آرامش مضاعف در پناه نواها و آواها

میراث بشری در ساحت فرهنگ، جنبه‌های گوناگونی دارد که بخشی از آن را آواها و نواها تشکیل می‌دهد که زبان مشترک انسان‌ها در کره خاکی هم محسوب می‌شود. انسان‌ها، فارغ از هر نژاد، ملیت، فرهنگ و جغرافیایی، عواطف و احساسات خود را از طریق انواع آواها و نواها بروز می‌دهند تا همنوعان خود را در غم یا شادی که خودشان دارند سهیم کنند و به نوعی احساسات درونی خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
به بیان دیگر، آواها و نواها ازجمله اصالت‌های فرهنگی است که بازخورد نحوه زندگی مردمان در ادوار مختلف تاریخ بشریت را نشان می‌دهد که هر نسل شادی‌ها و غم‌های خود را برای نسل بعدی در قالب آواها و نواها به یادگار گذاشته است. پیشینه این موضوع در سرزمین کهن و تاریخی ایران به‌قدری طولانی و بلند است که ساکنان این بخش از کره خاکی را در ردیف نخستین مردمان آشنا با اثرات جادویی آواها و نواها قرار می‌دهد.
در آثار به‌جا مانده از سرگذشت چهره‌های فعال عرصه آواها و نواها، فعالان این عرصه را بیشتر به‌عنوان خنیاگرانی معرفی کرده‌اند که با هنر و استعداد ذاتی خود، بخشی از گنجینه فرهنگ موسیقایی ملی را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده‌اند. البته در تعریف مفهوم «خنیاگر»، به مجموع فعالانی در این عرصه اشاره می‌شود که در نهایت، فرهنگ موسیقایی یک ملت را تشکیل می‌دهند؛ تعاریفی مانند سرودگوی، سازنده، نوازنده، مغنی، آوازه‌خوان، مطرب، قوال، نوازنده، خواننده و نوایی که همگی در مجموع، جمعیت خنیاگران را تشکیل می‌دهند.
پژوهشگران این عرصه معتقدند، پیشینه خنیاگری ایران را باید از 4‌ هزار سال پیش از میلاد هنگام پادشاهی عیلامی‌ها جست‌وجو کرد؛ جایی که بر مُهر گلی چغامیش خوزستان 3نوازنده با چنگ کمانی، تنبک و بوق یا شیپور با یک آوازه‌خوان همراهی می‌کنند. در این تصویر که «نیپاس دلوگاز» خاورشناس آمریکایی آن را نخستین همنوازی یا همان اکستر جهان نامیده، 3گونه‌‌ساز زهی، بادی و ضربی دیده می‌شود که نمایانگر شناخت و پیشرفت عیلامی‌ها از خنیا یا همان موسیقی و ابزار آن دارد. از نمونه‌های دیگر خنیای عیلامی، افزون بر پیکرک‌های انسانی نوازنده‌ چنگ، لیر، سازهای زهی، جغجغه‌، چغانه در چغازنبیل شوش و هفت‌تپه، می‌توان از جام ارجان بهبهان و کول‌فره ایذه هم یاد کرد. جام ارجان، سینی برنزی برآمده از نقش‌مایه‌هایی در 5ستون است که در آن6 نوازنده را پشت سر شاه نمایش می‌دهد.
در سنگ‌نگاره شماره یک کول‌فره هم3نوازنده که یکی از آنها با چنگ عمودی، دیگری با چنگ افقی که با مضراب نواخته می‌شود و نوازنده‌ سوم با گونه‌ای از دف یا دایره در حال نواختن هستند. با اتکا به چنین پیشینه و پشتوانه قوی تاریخی است که اکنون تقویم رسمی کشورمان صاحب یک روز به‌نام«آواها و نواها» شده و دست‌اندرکاران نامگذاری این روز، 6بهمن، سالروز وفات «صفی الدین ارموی» موسیقی‌دان و خوشنویس ایرانی را برای این مناسبت ملی انتخاب کرده‌اند.
اهمیت این نامگذاری بیشتر از آن جهت است که موسیقی اصیل و فاخر ایرانی نقش مؤثر و تعیین‌کننده‌ای در بهبود شرایط عمومی جامعه دارد. به زبان دیگر، موسیقی اصیل و فاخر ایرانی که ترکیبی از انواع نواها و آواست، توانایی این را دارد که حال مردمان این دوره و زمانه را که درگیر انواع روزمرگی‌ها و مشکلات ریز و درشت زندگی معاصر شده‌اند تا حدی بهبود بخشد و روحیه مضاعفی به آنها ببخشد که با انرژی و توان بیشتر به جنگ مشکلات زندگی بروند.
واقعیت امر آن است که زندگی‌های امروزی در مواردی چنان دامنه گسترده‌ای پیدا کرده که گاه هزینه‌های تامین انواع نیازهای فرهنگی و اجتماعی و همچنین معاش یک خانواده از درآمدهای آن خانواده بالاتر می‌رود و همین موضوع انسان امروزی را وامی‎دارد بی‌وقفه درگیر کارهای گاه طاقت‌فرسا، برای تامین هزینه‌های گوناگون زندگی شود و در چنین شرایطی اگر نباشد کارکردهای آرامش‌بخش انواع نواها و آواها، تحمل بار سنگین زندگی در زمانه اکنون برای خیلی‌ها به‌مراتب دشوارتر خواهد شد.
کارشناسانی که با تکیه بر علوم و تجربه‌های علم روانشناسی، از کارکردهای مثبت انواع نواها و آوا در تلطیف روحیه افراد جامعه می‌گویند، معتقدند تأثیرات موسیقی ملایم و فاخر در کاهش استرس همانند یک جلسه ماساژ عمل می‌کند و باعث سلامتی بدن می‌شود.گوش دادن به آهنگی که از آن لذت می‌برید، هورمون کورتیزول را در بدن کاهش می‌دهد و در نتیجه استرس را در بدنتان به‌شدت پایین می‌آورد.
اشاره به این نکته به این دلیل اهمیت دارد که استرس عامل بسیاری از بیماری‌ها و امراض شناخته شده است.