کاهش شکار در ایران

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

2سال پیاپی است که هیچ مجوز شکار و صیدی در کشور صادر نشده است، ولی با این‌حال میزان کشفیات و تخلفات حوزه شکار حیات‌وحش روند نزولی داشته است. برخی کارشناسان معتقدند وقتی مجوز شکار صادر نشود، افراد دارای سلاح به‌صورت غیرمجاز سراغ طبیعت خواهند رفت و برخی دیگر مانند منوچهر فلاحی، قائم‌مقام فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست معتقدند هر کسی حاضر نیست به‌راحتی سراغ شکار غیرقانونی برود. با نزدیک شدن به بهار، فصل شکار نیز تمام شده و ممنوعیت صدور مجوز شکار ازسوی سازمان حفاظت محیط‌زیست دوساله می‌شود. پس از بیانات رهبر معظم انقلاب در مراسم درختکاری سال 1400 مبنی بر حرام بودن شکار تفریحی، سازمان حفاظت محیط‌زیست مجوز شکار صادر نکرد و هر شکاری که در مناطق حفاظت‌شده و آزاد کشور رخ می‌دهد، غیرمجاز است. البته صدور پروانه شکار پرندگان از این قاعده مستثناست. در استان‌هایی مانند گلستان، کهگیلویه و بویراحمد، همدان، آذربایجان‌شرقی پروانه شکار با قید پیش‌شرط صادر شده است، ولی اداره کل‌ استان‌هایی مانند اصفهان، فارس و البرز چنین پروانه‌ای را صادر نکرده‌اند.

سهمیه سالانه 100 فشنگ شکاری
حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست سالانه به هر سلاح مجاز حدود ۱۰۰فشنگ داده می‌شود؛ بنابراین با توجه به زیاد بودن اسلحه شکار در کشور، ده‌ها میلیون فشنگ بین مردم توزیع می‌شود. تعداد قابل‌توجهی اسلحه و مهمات غیرمجاز وجود دارد که تهدید بالقوه‌ای برای حیات‌وحش به شمار می‌روند. این سلاح‌ها عمدتاً برای صید حیات‌وحش یا دست‌کم شلیک به سمت حیوانات استفاده می‌شوند؛ درحالی‌که سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان متولی حفظ حیات‌وحش هیچ نقشی در این زمینه ندارد. هم‌اکنون چند نوع شکار مجاز وجود دارد که یکی از آنها شکار پرندگان است؛ هرچند در یکی، دو سال اخیر پروانه‌ای برای شکار پرندگان صادر نشده است، اما در عین حال معیشت برخی افراد، به شکار پرندگان گره‌ خورده است؛ به‌طور مثال در شمال کشور حتی محدودیت‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست نتوانسته این گروه را از صید پرندگان باز دارد.

تخلفات اولیه شکار به صفر رسید
منوچهر فلاحی، قائم‌مقام فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست
در برخی از گونه‌ها کاهشی بودن آمارها نشان‌دهنده موفقیت رویکرد «عدم‌صدور پروانه شکار و صید» بوده است. در سال‌های قبل وقتی مجوز شکار به‌خصوص پرنده صادر می‌کردیم، عده‌ای به‌دلیل نا‌امن شدن منطقه لابه‌لای شکارچیان مجوزدار، اقدام به شکار غیرمجاز می‌کردند یا همان مجوزدارها تخلف مرتکب می‌شدند؛ به‌طور مثال مجوز 4قطعه پرنده داشتند، ولی بیشتر شکار می‌کردند. از آنجایی که امسال مجوز پرنده در بیشتر استان‌ها نداده‌ایم این‌گونه تخلفات در مرحله اول به صفر رسیده است.
وقتی محل بروز جرم مثل بازارروز فریدونکنار برچیده شود، کسانی که حاضرند برای رسیدن به خواسته‌شان دست به هر کاری بزنند، سراغ عمل غیرقانونی و خلاف می‌روند. تعداد این افراد کم است. قیمت پرنده‌هایی که در بازار‌های زیرزمینی شکار می‌شوند، بسیار بیشتر از گونه‌هایی مثل مرغ و بوقلمون است؛ در نتیجه جامعه هدف این بازار افرادی هستند که حاضرند هر قیمتی را بپردازند؛ در نتیجه افراد کمتر‌برخوردار، با بهانه تامین گوشت به‌دلیل گرانی سراغ این بازار زیرزمینی نمی‌روند.
گسترش آموزش و فرهنگسازی در فضای مجازی برای حفاظت از محیط‌زیست و همچنین تلاش محیط‌بانان برای آموزش دانش‌آموزان فارغ از جنسیت در طرح (ساعتی با محیط‌بان) میزان تخلف شکار را کمتر کرده است. کاری که از 4-3سال پیش شروع شد، هم‌اکنون نتیجه‌اش را نشان می‌دهد. دانش‌آموزان به سنی رسیده‌اند که می‌توانند روی پدرشان تأثیر بگذارند و مانع از شکار شوند. در برخی از فرهنگ‌ها که شکار مورد تأیید است، بچه‌هایی که آموزش دیده‌اند، دیگر مثل نسل قبل شکار نمی‌کنند. آنها ارزش گونه‌ها برای طبیعت را می‌دانند؛ ضمن اینکه در فضای مجازی نیز جو طبیعت‌دوستی افزایش یافته و به نفع پروژه‌های حفاظتی‌شده است.
در زمینه آلودگی‌ها، حضور نیروهای یگان حفاظت محصیط‌زیست، حمایت دفتر مرکزی سازمان و حمایت صندوق ملی محیط‌زیست از دیگر عوامل کاهشی بودن آمارهاست. حمایت از کارخانه‌ها برای رسیدن به استانداردهای صنعت سبز در این دوره بیشتر شده است؛ ضمن اینکه وقتی جو جامعه حفاظت از محیط‌زیست است، کارخانه‌دارها نیز متمایل به حفظ محیط‌زیست می‌شوند و احساس دین می‌کنند. خوشبختانه عامه مردم نسبت به کوچک‌ترین تخریب طبیعت واکنش نشان می‌دهند.