جدال خونین در خیابان‌های نیکاراگوئه

اعتراض بازنشستگان در نیکاراگوئه به مصوبه دولت برای کاهش خدمات تأمین اجتماعی، پس از 5هفته زد و خورد میان پلیس و معترضان اکنون به یک شورش عمومی علیه رئیس‌جمهور تبدیل شده است؛ شورشی که دیگر تنها خواسته‌اش برکناری دنیل اورتگا از قدرت است.

اعتراض‌ها و تجمع‌های خیابانی در ماناگوا، پایتخت نیکاراگوئه، از سوی بازنشستگان آغاز و بلافاصله با همراهی دانشجویان دنبال شد. پلیس و نیروهای امنیتی اما از همان ابتدا با هدف پایان دادن اعتراض‌ها، در برخورد با معترضان شدت عمل به خرج دادند. اقدام نیروهای امنیتی نه‌تنها به تجمع‌های خیابانی پایان نداد، بلکه به گسترش آنها به دیگر شهرهای نیکاراگوئه هم منجر شد. اعتراض به کاهش خدمات تأمین اجتماعی دولتی و پلیس رفته رفته به رویارویی مخالفان و دولت تبدیل شد؛ اتفاقی که تا به امروز به گزارش خبرگزاری رویترز 76کشته و بیش از 800زخمی به جا گذاشته است.

تغییرات انجام‌شده از سوی دولت در قانون تأمین اجتماعی حدود یک هفته پس از آغاز اعتراض‌ها به دستور دنیل اورتگا به حالت تعلیق در‌آمد اما این تصمیم دیرهنگام، برای خاموش‌کردن آتش خشم معترضان کارساز نشد. استفاده مأموران پلیس از سلاح گرم برای متفرق‌کردن مردم و کشته‌شدن تعدادی از آنها، از سوی مخالفان دولت با پاسخی مشابه روبه‌رو شد. شلیک معترضان با سلاح‌های ابتدایی دست‌ساز طی هفته‌های اخیر به صحنه آشنای خیابان‌های پایتخت و دیگر شهرهای نیکاراگوئه تبدیل شده است. وضعیت زمانی وخیم‌تر شد و آمار کشته‌ها بالاتر رفت که هواداران دنیل اورتگا هم به خیابان‌‌ها آمدند و شهرها خیلی زود به صحنه کشمکش میان گروه‌های مختلف مردم نیز تبدیل شدند. بالا گرفتن بحران در نیکاراگوئه واکنش پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان را هم به‌دنبال داشت. او از هر دو طرف خواست به درگیری‌ها پایان دهند. نیکاراگوئه‌ای‌ها اما به این خواسته پاپ فرانسیس بی‌توجهی کردند و درگیری‌های خیابانی با شدت بیشتر دنبال شد. بی‌توجهی به خواسته پاپ در کشوری که کلیسای کاتولیک از نفوذ بسیار بالایی هم در دولت و هم در میان مردم برخوردار است، بسیار عجیب بود. با این حال، کلیسا برای میانجیگری میان دولت و مخالفان که اکنون اورتگا می‌گوید عده زیادی از اراذل و اوباش در میان آنها هستند، پیشقدم شد. میانجیگری کلیسای کاتولیک نیز چهارشنبه گذشته با شکست روبه‌رو شد و بار دیگر درگیری‌های شدید خیابانی آغاز شد.

نیکاراگوئه؛ بازگشت به 70سال قبل

شدت عملی که دولت دنیل اورتگا تا به اینجای کار در برخورد با مخالفانش به خرج داده، یادآور دوره‌ای مشابه در 7دهه قبل در نیکاراگوئه است؛ زمانی که او خود در میان انقلابیون حضور داشت و علیه خشونت‌های حکومت سوموزا فعالیت‌ می‌کرد. اورتگا در بحبوحه قدرت‌گرفتن تفکرات چپ سوسیالیستی در آمریکای لاتین، جزو شبه‌نظامیان «جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا» بود. او زمانی که به این جنبش پیوست، 17سال داشت. مبارزات او و همرزمانش یک دهه بعد به سقوط حکومت سوموزا منجر شد تا ساندینیستاها قدرت را در سال 1979در قلب آمریکای مرکزی به‌دست بگیرند. سوموزا یک حکومت دیکتاتوری تمام‌عیار داشت و در دهه 1960و 1970در برخورد با جنش‌های مردمی و دانشجویی ازجمله جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا، شدت عمل بسیار به‌کار می‌برد. نیکاراگوئه اما خیلی زود درگیر جنگ داخلی شد. ساندینیستاهای چپگرا پس از چند سال درگیری در نهایت کنتراهای حامی آمریکا را شکست دادند اما نیکاراگوئه آسیب بسیاری از این درگیری‌ها دید. اورتگا به عنوان یکی از شاخص‌ترین چهره‌های جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا در انتخابات سال 1984به ریاست‌جمهوری رسید. او پس از 5سال از قدرت کنار رفت اما در سال 2006 بار دیگر در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز میدان شد و به قدرت بازگشت. اورتگا پس از آن در سال‌های 2011و 2016نیز پیروز انتخابات شد و اکنون چهارمین دوره ریاست‌جمهوری‌اش را سپری می‌کند. مخالفان اورتگا، رفتار او در برابر معترضان را مشابه رفتار سوموزا می‌دانند و معتقدند که او اکنون خود به یک دیکتاتور تبدیل شده است. معترضان همچنین به حضور روساریو موریلو، همسر اورتگا در قدرت نیز معترض هستند. اورتگا 2سال پیش در انتخاباتی که به عقیده بسیاری بی‌طرفی در آن رعایت نشده بود، همسرش را به‌عنوان معاون اول رئیس‌جمهور تعیین کرد؛ اقدامی که می‌تواند درصورت برکناری یا مرگ اورتگا، همسرش را به جای او بنشاند. نیکاراگوئه بزرگ‌ترین کشور آمریکای مرکزی و یکی از کمتر توسعه‌یافته‌ترین آنهاست. اورتگا، رهبر چپ‌های ساندینیستا، هواداران و مخالفان بسیار دارد. جامعه نیکاراگوئه اکنون بر سر ماندن یا برکناری او، به یک جامعه کاملا دوپاره تقسیم شده است.