نه آمریکا رئیس اوپک است نه روسیه

رضا زندی| روزنامه نگار و تحلیلگر نفتی:

3 سال و نیم پیش بود. ماه پایانی پاییز سال1393.  علی النعیمی، وزیر نفت وقت عربستان سعودی، با مشارکت متحدانش جلوی کاهش تولید‌ نفت سازمان اوپک را گرفت تا مجموع تولید اعضای این سازمان در سقف ۳۰ میلیون بشکه در روز تثبیت شود. هدف عربستان، کسب سهم بازار و مقابله با افزایش تولید شیل آمریکا بود. النعیمی این هدف را به تندی در جلسه بسته وزرای اوپک عنوان کرده بود. قیمت نفت از حوالی 100دلار به حدود ۷۰ دلار رسیده و در سراشیبی سقوط قرار داشت وتعدادی از کشورهای دیگر اوپک از جمله ونزوئلا و الجزایر تلاش می کردند تا تولید نفت اوپک یک میلیون بشکه در روز کاهش یابد تا مگر کاهش قیمت ها متوقف شود.عربستان سماجت به‌خرج داد و تولید اوپک ثابت ماند. قیمت های نفت همینطور پایین آمد و به محدوده ۳۰ دلار رسید. تولید نفت شیل آمریکا هم نه تنها کاهش نیافت که بعداز دوره ای نوسان، افزایش یافت. این تجربه تاریخی پیش روی ماست. حالا عربستان و برخی متحدانش می‌خواهند به درخواست آمریکا و در جهت تحریم ایران و ونزوئلا، تولید نفت اوپک را یک میلیون بشکه در روز افزایش دهند. آن هم پس از آنکه اوپک با همکاری غیراوپکی‌ها، یک سال و نیم زحمت کشیده تا قیمت ها را به سطح متعادل برگرداند.

1- نماینده ایران در هیأت عامل اوپک، دیروز حرف‌های مهمی را در اختیار رویترز گذاشت که بازتاب جهانی زیادی داشت. حسین کاظم‌پور اردبیلی درخواست آمریکا ازعربستان برای افزایش تولید نفت اوپک در واکنش به تحریم ایران را  احمقانه و تعجب‌آور خواند و پیش‌بینی کرد که اعضای اوپک در اجلاس پیش رو  از آن استقبال نکنندچرا که هیچ کدام از اعضای این سازمان مایل نیستند  علیه 2کشور بنیانگذار اوپک (ایران و ونزوئلا) کاری انجام دهند. کاظم‌پور این نکته را هم یادآور شد که در دورقبلی تحریم ها علیه ایران، نفت قیمت ۱۴۰دلاری را تجربه کرده است. حالا بازی ایران چیست؟

2-  واقعیت این است که در اوپک بشکه های نفت حرف می‌زند. حرف هر کشور همان‌قدر قدرت دارد که نفت تولید می‌کند و مازاد تولید نفت دارد. اما این همه واقعیت نیست. لابی، دیپلماسی و بهره‌گیری از هویت سازمانی در جهت منافع کشورها نیز می تواند تاثیراتی ایجاد کند.  زنگنه باید در سمینار 2روزه اوپک، که قبل از اجلاس صد و هفتاد و چهارم برگزار می‌شود حضوری فعال داشته باشد و با وزرای کشورهای اوپکی لابی کند.  بعضی از کشورها  منافعی در افزایش عرضه نفت ندارند، یا منافع کمی دارند. الجزایر و ونزوئلا می توانند در کنار ایران روی نظر گینه‌استوایی و اکوادور تاثیر گذاشته و آنها را همسو کنند تا این تلقی در افکار‌عمومی پیش نیاید که آمریکا رئیس اوپک است. عراق و قطر هم استعداد این را دارند تا همراهی کنند. ظاهرا کویت در پشت‌پرده، راضی نیست توافق جهانی کاهش تولید نفت، پیش از پایان۲۰۱۸، تمام شود. تعامل با این کشورها و سایر اعضای اوپک، کار مهم زنگنه در سمینار اوپک است که اگر نرود فرصت دیپلماسی را از دست می دهد.

3- زمزمه‌هایی در بین بعضی کشورها ایجاد شده تا اگر افزایش یک میلیون بشکه‌ای محقق نشد، تولید اوپک را حداقل ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهند. غافل از اینکه هر حرکتی در جهت تغییر توافق جهانی کاهش تولید نفت، ممکن است این توافق تاریخی را ساقط کند. روحانی امروز در چین است. او در حاشیه اجلاس شانگهای با پوتین دیدار می‌کند. خوب است رئیس‌جمهور روحانی با رئیس‌جمهور پوتین درباره حفظ توافق جهانی کاهش تولید مذاکره کند. روسیه طرف مهم این توافق در میان کشورهای غیر عضو اوپک است. اما این کشور عضو اوپک نیست.  این مهم است که همه بدانند نه روسیه رئیس اوپک است نه آمریکا. اوپک فقط ۱۴ عضو دارد و هر تصمیمی باید با اجماع و در جهت منافع همه اعضا اتخاذ شود. همه منتظریم تا یکبار دیگر اتحاد این تاثیرگذارترین سازمان جهان‌سومی‌ها را ببینیم. این کشورها  هم می توانند از تجربیات گذشته در همکاری با هم یا جدا فکر‌کردن از هم درس بگیرند. وقتی این کشورها متحد نبودند نفت تا محدوده ۳۰ دلار پایین آمد و وقتی یکصدا شدند قیمت نفت تا محدوده ۷۰ دلار بالا آمد.