سازهای بیدار

امیر خدادادهمدانی-دبیر گروه فرهنگ

تحولات تاریخ معاصر موسیقی ایران نشان از این دارد که این هنر در یک مرحله خاص قرار گرفته و برخی متخصصان حوزه موسیقی بر این باورند برای آنکه موسیقی ایران در مقام باید و شاید بماند، هم اهالی هنر، ‌هم مسئولان و هم مخاطبان مسئولیتی را بر دوش دارند. البته در ماه‌های اخیر، آخرین حلقه فشار دیکتاتورها برای تحریم رویدادهای فرهنگی، جمعیت مظلوم موسیقی را مخاطب قرار دادند؛ جمعیتی که از نوازنده، آهنگساز و خواننده گرفته تا کمپانی، سالن‌دار و حتی بوفه‌دار آن سالن را شامل می‌شود و اکنون برای بیش از ۵‌ماه است که اجراهای برنامه آنها با مانع مواجه شده است. این مدعیان هنر، فشار مضاعفی روی خوانندگان داشتند که چطور می‌توانید با این حال غمگین مردم، روی سن رفته و اجرا کنید؟! در این یادداشت به نکاتی درخصوص نبود اقتصاد نرمال در حوزه موسیقی و فرایندی که به سازفروشی نوازندگان منجر شد، اشاره می‌شود:  

الف- استعدادهایی که باید از تقلید حذر کنند: جوانان ما در عرصه موسیقی دارای استعداد هستند و در همه جهان زبانزدند؛ البته ضرورت دارد که به نیازها و خواسته‌های آنان رسیدگی شود؛ گرچه در شرایط فعلی آسیب‌های بسیاری در موسیقی پاپ دیده می‌شود. در این بین لازم است تا محیط مناسبی برای جوانان فراهم شود و تلاش‌های زیربنایی صورت گیرد تا مخاطبان هر نغمه بی‌ارزشی را گوش نکنند. گرچه حضور استادان بزرگ در عرصه موسیقی سنتی این امر را تعدیل کرده است، اما در موسیقی پاپ آنطور که شایسته است هویت فرهنگی ما در نظر گرفته نشده است و در این فضا، عده‌ای فرصت‌طلب، جوانان ما را به‌سوی محفل‌های زیرزمینی می‌کشانند؛ بنابراین گرایش خواننده‌های ما به سمت تقلید و کپی‌برداری امری مذموم است و باید از کپی‌برداری ممانعت کرد؛ زیرا برخی الگوهای فرافرهنگی در این سبک از موسیقی یا شعر ماندگار ندارند یا تفکری در پشت اشعار دیده نمی‌شود.

ب- قوانینی که خوب اجرا نمی‌شوند: از چند سال پیش که وزارت ارشاد صندوق اعتباری هنر را با شعار حمایت از جامعه هنرمندان کشور برپا کرد، هدفش پشتیبانی از این قشر آسیب‌پذیر بود، اما برخی اهالی موسیقی معتقدند فعالان حوزه موسیقی گاهی کم‌بهره از امکانات هستند؛ البته انتقاد به بوروکراسی یکی از این موارد است که انجام اموری مثل آپلود مدارک و پیگیری آن از صندوق هنر خیلی مشکل و گاه ناممکن است! به‌عنوان نمونه صادق چراغی، آهنگساز و پژوهشگر که به سبب داشتن برنامه رادیویی ایل بانگ در رادیو فرهنگ و ارتباط، چهره نام‌آشنای این عرصه است، اذعان می‌کند که «اگرچه قوانین موجود کامل و فراگیر نیستند، ولی همین قوانین پر از کاستی هم خوب اجرا نمی‌شوند؛ زیرا بوروکراسی شگفت‌انگیزی بین خانه موسیقی و صندوق اعتباری هنر به راه افتاده است!» البته محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد در نشست با مدیرعامل صندوق هنر تأکید دارد که «یکی از مهم‌ترین ارکان حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ارتباط با جامعه فرهنگ و هنر کشور، صندوق اعتباری هنر است و ضرورت دارد این صندوق با برنامه‌ریزی دقیق و مدون به بالاترین سطح خدمت‌رسانی نوین به اهالی فرهنگ، هنر و رسانه برسد.»

ج- چرخش به‌سوی شادی عمومی: در هفته‌های اخیر، بعد از چند ماه، برگزاری چند کنسرت با استقبال گسترده مواجه شد. همچنین رضا صادقی برای همدردی‌ با مردم خوی کنسرتی خیریه برگزار ‌کرد. همین‌طور زانکو با نخستین کنسرتش در سالن نمایشگاه بین‌المللی تهران، توانست استقبال مخاطبان را کسب کند. در این بین، برخی با بهانه‌های گوناگون به‌دنبال تعطیلی صنعت موسیقی در کشور هستند. این افراد که در فضای مجازی به هنرمندان موسیقی حمله می‌کنند، باید کمی انصاف داشته باشند؛ چراکه وقتی از تعطیلی هنر می‌گوییم باید بدانیم که در برگزاری یک کنسرت، سوای خواننده و تهیه‌کننده، حداقل هزار خانواده از این راه ارتزاق می‌کنند. پس باید به خواست حداکثری اهالی موسیقی و مردم که می‌خواهند پس از چند‌ماه ناراحتی، به زندگی عادی بازگردند، احترام گذاشت و کنسرت به‌عنوان پیشران نشاط اجتماعی، نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییر فضا و چرخش به‌سوی شادی عمومی دارد.
سرانجام اینکه روشن شدن دوباره چراغ کنسرت‌ها می‌تواند نویدبخش روزهای بهتری در دنیای موسیقی و اجرای کنسرت‌ها باشد؛ روزهایی که هم جامعه هنر موسیقی به وضعیت عادی بازگردند و هم اینکه بخش مهمی از مردم را به سالن‌های پررنگ و نور موسیقی بازگرداند و نوازندگان، سازهای خود را بیدار کنند.‌