گزارش
ریل‌گذاری شهرداری برای رسیدن به آسمان آبی
گزارش همشهری از سهم ناچیز شهرداری‌ها در قانون هوای پاک
سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار
تهران در سالی که گذشت از نظر کیفیت هوا سال خوبی نداشت و خبرهای خوبی از این منظر مخابره نشد، اما نهادهای نظارتی به‌تازگی توانسته‌اند پرونده مقصران آلودگی هوا را به جریان بیندازند. در چنین شرایطی ریل‌گذاری نهادی نظیر شهرداری تهران می‌تواند مسیر سال1402 برای رسیدن به آسمان آبی را هموار کند.
روز گذشته خبر رسید که درپی گزارش کمیسیون اصل90 مجلس شورای اسلامی و تحقیقات سازمان بازرسی کل کشور، دادستانی تهران کیفرخواست پرونده مسئولانی را که در رابطه با اجرای قانون هوای پاک نسبت به تکالیف قانونی خود عمل نکرده‌اند، صادر کرده است. این نخستین رسیدگی قضایی به موضوع آلودگی هوا در تاریخ 44ساله جمهوری اسلامی است که به‌صورت جدی انجام می‌شود و طبق آن تخلفات و ترک فعل نهادهای مقصر شناسایی و پیگیری می‌شود.
«عدم تدوین و ابلاغ استاندارد کیفی تجهیزات کاهش‌دهنده آلایندگی وسایل نقلیه»، «عدم‌اجرای ماده۲۳ آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی هوا پیرامون کنترل آلودگی گازهای خروجی نیروگاه‌های مازوت‌سوز از طریق نصب تجهیزات دی‌اکسیدگوگرد»، «عدم‌تدوین و تصویب استاندارد اجباری سوخت و تولید و عرضه سوخت با استاندارد مصوب» و «عدم‌ابلاغ شیوه‌نامه تشخیص و شناسایی واحدهای صنعتی مشمول انتقال موضوع ماده۲ آیین‌نامه اجرایی ماده۱۴ قانون هوای پاک» ازجمله مواردی است که در رابطه با متهمان در کیفرخواست مطرح شده است. با توجه به اسناد و محتویات پرونده و گزارش‌های مجلس شورای اسلامی، گزارش و تحقیقات سازمان بازرسی کل کشور، لوایح ارسالی از سوی دستگاه‌های مکلف در قانون هوای پاک و همچنین دفاعیات متهمان، قرار جلب به دادرسی صادر شده است. براساس خبر خبرگزاری قوه قضاییه، برخی از مدیران از وزارت نیرو، وزارت نفت سازمان ملی استاندارد ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و سازمان حفاظت محیط‌زیست در این پرونده متهم هستند.
23نهاد
براساس قانون هوای پاک، 23نهاد در بهبود کیفیت هوا سهم دارند. این قانون که در سال96 در مجلس تصویب شده، هیچ اشاره مستقیمی به شهرداری‌ها به‌عنوان دستگاه‌های مستقل ندارد و تنها اشاره غیرمستقیمی که این قانون به سهم شهرداری شهرهای کشور در بهبود کیفیت هوا دارد، ذیل وزارت کشور و سازمان شهرداری‌های این وزارتخانه است. طبق این مسئولیت، شهرداری‌ها در نوسازی وسایل نقلیه عمومی سهم دارند و طبق قانون حمایت از سامانه‌های ریلی مصوب سال1386، دولت باید نیمی از سهم نوسازی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی را بپردازد و نیمی دیگر از آن سهم شهرداری‌هاست. از طرفی پاییز سال گذشته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد که تنها 2نهاد به وظیفه کامل خود در قانون هوای پاک عمل کرده‌اند و 21نهاد دیگر تخلفات و ترک فعل‌هایی داشته‌اند. حالا اما با ورود قضایی به پرونده آلودگی هوا امید است آسمان 8شهر بزرگ کشور که درگیر آلودگی هوا هستند بهبود یابد.
تسهیلگری در تهران
اگرچه قانون هوای پاک مسئولیتی برای شهرداری تهران به‌طور مستقیم تعیین نکرده، اما این سازمان اجتماعی به‌صورت داوطلب در این زمینه ایفای نقش کرده و می‌کند. طبق آخرین خبرها قرار است شهرداری تهران در راستای تسهیلگری و ریل‌گذاری برای توسعه حمل‌ونقل عمومی، هزاران دستگاه وسیله نقلیه عمومی به شهر تزریق کند. در این زمینه معاونت حمل‌ونقل و ترافیک دیروز اعلام کرده که در سال‌جاری ۲هزار دستگاه اتوبوس را به شبکه حمل‌ونقل شهری می‌افزاید. همچنین نوسازی تاکسی‌های فرسوده و ون‌تاکسی‌ها از دیگر کمک‌هایی است که شهرداری به بهبود کیفیت هوا می‌کند. از سوی دیگر کار تکمیل خطوط 6و 7مترو با سرعت در حال انجام است. توسعه مترو با تردد زیرزمینی و پاک خود می‌تواند سهم بالایی در بهبود کیفیت هوای تهرانی داشته باشد که 83درصد آلودگی هوای گازی و 61درصد ذرات معلق سمی خود را از حضور وسایل نقلیه دارد.
در همینه زمینه :
