مخاطب غیرقابل پیش‌بینی هنوز همراه است
علی غفاری «بچه‌مهندس» را برای ماه رمضان نساخته بود اما در آخرین تغییرات برنامه‌ها، فصل اول سریالش در کنداکتور پخش رمضان قرار گرفت. او می‌گوید که این سریال 3فصل دارد و تصمیم گرفته شده که فصل اولش را در رمضان و 2فصل دیگر را پاییز پخش کنند. غفاری با این وقفه میان سریال مشکلی ندارد و می‌گوید: «3فصل داستان در عین ارتباط، مستقل دیده می‌شوند؛ پس تهدیدی برایمان محسوب نمی‌شود». حالا از قضا فصل اول به ماه رمضان رسیده؛ ماه پرمخاطب تلویزیون. غفاری می‌گوید: «اگر مخاطب این ماه درگیر سریال ما شود، در ادامه، راهمان ساده‌تر است». یک هفته پیش از آغاز ماه رمضان به غفاری اعلام شد که سریالش در کنداکتور پخش ماه رمضان قرار گرفته است و این یعنی کار بیشتر گروه؛ پس حین فیلمبرداری، صداگذاری، تدوین و رسیدن به شبکه هم باید انجام شود. وسط شلوغی‌های آماده‌کردن هر قسمت و خستگی‌ای که از این فشار کاری، زیادتر شده بود، درخصوص پخش سریال در ماه رمضان و مخاطب صحبت کردیم.
پخش در ماه رمضان شانس است؟
مسلما ماه رمضان فرصت خوبی برای سریال‌دیدن است. بعد از افطار که مردم از کار فارغ می‌شوند، به تماشای تلویزیون می‌نشینند و به همین خاطر است که پخش سریال در این زمان بسیار تأثیرگذار و مهم است. حتی مخاطب این ماه از سایر مناسبت‌های سال بیشتر است؛ البته ساعت پخش، مرتبط به مدیران سیماست که زمانبندی را مشخص کنند و همین زمانبندی، یعنی چند ساعت اختلاف پخش، باز هم در فرصت مخاطب برای تماشای تلویزیون متفاوت است.
مهم‌ترین فاکتوری که سریال‌سازی برای مخاطب امروزی باید داشته باشد تا او را دوباره جذب کند، چیست؟
پاسخ به این سؤال مفصل است اما حتما بخش مهمی از آن سلیقه‌ای‌است؛ به‌طور معمول در طول این سال‌ها چند سریال برای پخش در این ایام در نظر گرفته می‌شود. با توجه به اینکه برخی از مخاطبان فضای ملودرام را دوست دارند و برخی فضای کمدی و شاد را می‌پسندند، از هر دو نمونه‌ای در این مجموعه هست. درواقع سیما به‌دنبال مجموعه متنوعی‌است که بتوانند در کنار هم مخاطب را جذب کنند.
فاکتورهای شخصی شما برای سریال‌سازی در چنین شرایطی چیست؟
هرکسی با این تصور که کارش المان‌هایی برای جذب مخاطب دارد وارد تولید می‌شود. البته نظر سفارش‌دهنده و نگاه فیلمساز در ابتدا تعیین می‌کند که چه نوع فیلمی در زمان مشخص ساخته شود. حالا گاهی نتیجه، مورد اقبال قرار می‌گیرد و گاهی هم نه؛ البته همین استقبال باز هم منوط به سلیقه مخاطب و زمانی که برای پخش آن در نظر گرفته می‌شود متغیر است. نمی‌توان گفت که نظر یک فیلمساز به طور قطعی می‌تواند درست باشد؛ یعنی اگر خودش از کاری راضی بود با استقبال روبه‌رو شود و اگر خودش تصور می‌کرد که کار بسیار خوبی شده، مخاطب به آن توجه کند. تماشاگران ما به طور کلی چه در تلویزیون و چه در سینما قابل پیش‌بینی نیستند و به همین خاطر است که اکثر فیلمسازان ما خیال می‌کنند که فیلم پرفروشی ساخته‌اند اما وقتی به نتیجه آمار فروش سینماها نگاه می‌کنیم، در پایان سال تنها 10فیلم، پرفروش بوده‌اند و به سرمایه اصلی برگشته‌اند و بقیه شکست خورده‌اند. برای ما هم دقیقا همین اتفاق می‌افتد؛ چراکه خارج از قاعده مخاطب نیستیم. البته امید داریم با آن درصد شناختی که نسبت به مخاطب داریم و سعی‌ای که می‌کنیم تا از المان‌هایی در کار استفاده کنیم که مورد توجه قرار گیرد، به نتیجه برسیم.
بخشی از مشکل صداوسیما در ریزش مخاطب، از مشکلات اقتصادی ناشی می‌شود که باعث شده برنامه‌سازان به همکاری ادامه ندهند یا کیفیت آثار کاهش یابد. شما چطور در چنین شرایطی هنوز با تلویزیون همکاری می‌کنید؟
به هر حال هنوز برنامه‌های تلویزیون درصد زیادی از مخاطبان را به خودش اختصاص می‌دهد. وقتی پخش تیزر چندثانیه‌ای یک فیلم سینمایی در تلویزیون روی فروش آن فیلم اثر می‌گذارد مشخص می‌شود که هنوز مردم تلویزیون می‌بینند. ممکن است گاهی اوقات، این مخاطب، کمتر و گاهی اوقات، بیشتر باشد اما مردم هنوز پای تلویزیون می‌نشینند. به عقیده من هنوز پرقدرت‌ترین رسانه، تلویزیون است و قطعا مخاطبان خودش را دارد و تأثیر خودش را می‌گذارد. کاهش یا افزایش مقطعی مخاطب هم بخشی از واقعیت رسانه است که به برنامه‌هایی که ساخته می‌شوند (به لحاظ موضوعی و کیفی) هم بستگی دارد.
سریال شما با ساختار سه‌فصلی برای ماه رمضان تولید نشده و تهیه‌کننده هم به این نوع پخش، اعتراض می‌کند؛ حالا که بخش اول در این ماه روی آنتن رفته، به کلیت سریال و جذب و نگه‌داشتن مخاطب لطمه‌ای وارد نمی‌شود؟
مقصود سعید سعدی گلایه به پخش در ماه رمضان نبود؛ او به زمان کمی که در اختیار داریم اشاره کرد؛ شرایطی که باعث می‌شود حین تولید، یعنی همزمان با فیلمبرداری، کارهای مربوط به صداگذاری و موسیقی و... را هم انجام دهیم تا به پخش برسیم و فشار مضاعفی را به گروه وارد می‌کند؛ در حالی که اگر فرصت بیشتری داشتیم با فراغ بال می‌توانستیم کارها را انجام دهیم.
سریال شما چندقسمتی است؟
چیزی بین 60تا 70 قسمت است اما چون 3مقطع زمانی کودکی، نوجوانی و بزرگسالی یک کاراکتر را به تصویر می‌کشد، این بخش‌ها از هم جدا و به صورت 3فاز مختلف تولید می‌شوند. فاز اول همین کودکی‌است که در ماه رمضان روی آنتن رفت و 2بخش دیگر به احتمال زیاد در پاییز روی آنتن خواهد رفت.
همین دوپاره‌شدن زمان پخش برای یک سریال، مشکل‌ساز نیست؟ مقصودم همراه‌ماندن مخاطب در بخش‌های دوم و سوم است؟
اگر مخاطبی را الان با خودمان همراه کنیم، او را برای فصل بعدی باز هم خواهیم داشت؛ اتفاقی که در سریال‌سازی دنیا هم مرسوم است. از آنجا که روایت داستان ما پیوسته نیست و مقطع زمانی دیگری از داستان در فصل دوم روایت می‌شود به نظر من لطمه جدی یا مهمی با این فاصله برایمان ایجاد نمی‌شود؛ به تناسب شکلی که فیلمنامه نوشته شده آنچه در فصل اول می‌بینید می‌تواند کاملا مستقل از فصل دوم دیده شود.
