بهبود کیفیت هوا با معاینه فنی به‌موقع

سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی*

کلانشهر تهران همانند سایر شهرهای بزرگ کشور، مملو از وسایل نقلیه اعم از شخصی، وانت‌بار، موتورسیکلت و خودروهای سنگین است و بر اساس سیاهه انتشار این شهر، بخش عمده تولید آلاینده‌های هوا در پایتخت از منابع متحرک در شهر است. وسایل نقلیه هنگام تولید باید از استانداردهای لازم مانند ضوابط محیط زیستی برخوردار باشند، اما قانونگذار برای هر نوع از این وسایل، برای مدتی مشخص انجام معاینات فنی را معاف کرده است. این مدت از یک تا 4 سال متفاوت است. وسایل نقلیه پس از مدتی استفاده دچار استهلاک شده و از کارایی اجزای مختلف‌شان کاسته می‌شود و چه به لحاظ ایمنی و چه از منظر میزان آلایندگی دچار افت عملکرد می‌شوند؛ از این‌رو قانون معاینه فنی برای انواع خودرو‌ها تعریف و الزامی شده است. براساس آخرین سیاهه انتشار شهر تهران، سهم منابع متحرک در انتشار آلاینده‌های هوا حدود 83 درصد معرفی شده است و طبق آمار ستاد معاینه فنی این شهر، از مجموع یک‌میلیون خودروی مراجعه‌کننده به مراکز معاینه فنی طی 10 ماهه ابتدایی امسال، حدود 15درصد از نظر آلایندگی مردود شده و باید برای رفع مشکل خود اقدام کنند.
 این نرخ از میزان مردودی وسایل‌نقلیه به لحاظ موارد آلایندگی و اصلاح آن توسط صاحبان این وسایل، اهمیت الزام و اقدام به معاینه فنی را کاملا مشخص می‌کند؛ البته این تعداد مردودی تنها مربوط به بخشی از خودروهای ترددکننده در شهر است. با توجه به آنکه تعداد بسیار معدودی از موتورسیکلت‌ها که عمدتاً فرسوده و از استانداردهای بسیار قدیمی برخوردار هستند، به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند؛ طبق برآوردها و مدل‌سازی انجام شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوا، در صورت اجرای صحیح و کامل معاینه فنی توسط ناوگان‌های مختلف، کاهش قابل‌توجهی در میزان انتشار آلاینده‏ها در هوا روی می‌دهد؛ برای مثال این کاهش برای سواری‌های شهر تهران و آلاینده‌های منوکسیدکربن، ترکیبات آلی فرار و اکسیدهای نیتروژن به ترتیب برابر
 25، 19 و 8 درصد است و میزان آلایندگی در موتورسیکلت‌‌ها نیز کاهش 34، 28 و 14 درصدی به ترتیب برای آلاینده‌های منوکسیدکربن، ترکیبات آلی فرار و اکسیدهای نیتروژن خواهد داشت. برهمین‌اساس کاهش آلایندگی ناوگان کامیون در نتیجه معاینه فنی نیز برای آلاینده‌های منوکسیدکربن، ترکیبات آلی فرار و اکسیدهای نیتروژن به ترتیب برابر 25، 14 و 14 درصد خواهد بود بنابراین  اعمال مدیریت لازم برای مکلف شدن همه انواع وسایل نقلیه به انجام دوره‌ای و منظم معاینه فنی در جهت بهبود کیفیت هوا اهمیت جدی دارد و لازم است سیاستگذاری مناسب و مؤثرتری در این‌باره اتخاذ شود.