آرامش حیات‌وحش برهم می‌خورد، شکارچیان محلی هم با احساس غبن از اینکه مجوز شکار ندارند، وارد منطقه می‌شوند و به شکار می‌پردازند.
او با بیان اینکه کل درآمد سازمان حفاظت محیط‌زیست از طریق صدور مجوز پروانه صید و شکار و ورود به مناطق حفاظت‌شده، حدود 8درصد کل مخارج این سازمان است، تأکید کرد: با احتساب این عدد، صدور مجوز شکار کار خردمندانه‌ای نیست.
این استاد حیات‌وحش درباره زمان صدور مجوز شکار هم گفت: از آنجایی که زاد و ولد حیات‌وحش و بره‌زایی اتفاق افتاده و شکارچیان حق شکار میش ندارند و فقط مجاز به شکار قوچ و حیوان نر هستند، هیچ مشکلی برای حیات‌وحش ایجاد نمی‌شود زیرا نرها نقشی در پرورش بره‌ها ندارند.
صدور مجوز شکار به شیوه متفاوت
مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست، در واکنش به انتقادهای گسترده به صدور پروانه شکار برای شکارچیان خارجی به همشهری گفت: برأساس قانون، سازمان حفاظت محیط‌زیست متولی صید و شکار است و می‌تواند برای شکار چهارپا یا صید پرندگان مجوز صادر کند. با وجود این، به‌دلیل محدودیت‌هایی نظیر خشکسالی و تخریب زیستگاه‌ها، جمعیت حیات‌وحش کشور رو به کاهش است و به همین دلیل سازمان محیط‌زیست، 2سال پیش ایجاد قرق‌های اختصاصی را در دستور کار قرار داد و از آن پس، مجوز شکار هم برای همین مناطق صادر می‌شود.
علی تیموری با تأکید بر اینکه طی 4سال اخیر هیچ مجوز شکاری برای مناطق آزاد و مناطق چهارگانه تحت حفاظت صادر نکرده‌ایم، تصریح کرد: سال گذشته درخواست‌های متعددی مبنی بر اینکه تناسب گونه‌های نر و ماده به هم خورده و تعداد نرها افزایش یافته، از سوی استان‌ها به سازمان ارسال شد و برأساس همین درخواست‌ها، تعداد اندکی مجوز شکار نر با سن بیش از 9سال صادر کردیم تا تعادل میان جمعیت نر و ماده چهارپایان حیات‌وحش برقرار شود. امسال هم درخواست‌هایی از 5 استان برای شکار دریافت کردیم و پس از کار کارشناسی و با شیوه متفاوت مجوز شکار 100رأس آهو، کل و قوچ نر صادر کردیم.
تیموری در توضیح این مطلب افزود: امسال برای نخستین‌بار منافع مجوز شکار صرف جوامع محلی حاشیه زیستگاه‌ها و منطقه حفاظت شده می‌شود. در واقع صندوق ملی محیط‌زیست، سهم دولت را پرداخت می‌کند و مجوز را به متقاضی شکار اعم از خارجی و ایرانی واگذار می‌کند، با این توضیح که تا پیش از این منافع شکار نصیب تورهای شکار می‌شد اما اکنون این صندوق پروانه شکار یک قوچ را به بهای 70میلیون تومان به متقاضی خارجی می‌فروشد و پس از برداشتن 10درصد هزینه بالاسری و پرداخت سهم دولت، بقیه مبلغ دریافتی صرف ارتقای حفاظت منطقه می‌شود. با همین پول برای محیط‌بانان، خودرو، موتورسیکلت و سایر تجهیزات مورد نیاز خریداری می‌شود. به‌گفته وی، 80درصد از مجوزهای صادر شده شکار 100رأس آهو، کل و قوچ برای متقاضیان خارجی و 20درصد هم برای شکارچیان محلی با بهای بسیار پایین صادر شده تا نارضایتی میان شکارچیان بومی ایجاد نشود؛ اما یک شکارچی غیربومی برای هر مجوز باید 20میلیون تومان پرداخت کند. او درباره اینکه مجوز شکار برای آمریکایی‌ها صادر شده است، گفت: 2نفر از شکارچیان آمریکایی و بقیه از ملیت‌های مختلف هستند. این افراد با هر ملیتی که باشند با تأیید دستگاه‌های امنیتی و وزارت امورخارجه تحت عنوان گردشگر یا شکارچی وارد کشور شده‌اند و این انتقادات محلی از اعراب ندارد.
شکار با توجیه حذف ژن معیوب مبنای علمی ندارد
اسماعیل کهرم با تأکید بر اینکه مجوز شکار برای نرهای پیر که به آنها «تروفه» گفته می‌شود، صادر می‌شود، یاد آورشد: نرها تا زمانی که شاخ‌های بلند خود را دارند و تا زمانی که توانایی بارورکردن را از دست نداده‌اند، مشکلی در چرخه زاد و ولد ایجاد نمی‌کنند اما به‌محض از دست دادن این توانایی، نرهای جوان، نر پیر را با جنگیدن از چرخه خارج می‌کنند. به همین دلیل نرهای پیر با ایجاد تجمعی کوچک تا زمان مرگ در کنار گله حضور دارند اما اینکه گفته می‌شود تروفه‌ها را باید برای جلوگیری از تولید ژن معیوب شکار و از چرخه محیط‌زیست حذف کرد، ساخته و پرداخته ذهن شکارچیان است و مبنای علمی ندارد؛ چرا که طبیعت و شکارچیان طبیعی ازجمله پلنگ این کار را انجام می‌دهند
