چرخش آفریقا به سمت مسکو

از زمان آغاز جنگ در اوکراین بسیاری از دولت‌های آفریقایی هیچ جانبداری و یا حمایت رسمی از هیچ‌کدام از طرفین جنگ نداشته‌اند، اما اکنون یک سال پس از این جنگ به‌نظر می‌رسد که کفه ترازو در آفریقا به نفع روسیه سنگینی می‌کند. الجزیره گزارش داده که همزمان با سالگرد جنگ اوکراین، یکی از ناوهای جنگی روسیه که به موشک هایپرسونیک مجهز است، همراه با تعدادی از ناوشکن‌های چین در سواحل آفریقای‌جنوبی برای برگزاری یک مانور دریایی مشترک پهلو گرفته ‌است. سال گذشته تصور اینکه آفریقای‌جنوبی همزمان با جنگ در اوکراین مانور نظامی مشترک با روسیه برگزار کند، دشوار بود، اما اکنون این تمرین نظامی در حال انجام است.
براساس گزارش الجزیره، برخلاف آمریکایی‌ها، روس‌ها در قاره آفریقا از نظر دیپلماتیک در حال کسب موفقیت هستند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه همزمان با جنگ در اوکراین طی یک سال گذشته با رهبران آنگولا، بوتسوانا، اسواتینی، اریتره، آفریقای‌جنوبی، مصر، جمهوری کنگو، اوگاندا و اتیوپی دیدار کرده است و از نظر دیپلماتیک توانسته به آنها نزدیک شود. کنگو، اتیوپی و اوگاندا که لاوروف سال گذشته از آنها دیدار کرده بود، در ‌ماه اکتبر به قطعنامه سازمان ملل برای محکومیت روسیه رأی مثبت ندادند.
از سوی دیگر صرف‌نظر از مناقشه فعلی در اوکراین، روسیه همچنین در سایر بخش‌های آفریقا ازجمله سودان، جمهوری آفریقای مرکزی و مالی از طریق گروه واگنر فعالیت‌های گسترده‌ای را دنبال کرده است. همچنین سایر کشورهای آفریقایی روابط خود را با متحدان اصلی روسیه تقویت کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال، زیمبابوه ‌ماه گذشته، میزبان مهم‌ترین متحد روسیه، یعنی الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس بود. الجزیره گزارش داده که آمریکا قصد دارد لایحه‌ای را برای مجازات کشورهای آفریقایی تدارک ببیند که با روسیه روابط نزدیکی دنبال می‌کنند. این لایحه که به «قانون مقابله با فعالیت‌های روسیه در آفریقا» معروف است، به‌دنبال مقابله با نفوذ روسیه در آفریقاست. روسیه روابط تاریخی با آفریقا دارد که به زمان اتحاد جماهیر شوروی باز می‌گردد. در طول دوره آپارتاید آفریقای‌جنوبی، شوروی سابق کمک مالی و آموزشی به جنبش آزادی بخش آفریقای‌ جنوبی می‌کرد. شوروی همچنین در زیمبابوه از جبهه میهنی استقلال‌طلب این کشور حمایت کرد و در آنگولا، از دهه 1960تا استقلال از پرتغال در سال 1975حمایت نظامی کرد.
از سوی دیگر اگرچه اتحادیه آفریقا ادعا می‌کند که در جنگ اوکراین بی‌طرف است، اما وقتی حدود 10‌ماه پیش در ‌ماه آوریل، ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین خواستار برگزاری کنفرانس ویدئویی با رهبران آفریقایی از طریق اتحادیه آفریقا شد، این درخواست با 10هفته تأخیر پذیرفته شد. در آن زمان، فقط 4 رئیس دولت آفریقایی در نشست ویدئویی زلینسکی شرکت کردند.
یک موضوع اساسی دیگر وابستگی بسیار زیاد کشورهای آفریقایی به روسیه و اوکراین برای تامین مواد غذایی مورد نیاز است. براساس گزارش الجزیره، کشورهای آفریقایی حدود 50درصد گندم خود را از روسیه و اوکراین وارد می‌کنند و همزمان با جنگ، شاهد افزایش 71درصدی قیمت‌ها بوده‌اند. به‌گفته بانک توسعه آفریقا، قبل از جنگ اوکراین، حدود 283میلیون نفر در آفریقا از گرسنگی رنج می‌بردند و از همین رو بسیاری از کشورهای این قاره تمایلی به تقابل‌ با روسیه ندارند. برخی برخوردهای نژادی نیز در جهت‌گیری آفریقایی‌ها نسبت به جنگ اوکراین تأثیر‌گذار بوده است. براساس گزارش الجزیره، دانشجویان آفریقایی در اوکراین موارد متعددی از تبعیض نژادی را گزارش کرده‌اند و این برخوردها باعث تمایل بیشتر کشورهای آفریقایی به روسیه در جنگ اوکراین شده است.