خیانت یا سیاست؟

کتابی نگاشته شده است با عنوان «تمامیت ارضی ایران در دوران پهلوی» که جلد سوم آن به موضوع بحرین پرداخته است. محمدعلی بهمنی قاجاری، نویسنده کتاب در مقدمه چنین نوشته: «تلقی افکار عمومی ایران از ماجرای استقلال بحرین که با تمام مواضع و رویکردهای دولت ایران تا پیش از مصاحبه محمدرضاشاه در دهلی نیز منطبق است، تجزیه جزیره بحرین از ایران است. بر این اساس بحرین جزیره‌ای ایرانی و استان چهاردهم ایران بوده که با دخالت انگلیسی‌ها و همراهی و پذیرش نظام پهلوی از ایران تجزیه شده است. در مقابل این تلقی افکار عمومی، طرفداران نظام پهلوی تلاش می‌کنند تا قرائتی دیگر از ماجرا ارائه دهند.
در این دیدگاه، بحرین، سرزمینی است که حداقل از دوره ناصرالدین‌شاه از ایران جدا شده و ایران ده‌ها سال بود که عملاً حاکمیتی بر آن نداشت و محمدرضاشاه با صرف‌نظر‌کردن از ادعای حاکمیت ایران بر بحرین، در عمل راه را برای آزادسازی جزایر سه‌گانه و اقتدار ایران در خلیج‌فارس فراهم کرد.» انگلیس هم بهای خوش‌خدمتی محمدرضا پهلوی را با تخلیه تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی پرداخت کرد. نیروهای ایرانی هم وارد این جزایر شدند تا مثلاً نشان بدهند چقدر حاکمیت ارضی و ملی برایشان مهم است، درحالی‌که هم بحرین و هم این سه جزیره متعلق به ایران بوده و توسط انگلیسی‌ها اشغال شده بود.
به واقع به‌حساب خودمان، به‌خودمان پاداش دادند تا متوجه درد جدایی نشویم؛ جدایی سرزمین‌هایی که انگلیس به‌واسطه فروپاشی عثمانی، توانسته بود پا به آنها بگذارد و آنها را از ایران جدا کند. خلاصه می‌توان گفت انگلیس و آمریکا جداسازی بحرین را برنامه‌ریزی کردند و محمدرضاشاه مهره اصلی اجرای این طرح شد.

ژستی آزاد‌منشانه
این اندیشه که رها‌کردن بحرین نه‌تنها با منافع ایران در تعارض نیست بلکه واگذار‌کردن سرنوشت مردم بحرین که ریشه‌های فرهنگی و تاریخی با میهن مادری خود دارند به سازمان ملل نشان آزاد‌منشی محمدرضاشاه است. به همین دلیل شاه در ابتدا می‌خواست در ژستی آزادمنشانه تصمیم نهایی را به‌خود مردم بحرین واگذار کند و پیشنهاد اجرای همه‌پرسی توسط سازمان ملل را داد. ولی شیوخ بحرین که از نتیجه همه‌پرسی ترس داشتند مانع شدند. در این مورد آنتونی پارسونز، صاحب‌منصب عالی‌رتبه وزارت خارجه انگلیس که بعد به سمت سفیر انگلیس در ایران انتخاب شد به بحرین رفت و در مذاکره‌ای با شیخ عیسی آل خلیفه به توافق رسید که رفراندومی انجام نشود. به این ترتیب شاه حاکمیت بیش از 2هزار و 500ساله ایران بر بحرین را بی‌هیچ مقاومتی و تنها با یک اشاره انگلیس از بین برد.