جای خالی مجلس در یک جدال

تنش بین ساترا و فیلیمو به دلیل پخش بیرون از جریان سریال سقوط، بار دیگر خلأهای قانونی در پخش محتوای نمایشی در فضای مجازی را گوشزد کرد. شورا‌های تصمیم‌گیر و مراجع قانون‌گذار باید این اتفاق را به نشانه یک هشدار جدی تلقی کنند. مراکزی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی با توجه به شرایط دیجیتالی شده مصرف فرهنگی در کشور که به سرعت در حال گسترش است، باید هر چه زودتر دست به کار شوند. بدون شک مصرف کنندگان محتوای برخط به زبان فارسی با رغبت و اعتماد کامل به تولیدات داخلی‌سراغ محصولات فرهنگی ایرانی می‌روند. اگر تنش‌هایی همچون اتفاقات اخیر و در پی آْن تقاضای فیلتر شدن یک سکوی نمایش از مقامات بالا دستی، بار دیگر تکرار شود وقوانین شفاف زمینه فعالیت را آسان و همه گیر نکند، اعتماد و اقبال عمومی از مجموعه تولیدات ایرانی هم کاسته خواهد شد. روی گردانی مصرف کنند‌گان و ریزش مخاطبان کمترین ره آورد بی توجهی به خلأهای قانونی است.‌

تنش میان ساترا و فیلیمو  به نفع جامعه نیست

موضوع اختلاف پلتفرم‌های پخش آنلاین به‌ویژه «فیلیمو» با ساترا و به‌تبع آن با صداوسیما امر تازه‌ای نیست، اما در روزهای اخیر و درپی نامه پیمان جبلی رئیس صداوسیما به سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور دوباره این اختلاف جدی شده است. بحث اما اینجاست که آیا این درخواست بیانگر وجود خلأ قانونی در این زمینه است و قوانین و نهادهای فعلی مانند شورای‌عالی فضای مجازی در این زمینه پاسخگو نیستند؟
غلامرضا منتظری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هنوز موضوع اختلاف اخیر ساترا و فیلیمو در کمیسیون فرهنگی مجلس مطرح نشده است و از جزئیات آن اطلاع ندارد، تأکید کرد: به‌هرحال هر پلتفرم یا نهاد فرهنگی باید طبق چارچوب‌های استانداری فعالیت کند و براساس چارچوب‌های تعریف‌شده پیش بروند بهتر است. وی با بیان اینکه کمیسیون فرهنگی مجلس درباره این چارچوب‌ها بحث‌هایی داشته، اما ادامه پیدا نکرده است، تأکید کرد: باید دوباره جلساتی در این زمینه برگزار شود. این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در ادامه با تأکید بر اینکه یک نیاز و ضرورت است که هر نوع فعالیتی شفاف‌سازی‌ و چارچوب‌های مشخصی برای آن تعریف شود، اظهار کرد: باید هرگونه فعالیتی در کشور براساس یک پیش‌بینی‌پذیری و آینده‌نگری صورت گیرد و این امر قطعا به نفع کشور خواهد بود و از اختلاف نظر‌های اینگونه جلوگیری خواهد کرد.
این نماینده مجلس ادامه داد: مجلس و به‌ویژه کمیسیون فرهنگی این آمادگی را دارد که اگر سازمان‌هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا صداوسیما نیاز احساس کنند بیایند و دغدغه‌های خود را مطرح کنند تا به آنها پاسخ اقناعی داده شود.
منتظری در پایان گفت: آنچه هست هر فعالیتی در کشور چه فرهنگی، چه رسانه‌ای و چه سینمایی و.. باید چارچوب داشته باشند و نظر شخصی بنده این است که هر فعالیتی باید براساس ضوابط و چارچوب‌هایی شکل بگیرد که اسباب تنش اجتماعی و برداشت‌های ناروا نشود و همه بتوانند شفاف و روشن طبق قانون فعالیت کنند چرا که چنین تنش‌هایی برای جامعه آسیب‌زا هستند و باید دغدغه‌های اینچنینی را با تعامل و در چارچوب قانون حل کرد.

نبود قوانین شفاف و چالش بین ساترا و  پلتفرم‌ها

تابستان امسال بود که نقد‌های نسبتا معمولی بین ساترا و پلتفرم‌ها یکباره شکل اختلاف و تنش به‌خود گرفت و رسانه‌ای شد؛ اختلافاتی که اکنون در اوج خود قرار دارد و دامنه‌ آنها را می‌توان به‌صورت دائمی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مشاهده کرد. به گزارش گروه فرهنگی همشهری آنلاین،این اختلافات زمانی شروع شد و اوج گرفت که سریال‌های تولیدشده مهمونی، جادوگر، نوبت لیلی در نماوا، جادوگر، یاغی و جیران در فیلیمو و کلیله‌ودمنه در فیلم‌نت بدون‌دریافت مجوز انتشار از سوی ساترا در شبکه‌های آنلاین منتشر شدند. اخیر پخش سریال سقوط در فیلیمو بار دیگر این تنش‌ها را افزایش داده و اظهارنظرها و جبهه‌گیری مدیران ذیربط ساترا و پلتفرم‌ها بر دامنه آن افزوده است.  تصمیم‌گیران ساترا از یک‌سو و مدیران پلتفرم‌ها از سوی دیگر، خود را نسبت به پخش یا عدم‌پخش آثار در پلتفرم‌ها محق می‌دانند و به خواسته‌های یکدیگر تن نمی‌دهند. همین مسئله هم باعث شده که هر روز بر پیچیدگی ماجرا افزوده و گره‌های موجود کورتر شود.

قوانین شفاف نیست
یک کارشناس سواد رسانه در گفت‌وگو با همشهری آنلاین درباره چالش پیش‌آمده بین ساترا و پلتفرم‌ها نبود قانون شفاف و مشخص را مهم‌ترین عامل ایجاد چالش بین ساترا و پلتفرم‌ها دانست و گفت: اگر در این مورد قوانین و مقررات مشخصی داشته باشیم بی‌شک شاهد این دست جدل‌ها نخواهیم بود. به‌نظر من قوانین در این زمینه شفاف نیست، اگر بود هر دو سوی ماجرا خود را ملزم به اجرای آن می‌دانستند. ‌ لیلا وصالی گفت: عدم‌شفافیت باعث می‌شود قوانین ضمانت اجرایی پیدا نکنند. به هر حال افراد وقتی با قوانین مشخص و الزام‌آور و غیرقابل تخطی و به تعبیری قابل دور زدن روبه‌رو شوند چاره‌ای جز رعایت آن ندارند. این کارشناس سواد رسانه ادامه داد: در تمام دنیا در این رابطه ضوابطی وجود دارد و ذی‌نفعان ملزم به رعایت آن و همه قوانین جاری در آن رابطه هستند. این امر در ایران هم به همین روال باید انجام شود و افراد باید به قوانین تمکین کنند.‌

شورای عالی فضای مجازی پاسخگو نیست  

چندی است اختلاف پلتفرم‌های پخش آنلاین به‌ویژه «فیلیمو» با ساترا و به‌تبع آن با صداوسیما بالا گرفته است؛ چنان‌که پیمان جبلی، رئیس صداوسیما در نامه‌ای به سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور خواستار برخورد با این پلتفرم شده است. حال بحث این است که آیا این درخواست بیانگر وجود خلأ قانونی در این زمینه است و قوانین و نهادهای فعلی مانند شورای‌عالی فضای مجازی در این زمینه پاسخگو نیستند؟
محمدحسن آصفری، نماینده مجلس در این‌باره می‌گوید: اینکه صداوسیما «فیلیمو» را رقیب خود می‌داند و به‌دنبال برخورد با آن باشد قانونی نیست و فیلیمو و دیگر پلتفرم‌های مجوز‌دار داخلی تا زمانی که در چارچوب ضوابط و قانون جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند، قانونی هستند و با فیلتر کردن آنها کار پیش نمی‌رود. من معتقدم که به جای فیلتر یا برخورد سخت با این نوع اختلاف‌ها باید نشست و مسائل را با گفت‌وگو و تعامل حل کرد. آصفری تأکید کرد: اگر صداوسیما از شبکه‌ها و کانال‌هایی که دارد بهره‌ گیرد و بنابر ذائقه مردم برنامه بسازد، می‌تواند باعث شود به‌جای فیلیمو مردم جذب رسانه ملی شوند. این نماینده مجلس اضافه کرد: به جهت اینکه صداوسیما نتوانسته مخاطب لازم خود را جذب کند، نمی‌تواند صورت‌مسئله را پاک کند، این قابل‌قبول نیست و امیدواریم صداوسیما بیشتر تولید محتوا و برنامه داشته باشد و سریال‌ها و فیلم‌های جذابی تهیه کند تا مردم بیشتر از صداوسیما بهره بگیرند.
نایب‌رئیس دوم کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در ادامه ضمن رد خلأ قانونی در این زمینه گفت: مانع قانونی در این زمینه وجود ندارد که بخواهیم قانونی جدید برای این قضیه ایجاد شود. اگر قرار باشد برای هر قضیه و اختلاف بین مجموعه‌ها قانونی تصویب شود که نمی‌شود! صداوسیما می‌تواند از ابزارهای خود استفاده کند و مثلا امکان پخش فیلم‌هایی که مردم با پول از دیگر پلتفرم‌ها تهیه می‌کنند را ایجاد کند. این نماینده مجلس درباره ورود مجلس به این موضوع گفت: به‌نظر من لزومی ندارد که مجلس به این دعوا ورود کند و اگر اقدامی در این قضیه بخواهد صورت بگیرد...