جنگ تجاری آمریکا با جهان

محمدامین خرمی|خبرنگار:

دونالد ترامپ اندکی پس از فراغت از زورآزمایی با چین، اکنون سراغ دوستان و متحدانش در غرب رفته تا با اعمال تعرفه‌های جدید بر فولاد و آلومینیوم وارداتی از اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک، عملا آمریکا را وارد یک جنگ تجاری با جهان کرده باشد. دولت آمریکا اعلام کرده فولاد و آلومینیوم وارداتی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین کانادا و مکزیک که جزو اصلی‌ترین شرکای تجاری آمریکا به‌شمار می‌روند، بعد از این، شامل تعرفه واردات 25 و 10درصدی خواهد شد. این تصمیم در حالی از سوی دولت دونالد ترامپ اعلام شد که اروپایی‌ها 2‌ماه گذشته و کانادایی‌ها و مکزیکی‌ها 9‌ماه گذشته را مشغول رایزنی با طرف‌های آمریکایی بودند تا شاید بتوانند صنایع خود را از این قانون جدید مستثنی کنند. اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند و آمریکایی‌ها دیروز از طریق رسانه‌ها به دوستان غربی خود اطلاع دادند که پس از این باید برای صادرات فولاد و آلومینیوم خود به خاک آمریکا، نظام تعرفه‌ای جدید این کشور را مدنظر قرار دهند. با اعلام این خبر، فریاد اعتراض‌ دولتمردان از خاک 2همسایه شمالی و جنوبی و همچنین از آن سوی آب‌های اقیانوس اطلس بلند شد، اما دونالد ترامپ همانطور که در طول مبارزات انتخاباتی‌اش وعده داده بود، شعار «اول آمریکا» را سرلوحه سیاست‌هایش قرار داد و طی فرمانی دستورالعمل اجرای تعرفه‌های جدید را ابلاغ کرد.

سایه فرمان ترامپ دیروز بر نشست وزرای مالی کشورهای عضو گروه7 که در کانادا تشکیل شده بود، سنگینی می‌کرد. بحث‌ها در این نشست به جای بررسی زمینه‌های تقویت همکاری‌های 7 اقتصاد بزرگ جهان یعنی آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا، کانادا و ژاپن به تبعات تصمیم جدید دولت آمریکا معطوف شده بود. شاید نگرانی حاکم بر این نشست را به بهترین شکل بتوان در لابه‌لای سخنان بی‌پرده کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول جست‌وجو کرد که گفت: «اینگونه اقدامات اندک اعتماد باقیمانده در میانه تنش‌های تجاری موجود در جهان را هم از بین می‌برد؛ این تصمیم زنجیره تأمین تجاری در جهان را که برای دهه‌ها در جریان بوده، مختل می‌کند.»  کاخ سفید اما در بیانیه‌ای اعلام کرد که تعرفه‌های جدید با هدف حمایت از صنایع داخلی وضع شده و تأثیر مثبتی بر «اشتغال کارگران آمریکایی فعال در صنایع فولاد و آلومینیوم» و همچنین «امنیت ملی آمریکا» داشته است. اشاره به امنیت ملی آمریکا در بیانیه کاخ سفید به این دلیل است که فرمان رئیس‌جمهور این کشور برای افزایش تعرفه‌ها از اساس بر مبنای امنیت ملی صادر شده است.

خودرو هدف بعدی جنگ تجاری

رسانه‌های آلمانی به نقل از مکالمه رد و بدل شده میان ترامپ و مکرون نوشته‌اند، رئیس‌جمهور آمریکا خواستار افزایش تعرفه خودروهای آلمانی است و گفته نمی‌خواهد در خیابان‌های نیویورک این همه مرسدس‌بنز ببیند.

تلافی؛ کلیدواژه دیروز غرب

آمریکا سالانه 29میلیارد دلار فولاد وارد می‌کند که نیمی از آن از اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک وارد می‌شود. واردات سالانه آمریکا در حوزه آلومینیوم هم به حدود 18میلیارد دلار می‌رسد که کانادا به تنهایی 40درصد آن را تأمین می‌کند. کانادایی‌ها نخستین کسانی بودند که به تصمیم ترامپ واکنش نشان دادند. وزیر خارجه این کشور که به تازگی برای چندمین بار دست خالی از واشنگتن به اوتاوا بازگشته، دیروز اعلام کرد کانادا در برابر اعمال تعرفه‌های جدید دست به تلافی می‌زند و بر 12.8میلیارد دلار کالای وارداتی از آمریکا تعرفه سنگین وضع خواهد کرد. اتحادیه اروپا هم اعلام کرد اقدام متحد دیرینه‌اش در آن سوی اقیانوس را تلافی می‌کند. ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا که طی هفته‌های اخیر انتقادهای تند و تیزی را نثار رئیس‌جمهور آمریکا کرده، دیروز گفت که اروپا چاره‌ای ندارد جز اینکه از طریق سازمان تجارت جهانی (WTO)‌ علیه آمریکا اقدام کند. او گفت که اروپایی‌ها در قدم اول بر 3.3میلیارد دلار از کالاهای وارداتی از آمریکا تعرفه می‌بندند تا تصمیم‌های جامع‌تری در این رابطه اتخاذ شود. اتحادیه اروپا طی 2‌ماه گذشته دائما به آمریکا یادآوری می‌کرد که اروپا متحد اصلی آمریکاست و دولت این کشور نباید با کشورهای اروپایی همچون دیگر کشورهای جهان رفتار کند؛ گفته‌ای که آنقدرها در کاخ سفید خریداری نداشت. مکزیک نیز که بخش زیادی از کالاهای مصرفی خود را از آمریکا وارد می‌کند اعلام کرد: اقدام دولت ترامپ را تلافی می‌کند و بر محصولات کشاورزی وارداتی از آمریکا تعرفه وضع خواهد کرد. دولت مکزیک در قدم اول فهرستی از برخی کالاهای آمریکایی را اعلام کرده که حدود 3میلیارد دلار ارزش تجاری آنهاست. مکزیکی‌ها که دل خوشی از 2سال حضور دونالد ترامپ در قدرت ندارند، باید یک‌ ماه دیگر به پای صندوق‌های رأی بروند و احتمالا به احزاب پوپولیست رأی خواهند داد که طی هفته‌های اخیر موضوع سرسختانه‌ای علیه دولت ترامپ اتخاذ کرده‌اند.

خروج از نفتا، قدم بعدی؟

آمریکا، کانادا و مکزیک، 3کشوری که در نیمه شمالی قاره آمریکا با یکدیگر هم‌مرز هستند، 24سال است که در قالب «توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی» یا همان پیمان «نفتا»، تعرفه‌ها را یا لغو کرده یا کاهش داده‌اند. ارزش تجارت در نفتا حدود یک تریلیون و 300میلیارد دلار برآورد شده که بخش اصلی آن میان کانادا و آمریکا و همچنین مکزیک و آمریکاست. دونالد ترامپ اما از همان دوران تبلیغات انتخاباتی‌ و از زمانی که قدم به کاخ سفید گذاشت، نفتا را ناعادلانه و به‌نفع کانادا و مکزیک خواند و گفت که این پیمان باید اصلاح شود. نمایندگان 3کشور در میانه چندمین دوره مذاکرات بودند که خبر اعمال تعرفه‌های 25 و 10درصدی جدید آمریکا بر همسایه‌های شمالی و جنوبی منتشر شد. این تصمیم ضربه بزرگی بر پیکره نفتا به شمار می‌رود و احتمال خروج آمریکا را از این پیمان، آنگونه که دونالد ترامپ وعده‌اش را داده، قوت بخشیده است. دونالد ترامپ البته در خروج از پیمان‌ها و توافقنامه‌های بین‌المللی مهارت زیادی دارد. او در ابتدای ورودش به کاخ سفید، از پیمان ترانس پاسیفیک که توافقی تجاری میان 12 کشور حاشیه اقیانوس آرام بود خارج شد. این کشورها اما اعلام کردند بدون آمریکا این توافق را ادامه می‌دهند. 5‌ماه بعد از پیمان آب‌‌وهوایی پاریس و یک سال بعد از توافق‌ هسته‌ای قدرت‌های بزرگ با ایران خارج شد. کشورهای حاضر در این دو توافقنامه هم اعلام کرده‌اند بدون حضور آمریکا مسیر را ادامه ‌خواهند داد.

تصمیم ترامپ به نفع یا ضرر صنایع آمریکا؟

شعار «اول آمریکا»ی ترامپ و سیاست‌های او در این رابطه در میان بخشی از جامعه این کشور مورد استقبال قرار گرفته اما فعالان اقتصادی آمریکا بارها اعلام کرده‌اند از آن چندان رضایت ندارند. رئیس اتاق بازرگانی آمریکا دیروز طی پیامی پیش‌بینی کرد که تصمیم تعرفه‌ای جدید ترامپ 2میلیون و 600هزار موقعیت شغلی در این کشور را به خطر خواهد انداخت. طبق گزارش سی‌ان‌ان، تام داناهو براساس تحقیقات اتاق بازرگانی آمریکا اعلام کرده که خروج آمریکا از نفتا به‌معنای مرگ یک میلیون و 800هزار شغل در صنایع آمریکایی است. بر این اساس، وضع تعرفه‌ها علیه چین 134هزار شغل، وضع تعرفه‌ها علیه فولاد و آلومینیوم اروپا، کانادا و مکزیک حدود 470هزار شغل و اعمال تعرفه بر خودرو و قطعات خودرویی وارداتی حدود 157هزار شغل دیگر در آمریکا را در معرض نابودی قرار می‌دهد. رئیس اتاق بازرگانی آمریکا اعلام کرده که بخش خصوصی این کشور با تصمیم‌های تعرفه‌ای ترامپ مخالف است. دونالد ترامپ یک هفته‌ دیگر در چارچوب نشست سران گروه7، میز را با سران کشورهایی شریک خواهد شد که دیروز آنها را هدف تعرفه‌های بی‌سابقه قرار داد؛ افرادی که کمتر از 3هفته پیش او را به‌خاطر خروج از توافق هسته‌‌ای با ایران هدف تندترین انتقادها قرار داده بودند. ترامپ این روزها آمریکا را در مسیر تقابل با جهان قرار داده است.

***


جاستین ترودو
نخست‌وزیر کانادا
کانادا اقدام آمریکا را تلافی می‌کند. عقل سلیم در نهایت پیروز می‌شود؛ چیزی که نشانه‌ای از آن در دولت آمریکا نمی‌بینیم.

***


آنگلا مرکل
صدراعظم آلمان
تعرفه‌های جدید غیرقانونی است. توسل به موضوع امنیت ملی برای وضع این تعرفه‌ها کاملا بی‌ربط است. این اقدام در نهایت به ضرر همه است.

***


امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه
دولت آمریکا تصمیمی گرفته که رقت‌آور است و بدون‌شک با اقدامات تلافی‌جویانه ما همراه خواهد شد. هیچ راه دیگری نداریم.