بازی بزرگ قدرت‌ها در سواحل سودان

همزمان با ابهام در وضعیت سیاسی سودان، خط ساحلی 750کیلومتری این کشور در دریای سرخ به محل رقابت‌های ژئوپلیتیکی بازیگران بین‌المللی تبدیل شده است. آنگونه که وب‌سایت «میدل‌ایست‌ای» گزارش می‌دهد، کشورهای آمریکا، روسیه، امارات متحده عربی، قطر، چین و ترکیه همگی برای کنترل بنادر سودان در حال رقابت هستند. این رقابت‌ها در شرایطی است که اوضاع سیاسی، اقتصادی و امنیتی خارطوم با بی‌ثباتی روبه‌روست و دولت نظامی به رهبری عبدالفتاح برهان هنوز نتوانسته با نیروهای سیاسی به یک توافق بلندمدت برای تشکیل دولت غیرنظامی دست یابد. رقابت‌ها در امتداد خط ساحلی سودان به دلیل موقعیت استرات‍ژیک آن اکنون یک رقابت نظامی و اقتصادی است. مهم‌ترین رقبا در بنادر سودان، آمریکا و روسیه هستند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در سفر اخیر خود به خارطوم کمتر از یک‌ماه پیش، گفته بود که توافق قبلی بین سودان و روسیه برای ایجاد پایگاه دریایی در دریای سرخ ادامه دارد و این توافق تنها منتظر تصویب پارلمان سودان است. یک منبع ارشد اطلاعات نظامی سودان هم گفته است که ژنرال عبدالفتاح برهان به‌عنوان رئیس شورای حاکمیتی سودان و محمد حمدان دقلو معروف به حمیدتی که معاون برهان است، بیشتر به روسیه و چین نزدیک هستند، اما از سوی آمریکا تحت فشار برای لغو توافق با روسیه هستند. این منبع با اشاره به دوره حکومت عمر البشیر طی سال‌های 1989 تا 2019 در سودان گفت: «بشیر در سال 2018 پس از سفر تاریخی خود به مسکو به روس‌ها اجازه ساخت پایگاه نظامی در منطقه دریای سرخ را داده بود و فرماندهان نظامی ارتش پس از البشیر نیز همین مسیر را دنبال کردند، اما فرماندهی آمریکا در آفریقا، دولت انتقالی سودان را تحت‌فشار قرار داده است که توافق را پیش نبرند، هرچند ذهنیت فرماندهان نظامی سودان در انتخاب متحدان بین‌المللی خود نسبت به زمان بشیر تغییر نکرده است.»
امارات نیز از دیگر بازیگرانی است که تلاش دارد تا کنترل بخشی از بنادر سودان را به‌دست آورد. حدود 2‌ماه پیش، سودان و امارات یک توافق اولیه ۶میلیارد دلاری برای توسعه و بهره‌برداری از بندر ابوامامه در دریای سرخ منعقد کردند. این قرارداد شامل ساخت یک فرودگاه، یک طرح بزرگ کشاورزی، و ده‌ها کیلومتر راه‌آهن و جاده برای اتصال رود نیل به دریای سرخ بود و توسط دولت نظامی سودان و یک کنسرسیوم اماراتی امضا شد، اما جوامع محلی در بندر ابوامامه ضمن مخالفت با این قرارداد اعلام کردند که مشخص نیست این توافق جز از دست دادن زمین چه چیزی برای ساکنان محلی به همراه خواهد داشت.
چین نیز درگیر بازی بزرگ در دریای سرخ است. بندر هایدوب در 80کیلومتری جنوب سودان توسط یک شرکت مهندسی چینی در حال ساخت و توسعه است و بخشی از جاده ابریشم دریایی چین به‌شمار می‌رود. از همین‌رو نیز چینی‌ها حساب زیادی روی تکمیل این بندر باز کرده‌اند. محمدالحسن، مدیر این بندر گفته است که بندر با 141میلیون دلار هزینه، در سال2020 شروع به کار کرده و برای صادرات دام-ازجمله شتر- به چین و خلیج‌فارس اختصاص یافته است. این مقام محلی گفته که بندر هایدوب بزرگ‌ترین بندری است که شتر را از آفریقا به چین صادر خواهد کرد. چین همچنین 2بندر دیگر در بوشیر را در اختیار دارد که از آنها برای صادرات نفت از سودان و سودان جنوبی که محصور در خشکی است، استفاده می‌کند. از سوی دیگر نظامیان حاکم در سودان در حال لغو توافقات قبلی دولت البشیر با قطر برای توسعه برخی بنادر هستند. همچنین توافق دیگری در دسامبر2017 بین دولت پیشین عمر البشیر و ترکیه برای بازسازی جزیره تاریخی سواکین در ساحل دریای سرخ برقرار شد که در همان زمان عربستان و مصر را نگران کرد. براساس این توافق بندر سواکین به‌مدت 99سال به ترکیه اجاره داده شده است، اما این توافق توسط دولت جدید سودان لغو شده است.