سالگرد آغاز جنگ اوکراین از قضا سرکنگبین صفرا فزود!

حسن رحمانی؛ ‌کارشناس بین‌الملل

پنجم اسفندماه، سالگرد آغاز عملیات ویژه نظامی روسیه در بخش‌های شرقی اوکراین است؛ عملیاتی که برداشت روس‌ها از آن یک اقدام نظامی پیشگیرانه با هدف جلوگیری از رسیدن نیروهای ناتو به یکی از مهم‌ترین مناطق مرزی این کشور بود. در جنگ دوم جهانی، وقتی نیروهای ارتش آلمان نازی وارد اوکراین شدند، از آنجا به بعد برای رسیدن به مسکو کار سختی در پیش نداشتند؛ حتی یک گردان ارتش نازی تا آنجا به مسکو نزدیک شد که کرملین را با دوربین می‌دیدند و اگر در جبهه‌های دیگر گیر نیفتاده بودند، شاید کار مسکو هم یکسره می‌شد.
این برساخت ذهنی برای مقامات روسیه بسیار جدی است که نباید نسبت به مرزهایشان با اوکراین بی‌تفاوت باشند؛ این نه مسئله‌ای سیاسی، بلکه مسئله‌ای ژئوپلیتیک برای روس‌هاست. متفکرانی نظیر «جان مرشایمر» پیش‌تر هشدار داده بودند که روس‌ها نسبت به چنین تحولاتی بی‌اعتنا نخواهند ماند. پنجم اسفند 1400، همه دیدند که نگاه امثال مرشایمر درست بوده است.
واکنش غربی‌ها اما در این میان در چند محور بود: اول، اعمال سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ علیه روسیه، دوم، ارسال گسترده سلاح برای ارتش اوکراین که رقم آن تا حدود 150میلیارد دلار هم ذکر شده و سوم، تلاش برای منزوی‌سازی روس‌ها در عرصه بین‌المللی و نبرد شناختی – رسانه‌ای گسترده با هدف القای شکست روس‌ها در میدان جنگ.
اما ماجرا این است که تدابیر فوق، آنچنان که غربی‌ها می‌خواستند نتیجه‌بخش نبوده است:
اول آنکه تحریم‌ها در فروپاشی ساختار اقتصاد روسیه ناکام مانده‌اند و در عوض آنچه رو به تضعیف گذارده، نظم تحریمی غرب‌ساخته است؛ حتی برخی متحدان آمریکا به‌رغم تحریم با روسیه تعامل اقتصادی دارند. روسیه هزینه‌های اقتصادی قابل‌توجهی پرداخت کرده اما آن منابعی که با تصرف حدود 20درصد خاک اوکراین برای این کشور باقی خواهد ماند، به‌مراتب از هزینه‌ای که شده بیشتر می‌ارزند.
دوم آنکه اگرچه اشتهای سیری‌ناپذیر «ولودیمیر زلینسکی» برای دستیابی به سلاح بسیاری از انبارهای تسلیحاتی غرب را تخلیه کرده و صدای کارشناسان داخلی کشورهای اروپایی را درآورده، اما همچنان این روس‌ها هستند که در خاک اوکراین می‌جنگند و تسلط خود بر حدود 20درصد از آن را تحکیم کرده‌اند. نباید فراموش کرد که تا همین امروز هنوز نیروی هوایی روسیه به‌طور جدی وارد جنگ نشده است. روس‌ها درواقع هنوز فناوری نظامی خود را چندان به‌کار نگرفته‌اند.
سوم آنکه یک نتیجه ناخواسته که بسیار فاجعه‌بارتر از آن قبلی‌هاست، دامان غربی‌ها را گرفته است. برآمدن چین که بزرگ‌ترین نگرانی چینی‌ها در دهه‌های اخیر در صحنه بین‌المللی بوده، همواره با یک نقطه ضعف همراه بود و آن فقر تمام‌عیار چین در حوزه انرژی است. با تحریم گسترده اخیر، دسترسی چینی‌ها به انرژی ارزان روسیه کاملا تضمین شده است. از سوی دیگر اقتصادهای اروپایی با هزینه‌های سنگین انرژی، چشم‌انداز چندان روشنی را پیش روی خود نمی‌بینند.
اما چهارمین و آخرین نکته آنکه روسیه اکنون در یک ائتلاف ضدناتو قرار گرفته؛ چینی‌ها عملا به این اتحاد پیوسته‌اند و برخی دیگر از کشورها هم هستند. گزینه انزوا هم چندان کار نکرده و به‌زودی ممکن است اتحاد ضدناتو گسترش بیشتری هم پیدا کند.
با این اوصاف، سرکنگبین غرب برای درمان تهاجم روسیه، گویا به تعبیر مولانا، صفرا فزوده است.