جهش دانش‌بنیان در سلامت دیجیتال

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

پنجمین همایش بین‌المللی سلامت همراه در شیراز با معرفی محصولات دانش‌بنیانی که در حوزه سلامت الکترونیک توسط تولیدکنندگان ایرانی توسعه یافته است، برگزار شد. مهم‌ترین هدف سلامت الکترونیک کاهش مراجعه بیماران به پزشک و هزینه‌های درمان است. توسعه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی که همپا با دانش دنیا، با توانمندی دانشمندان حوزه سلامت و پزشکی در ایران تولید می‌شود، نوید آینده‌ای امید بخش را می‌دهد. دکتر یونس پناهی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در گفت‌و‌گو با همشهری، به دنبال رونمایی از محصولات دانش‌بنیان شامل شبیه‌ساز آموزش پزشکی، چاپگر دستی سلول و پلتفرم هوش مصنوعی برای پایش بیماران دیابتی، این ابزارها را لازمه ارتقای سلامت در حوزه پیشگیری و درمان دانست.


 ابزارهای سلامت الکترونیک تا چه اندازه در دنیای پزشکی امروز شناخته شده هستند؟
یکی از ابزارهای لازم در دنیا استفاده از دیجیتال هلث یا همان سلامت الکترونیک و موبایل هلث است. کشورهای مختلف دنیا در حال پیگیری و استفاده از این ابزارهای کاربردی هستند.
مهم‌ترین تأثیر این ابزارها را چه می‌دانید؟
 با استفاده از این ابزارها که دانشمندان ایرانی شرکت‌های دانش بنیان آنها را ساخته‌اند، در آینده هزینه‌های درمان و مراجعه به مراکز درمانی و پزشکی نیز کمتر می‌شود. همچنین کنترل بیماری‌های مزمن با استفاده از این ابزار آسان‌تر است.
توضیح بیشتری درباره این ابزار می‌دهید؟
بیماری‌های مزمنی مانند دیابت که نیاز به نظارت مداوم دارند، با استفاده از این ابزارها مفیدتر پایش می‌شوند. مثلا در این همایش از یک پلتفرم هوش مصنوعی برای پایش بیماران دیابتی که روی سبک زندگی بیمار تأثیر می‌گذارد رونمایی شد. براساس آن قند 3‌ماه گذشته افراد دیابتی را در طول 6‌ماه با افراد عادی برابر می‌کند. در حقیقت با پایش روند رعایت رژیم مخصوص بیمار، نسبت به بالارفتن قند و فشار خون به او هشدار می‌دهد. این نرم‌افزار با ارزش در دنیا نیز استفاده می‌شود. همچنین یک‌سری نرم‌افزارها در حوزه آموزش نیز ارائه شد که به‌صورت نرم‌افزارهای شبیه‌سازی‌ بودند که اینها نیز از ارزش بالایی برخوردار هستند. مانند نرم افزار شبیه‌ساز کلنوسکوپی که مهارت‌های فردی دانشجویان را افزایش می‌دهد و مثل استاد عمل می‌کند.
بنابراین می‌توان گفت، این ابزارها بسیار کاربردی هستند؟
بله، رشته‌های مختلف پزشکی می‌توانند از این نرم افزارها برای تحقیقات نیز استفاده کنند. به نرم‌افزارها ویزیت دیجیتال هم باید اشاره کنم که با استفاده از آن فرد می‌تواند از منزل از طریق سامانه شرح حال خود را با پزشک در میان بگذارد و نسخه بگیرد. نرم‌افزارهای دانش بنیان پایش بیماری‌ها به‌ویژه در مشکلات روانی مثل اضطراب که یکی از بیماری‌های شایع است بسیار کمک‌کننده است چرا که باید و نبایدهایی که به بهبود شرایط فرد کمک می‌کند را ارائه داده و باعث ارتقای کیفیت زندگی می‌شود.
وضعیت ارائه این ابزارها به بازار اقتصادی چگونه است؟
این ابزارها بازار اقتصادی بالایی دارند و میانگین سرعت علم در آن بالاست. ما نیز در وزارت بهداشت با تشکیل دانشگاه هوشمند و کمیته هوش مصنوعی و سلامت الکترونیک به بهبود روند توسعه و تولید این ابزارهای سلامت دانش بنیان کمک می‌کنیم.
پس نظر وزارت بهداشت حمایت از اینگونه تولیدات است؟
بله، دانشگاه هوشمند و کمیته هوش مصنوعی و سلامت الکترونیک مؤسسه حمایت تحقیقات توسعه علوم پزشکی که ریاست آن را خودم بر عهده دارم، بر پایه حمایت از دانش بنیان‌های این حوزه بنا شده است. مانند آنچه محققان شیرازی انجام دادند. بنابراین سیاست وزارت بهداشت حمایت از آنهاست تا در آینده این نوع امکانات ارتقا پیدا کند و در کنار کاهش هزینه‌های درمان، اطلاعات بیماران نیز ارتقا پیدا کند.
مهم‌ترین تأثیر توسعه ابزارهای سلامت الکترونیک بر حوزه درمان چیست؟
مبنای این نرم‌افزارها بر پایه پیشگیری است تا درمان. چون استفاده از آنها اجازه می‌دهد امر پیشگیری دقیق‌تر و درست پیش برود و بیماری پیشرفت نکند. اگر یک فرد دیابتی، از این نرم‌افزار برای پایش وضعیت خود استفاه کند، شاید نیازش به داروهای دیابتی و عوارض ناشی از آن کم شود.
نمونه‌های ایرانی محصولات دانش‌بنیان این حوزه با نمونه‌های خارجی قابل رقابت است؟
این نوع از علم سلامت الکترونیک در دنیا به‌شدت در حال رقابت است و بازار بزرگی نیز دارد. ما نیز از سال گذشته این حوزه را بسیار جدی گرفتیم و شرکت‌های دانش بنیان را هم تشویق کردیم. در این زمینه، کمیته هوش مصنوعی و سلامت الکترونیک از افراد توانمند دعوت کرده است و بودجه خوبی هم در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. چون درصورت بومی شدن این محصولات ما هم از ابتلا پیشگیری می‌کنیم و هم نیاز بیماران به مراجعه به پزشک کاهش می‌یابد.