پسته، هدیه ایران به جهان

جواد نصرتی

هیچ محصولی به اندازه پسته، ایرانی و در عین حال جهانی نیست؛ ساکنان ایران و غرب آسیا هزاران سال است  این محصول را می‌شناسند و شهرتش سراسر جهان را فرا گرفته است.
پیشتازان کشت و تجارت پسته در جهان، ایرانی‌ها هستند. ایران بهترین و متنوع‌ترین پسته‌های دنیا را تولید می‌کند و اصلا در دنیا  پسته را با نام ایران می‌شناسند.  این محصول حالا در سراسر جهان مشتری دارد و امروز، روز جهانی آن خوانده می‌شود. ایرانیان نخستین کسانی بوده‌اندکه برای این میوه اسم انتخاب کرده و آن را پسته خوانده‌اند؛ نامی که ما انتخاب کردیم، همراه با این محصول به غرب رفته، آنجا نام لاتین «پیستاچیو»  گرفته  و حالا در دنیا، این محصول را با این نام و مشتقشاتش، که ریشه همه آنها همان  پسته خودمان است می‌شناسند. پسته، بومی غرب آسیاست و در کشورهای دیگری مثل ترکیه و سوریه هم تولید می‌شود. برای سده‌ها، ایران، سلطان بدون رقیب تولید پسته در دنیا بود اما در دهه‌های اخیر، تولید پسته در ایتالیا، تونس، اسپانیا، آلمان، ‌بلژیک و آمریکا هم اوج گرفته است. این آخری، حالا به رقیب ایران در تولید و صادرات تبدیل شده است. برای نخستین بار در دهه 1930پسته در ایالات کالیفرنیا کاشته شد و بعد از یک دهه مراقبت، نخستین محصولات آمریکایی به ثمر رسیدند. از آن زمان، آمریکا در تولید و صادرات در حال اوج‌گیری بوده و در سال‌های اخیر، از ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده پسته دنیا پیش افتاده است. با وجود سابقه شرقی پسته، این محصول در سراسر دنیا شناخته می‌شود و بخش مهمی از فرهنگ کشورهای مختلف، از چین تا مکزیک است. در چین، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده پسته در جهان، این محصول «آجیل خندان» خوانده می‌شود. مردم چین پسته را نماد سلامتی و خوش‌شانسی می‌دانند و در سال نو، آن را به هم هدیه می‌دهند. در هند، دیگر مصرف‌کننده عمده پسته در دنیا  پسته یک خوراک همیشگی است و نوعی نوشیدنی زغفرانی و پسته، محبوبیت زیادی دارد. پسته نماد عشق و آزروهای خوب است و مردم در جشن‌های سال نوی هندی  و همینطور مراسم مهم خانوادگی مثل عروسی، به یکدیگر پسته هدیه می‌دهند. پسته در مکزیک هم یک خوردنی محبوب  به شمار می‌رود و پای ثابت جمع‌های دوستانه است. مطابق فرهنگ غذا‌ی  این کشور، مردم پسته را با سس بسیار تند می‌خورند. پسته در فرانسه هم همین نقش را دارد و خوردن آن در فاصله ناهار و شام در این کشور شایع است. در کره، از پسته برای فراری دادن ارواح پلید استفاده می‌شود؛ هر سال روز 24فوریه در سال قمری در این کشور، روز «ماه کامل» خوانده می‌شود و خانواده‌ها در این تعطیلی، دور هم جمع می‌شوند. آنها اعتقاد دارند صدای شکستن پوست پسته و یا در واقع باز کردن آن، باعث می‌شود تا ارواح پلید از آنها دور شوند. پسته در برزیل هم کارکردی معنوی دارد و مردم معتقدند دادن پسته به یکدیگر، برایشان خوش‌شانسی می‌آورد و این کار را نشانه‌ای از علاقه به یکدیگر می‌دانند.