فساد خانوادگی

فساد، رشوه‌خواری و رانت‌خواری دربار محمدرضا، به گواه اسناد و مدارک تاریخی، ابعاد وحشتناکی داشته است. جدای از خواهران، همسران و سایر افراد خانواده‌ شاه و نیز جمع کثیری از نزدیکان و درباریان، برادران شاه مخلوع نیز واسطه‌ عقد قراردادهای کلان شرکت‌های خارجی با دولت بودند و علاوه بر دریافت سهام این شرکت‌ها، رشوه‌های فراوانی نیز به‌عنوان حق‌العمل دریافت می‌کردند. با گسترش رویه‌ رشوه‌خواری و دریافت کمیسیون در این حلقه سلطنتی، درباریان و سایر نزدیکان پهلوی نیز به این شیوه متمایل شدند و طولی نکشید که هر یک از افرادی که ارتباطاتی با دربار داشتند، از این راه ثروت‌های هنگفتی به چنگ آوردند. به‌عنوان نمونه، یکی از برادران شاه، غلامرضا، به همراه خانواده‌اش سهامدار بسیاری از شرکت‌های اقتصادی کشور بود. عبدالرضا پهلوی، برادر دیگر محمدرضا، مالک زمین‌های وسیعی در مازندران، به‌خصوص ساری بود. او در این اراضی، گندم بذری می‌کاشت و به وزارت کشاورزی می‌فروخت و سود سرشاری عایدش می‌شد. برادر دیگر شاه، محمودرضا بود که عمده زدوبندهایش در حوزه سرمایه‌گذاری و کسب سهام شرکت‌های مختلف، متمرکز بود. احمدرضا پهلوی نیز به واسطه‌ استفاده از موقعیت خاندان خود صاحب یا سهامدار مؤسسات اقتصادی متعدد بود. خوشگذرانی‌ها و عیش‌و‌نوش‌های مداوم و شبانه‌روزی در کنار اعتیاد و رفتار نامتعارف حمیدرضا، دیگر برادر شاه هم باعث شده بود که او از طرف خاندان سلطنت و دربار رانده شود؛ هرچند که او نیز به نوبه‌خود سر این سفره زیسته بود. در ادامه، اسناد و مدارک و نقل‌قول‌هایی برگرفته از نزدیکان حلقه برادران آخرین‌شاه ایران آمده که مشتی است نمونه خروار‌خروار فسادهای رنگ‌به‌رنگ نزدیک‌ترین اشخاص به هسته اصلی قدرت خودکامه سلطنتی.

زدوبند 12میلیون‌دلاری

عبدالرضا مانند سایر افراد خاندان پهلوی برای افزایش درآمدهای خود از انجام معاملات غیرقانونی و نیز دریافت رشوه از شرکت‌های اقتصادی برای عقد قراردادهای خلاف مقررات، رویگردان نبود. ازجمله موارد رشوه‌خواری عبدالرضا می‌توان به قرارداد احداث کارخانه کاغذسازی در شمال ایران توسط یک شرکت کانادایی اشاره کرد. در این معامله، عبدالرضا با استفاده از نفوذ خود از وزیر دارایی می‌خواهد که مبلغ قرارداد ساخت کارخانه از 80میلیون دلار به 100میلیون دلار افزایش پیدا کند. در مقابل شرکت کانادایی علاوه بر مشارکت وی در معامله، مبلغ 12میلیون دلار به‌حساب او واریز می‌کند.
پهلوی‌ها (خاندان پهلوی به روایت اسناد)/ جلال و مختار حیدری/ جلد دوم/ مؤسسه‌ مطالعات تاریخ معاصر ایران/صص 488- 487

2هزار دلار پول توجیبی

احمدعلی مسعود انصاری، پسر دخترخاله فرح در خاطراتش می‌نویسد: احمدرضا، برادر شاه، از نداری شکایت می‌کرد و راست هم می‌گفت! تمام درخواستش این بود که برای گذران زندگی‌اش ماهی 2هزار دلار به او کمک شود و کسی حاضر نشد این مبلغ را به او بدهد و آخر کار فرح قبول کرد که این مبلغ را در اختیار او بگذارد.
پس ازسقوط/احمدعلی مسعود انصاری/صص۱۷9- ۱۷8

بالا کشیدن زمین‌های دولتی

والاحضرت شاهپور غلامرضا پهلوی، پس از خریداری کارخانه بافندگی داماد، واقع در کرج (جاده قزوین)، چندصد هزار متر زمین‌های اطراف کارخانه را تصرف کرد. زمین‌ها که جزو خالصه و متعلق به دولت بوده و حتی قسمتی از اراضی اطراف کارخانه مزبور که خالصه بود - ادارات دولتی کرج درنظر داشته‌اند برای ساختمان مسکونی به کارمندان حوزه کرج واگذار کنند و پرسشنامه‌های مربوطه نیز توسط کارمندان تنظیم گردیده- بالاجبار در تصرف والاحضرت قرار گرفته است.
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی/سند شماره 93

کارخانه انحصاری

غلامرضا پهلوی کارخانه سیمان داشت و نمی‌گذاشت کس دیگری اجازه تاسیس کارخانه سیمان بگیرد و در نتیجه مملکت دچار کمبود سیمان شد.
پس ازسقوط/احمدعلی مسعود انصاری/ ص۱۲۶

تصرف اراضی ساحلی

در سندی دیگر ساواک گزارش می‌دهد: خبر واصله از ساواک استان گیلان حاکی بوده که ساعت 4روز جمعه 21تیرماه جاری (1353شمسی) سروان یاری - فرمانده گردان ژاندارمری رشت - با چند کامیون سرباز و ژاندارم مسلح به قریه لشت نشاء هجوم برده و با نصب پایه‌های بتونی و سیم‌خاردار، مقداری از اراضی ساحلی قریه امین‌آباد را تصرف کرده و تعدادی از کشاورزان را که در برابر وی مقاومت نموده بودند به‌شدت مصدوم کرده و اعلام داشته‌اند که این کار بنا به امر والاحضرت شاهپور غلامرضا پهلوی صورت گرفته است. ضمنا مأموران ژاندارمری به عسگری نام - فردی از اهالی تابش‌محله لشت‌نشاء که حدود 20هکتار از زمین‌های ساحلی را دارد - و همچنین به شخص دیگری که او نیز دارای 18هکتار زمین است، فشار آورده‌اند که به نماینده والاحضرت واگذار نمایند.
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ اسناد شماره 203و 204
 
فرار به آمریکا

 عبدالرضا که به قول معروف روشنفکر خانواده پهلوی به‌حساب می‌آمد از همان زمانی که ایران را ترک گفت، گم‌وگور و ناپدید شد. برادر دیگرشان محمودرضا نیز که اهل تریاک بود و به قول شاهزاده رضا پهلوی در تجارت آن هم دست داشت در کالیفرنیاست و وضع او هم بد نیست. احمدرضا نیز به آمریکا آمده بود، غلامرضا هم فراماسون هست و خست زیادی دارد.
پس ازسقوط/احمدعلی مسعود انصاری/صص۱۷۷-۱۷۹

پیغام از لندن

چند روز بعد از مراسم شب سال شاه بود. اعضای خانواده و دوستان یکایک از نقاط مختلف جهان به قاهره می‌آمدند. جالب اینکه همان زمان غلامرضا پهلوی، برادر شاه از لندن پیغام داد که چون پول تهیه بلیت و مخارج سفر را ندارد نمی‌تواند در شب سالمرگ برادرش شرکت کند که البته همه می‌دانستند این یک بهانه بود و نشان دیگری از خست او بود که مشهور خاص و عام بود.
پس از سقوط/احمدعلی مسعودانصاری/ص۲۰۹

عیاش مطرود

حمیدرضا، برادر شاه از سال‌ها پیش به‌دلیل شب‌زنده‌داری‌ها و شایعه اعتیاد و رفتاری که ظاهرا خلاف شئونات خاندان سلطنت تلقی می‌شد از دربار طرد و مغضوب شده بود و از مال و منال دنیا هم چیز قابل‌توجهی نداشت.
پس ازسقوط/احمدعلی مسعود انصاری/ص۱۶۳

مکث
غلامرضا پهلوی غول رانت خواری
پنجمین فرزند رضاشاه از توران امیرسلیمانی در اردیبهشت 1302در تهران متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی را در تهران گذراند و در سال 1313برای ادامه تحصیل عازم سوئیس شد. در سال 1320به همراه رضاشاه به تبعید آفریقای جنوبی رفت و پس از مرگ پدر عازم آمریکا شد. وی پس از اقامت یکساله در آمریکا به ایران بازگشت و وارد دانشکده‌ افسری شد. غلامرضا در مهر 1327دانشکده نظام را به پایان برد. اهم مشاغل وی عبارت بود از: ریاست کمیته‌ المپیک، ریاست باشگاه سوارکاران، آجودان ویژه‌ شاه، ریاست عالی بازرسی ویژه‌ ستاد فرماندهی عالی و عضو شورای نیابت سلطنت.
فعالیت اقتصادی خاندان پهلوی حد و مرز نمی‌شناخت. آنان در هر عرصه‌ای که اراده می‌کردند با استفاده از رانت خانوادگی حاضر بودند و در هر فعالیت اقتصادی سهمی بی‌چون و چرا برای خود قائل بودند. برای نمونه، غلامرضاپهلوی به همراه خانواده‌اش، سهامدار بسیاری از شرکت‌های اقتصادی کشور بود. اسامی شرکت‌ها و میزان سهام غلامرضا و خانواده‌اش عبارت بودند از: کارخانه‌های آزمایش، 50درصد سهام؛ شرکت ریسندگی و بافندگی کرج، اکثر سهام؛ شرکت کارخانجات نورد و پروفیل ساوه، منیژه پهلوی (همسر غلامرضا)، سهامدار عمده؛ شرکت تمیشان، غلامرضا، جزو سهامداران؛ شرکت اینداستریال هومز اینترنشنال، غلامرضا و منیژه، کلیه‌ سهام؛ کشت و صنعت تمیشان، غلامرضا، 40درصد سهام؛ شرکت کشاورزی پارسی شهر، غلامرضا، کلیه‌ سهام؛ کشت و صنعت آبی، غلامرضا سهامدار عمده؛ شرکت کشاورزی و عمرانی سبزدشت، غلامرضا سهامدار عمده؛ شرکت تولیدی سیاک، غلامرضا، سهامدار عمده؛ کلوپ ورزشی دریاکنار، غلامرضا و بنیاد پهلوی کلیه‌ سهام؛ سهامدار شرکت خدمات سرمایه‌گذاران ماوراءبحار؛ سرمایه‌گذاری در بانک چیس منهتن بالغ بر 500هزار دلار؛ شرکت سهامی خاص کالای الکتریک، غلامرضا پهلوی 5/12درصد سهام. (منبع: خاندان پهلوی به روایت اسناد، جلد دوم، مؤسسه‌ مطالعات تاریخ معاصر ایران، صص 20- 19). موارد فوق بخشی از ثروت و دارایی غلامرضا و خانواده‌اش بود که از طریق رانت خانوادگی به‌عنوان برادر پادشاه، کسب کرده بود.