جهش صادرات نفت ایران

رضا کربلایی- روزنامه‌نگار

ایران تصمیم دارد تا بودجه سال‌ آینده‌اش را بر مبنای فروش هر بشکه نفت 85دلاری و البته با فرض صادرات روزانه 1.4میلیون بشکه نفت ببندد که در این صورت حجم درآمد ارزی ناشی از صادرات نفت خام به بیش از 43میلیارد دلار خواهد رسید که قرار است 40درصد آن به‌حساب صندوق توسعه ملی واریز شود. هرچند برخی این پیش‌فرض را با تردیدهایی مواجه دانسته‌اند ولی آمارها و برآورد برخی رسانه‌های خارجی و نهادهای بین‌المللی از جهش صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر حکایت دارد. آیا اتفاق خاصی در مسیر صادرات نفت خام ایران رخ داده است؟

کانال مالزی
پایگاه خبری بلومبرگ خبر داده چین در آخرین‌ ماه از سال میلادی گذشته واردات نفت را افزایش داده، رقمی که نسبت به‌ماه قبل از آن بی‌سابقه بوده، بلومبرگ نوشته ممکن است دلیل آن خرید غیرمستقیم نفت ایران از کانال مالزی باشد. به‌گفته برخی کارشناسان چین با این اقدام به افزایش خرید نفت از ایران با کشتی‌های تحت پرچم مالزی روی آورده است؛ زیرا مالزی از نفت چندانی برای صادرات به چین برخوردار نیست. افزایش حجم صادرات نفت ایران به چین تحت‌تأثیر فشار تحریم‌های غرب علیه روسیه بوده که راه را برای صادرات نفت ایران هموار کرده است. 2شرکت تحلیل انرژی ورتکسا و کپلر اعلام کرده‌اند صادرات نفتی کشورهای حوزه خلیج‌فارس تا ۱.۳ میلیون بشکه در روز در‌ماه نوامبر 2022میلادی افزایش یافته که بالاترین رقم در 4سال گذشته به‌حساب می‌آید. در این میان افزایش صادرات نفت ایران خبری بد برای آمریکا و هم‌پیمانان غربی‌اش است که به بهانه برنامه هسته‌ای به‌دنبال محدود کردن مسیرهای صادراتی نفت ایران هستند. تحلیلگران بازار نفت پیش‌بینی کرده‌اند ایران در سال‌جاری میلادی محموله‌های نفت خام و محصولات پالایش شده خود را تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد. به گزارش همشهری، اشاره آنها ممکن است که برآورد فروش روزانه 1.4میلیون نفت خام و فراورده‌های نفتی در بودجه سال آینده ایران باشد و برخی برآوردها نشان می‌دهد که میزان صادرات نفت ایران در ماه‌های پایانی سال گذشته میلادی به 1.2میلیون بشکه رسیده باشد.

نفت و سرنوشت برجام
بن‌بست در مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای ایران، تاکنون باعث محدودیت جدی در صادرات نفت ایران نشده، هرچند آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا چند روز پیش گفته بود: واشنگتن از توافقی که تحریم‌های نفتی علیه ایران را در ازای محدود کردن فعالیت‌های اتمی کاهش می‌دهد، دست برداشته است. این در شرایطی است که برخی تاجران نفت دنیا بر این باور هستند که آمریکا از ادامه صادرات محموله‌های ایران تا زمانی که به حفظ قیمت نفت کمک می‌کند، خوشحال است. بلومبرگ گزارش داده آب‌های مالزی از دیرباز قطب انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی از یک کشور به کشور دیگر بوده، البته در این گلوگاه عمده گاهی اوقات کشور مبدا پنهان می‌شود. حالا این احتمال مطرح است که نفت ایران و ونزوئلا این‌بار به نام نفت مالزی و عمان به سمت مقصدهای احتمالی فرستاده شده باشد. این گزارش می‌افزاید: مالزی سومین تامین‌کننده بزرگ نفت خام چین در‌ ماه گذشته پس از عربستان سعودی و روسیه بوده به‌گونه‌ای که در سال۲۰۲۲ چین ۳۵.۷میلیون بشکه نفت خام از مالزی وارد کرده‌ تاجایی که جنوب شرق آسیا را به ششمین تولیدکننده بزرگ جهان تبدیل کرده است.
آمار رسمی گمرک چین نشان می‌دهد واردات نفت این کشور از مالزی در سال گذشته میلادی 2برابر شده درحالی‌که هیچ وارداتی به‌صورت مستقیم از مبدا ونزوئلا ثبت نشده اما مجموع واردات رسمی از ایران به چین در سال میلادی گذشته، ۷۸۰هزار و ۳۹۲تن بوده است. پیش از این هم رویترز گزارش داده بود صادرات نفت ایران با وجود توقف مذاکرات هسته‌ای به 1.2میلیون بشکه در روز رسیده است. جهش صادرات نفت ایران در شرایطی رخ می‌دهد که به تازگی وزارت خزانه‌داری آمریکا، 10شرکت تجاری و یک نفتکش حامل نفت ایران با پرچم پاناما را به فهرست تحریم‌ها خود افزوده است.

مکث
افزایش تولید اوپکی‌ها
سازمان اوپک در گزارش جدید خود از افزایش 91هزار بشکه‌ای نفت در کشورهای عضو خبر داده و گفته است: اوپکی‌ها در یک‌ماه گذشته به‌طور متوسط روزانه 28میلیون و 971هزار بشکه نفت خام تولید کرده‌اند. عربستان با تولید روزانه ۱۰میلیون و ۴۷۸هزار بشکه، عراق با ۴میلیون و ۴۸۰هزار بشکه و امارات با ۳ میلیون و ۳۹هزار بشکه رتبه اول تا سوم تولید نفت اوپک را به‌خود اختصاص داده است. ایران در‌ماه گذشته تولید خود را 9هزار بشکه افزایش داده و به 2میلیون و 574هزار بشکه رسانده است،‌ با این حال قیمت نفت خام سنگین ایران براساس تازه‌ترین گزارش ماهانه اوپک، در‌ماه دسامبر۲۰۲۲ نسبت به‌ماه قبل ۹دلار و ۶۲ سنت معادل ۱۰.۸درصد کاهش یافته و هر بشکه نفت سنگین ایران 88دلار و 73سنت قیمت خورده است.